Siêu âm viêm ruột thừa: Khi nào và quy trình thực hiện ra sao

Theo giải phẫu học, ruột thừa là một phần của ruột già đoạn manh tràng. Ruột thừa vốn là vết tích của quá trình tiến hóa nhưng vẫn có những vai trò nhất định trong hệ miễn dịch. Ruột thừa bị viêm có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ gây tử vong do nhiễm trùng huyết.

Siêu âm viêm ruột thừa có thể phát hiện bệnh viêm ruột thừa với độ chính xác lên đến khoảng 98%. Phương tiện chẩn đoán hình ảnh này có ý nghĩa rất lớn trong trường hợp đau bụng cấp với mục đích chẩn đoán hoặc loại trừ bệnh viêm ruột thừa cấp. Đồng thời, nó giúp giúp tìm ra các nguyên nhân khác gây đau bụng cấp tương tự như viêm túi thừa manh tràng, viêm túi thừa đại tràng phải, nhồi máu mạc nối, cơn đau quặn thận phải, áp xe cơ thắt lưng chậu phải, viêm vùng chậu phải, thai ngoài tử cung phải, dị vật vùng hố chậu phải, tụ dịch…

Vậy kỹ thuật này được thực hiện như thế nào, có đau không, chi phí bao nhiêu? Để phát hiện viêm ruột thừa siêu âm là đủ chưa hay cần áp dụng thêm các phương pháp hỗ trợ khác?

Siêu âm viêm ruột thừa là gì?

Siêu âm viêm ruột thừa là phương pháp không xâm lấn, dùng sóng siêu âm để thăm dò cấu trúc của cơ quan trong cơ thể (cụ thể hơn là tại vùng ruột thừa). Máy siêu âm sử dụng sóng cơ học tần số cao, đi xuyên qua các lớp mô cơ thể, sau đó phản hồi lại và được một thiết bị là đầu dò thu nhận và thể hiện trên màn hình.

Siêu âm viêm ruột thừa được bác sĩ cấp cứu chọn lựa như là phương tiện chẩn đoán hình ảnh đầu tay trong chẩn đoán bệnh viêm ruột thừa cấp, chẩn đoán phân biệt với bệnh lý cấp cứu gây đau bụng cấp khác. Trong vài trường hợp khó như bệnh nhân béo phì, bụng chướng hơi hoặc vị trí ruột thừa bất thường khó khảo sát thì bác sĩ có thể kết hợp thêm các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác như CT hoặc MRI (nếu là thai phụ hoặc người dị ứng cản quang chứa Iod).

Phương pháp chẩn đoán viêm ruột thừa bằng siêu âm được đề cập đến lần đầu tiên vào năm 1986 bởi bác sĩ chẩn đoán hình ảnh Puylaert J.B.C.M và tiếp tục cải tiến cho đến nay bởi các chuyên gia đầu ngành. Hiện nay, khả năng phát hiện viêm ruột thừa siêu âm lên đến 98%.

So sánh với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác khi áp dụng vào việc chẩn đoán bệnh ruột thừa, siêu âm viêm ruột thừa mang có các ưu điểm như sau:

• Có khả năng chẩn đoán nhiều bệnh lý một cách nhanh chóng với độ chính xác cao.
• Thiết bị siêu âm có thể sử dụng được ngay mà không cần chuẩn bị quá nhiều.
• Chi phí hợp lý.
• Độ an toàn cao trên người bệnh, kể cả trẻ sơ sinh và phụ nữ mang thai do không phơi nhiễm với chất phóng xạ.

Hạn chế của kỹ thuật siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa đó là có một số yếu tố có thể làm ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả, chẳng hạn như:

• Tình trạng thừa cân, béo phì khiến thành bụng trở nên dày hơn, làm giảm độ xuyên thấu của sóng siêu âm nên thu nhận thông tin ở các cấu trúc sâu hơn bị giới hạn.

• Nhiều yếu tố có thể tạo ra xảo ảnh hay còn gọi là ảnh nhiễu, ví dụ như khung đại tràng chướng nhiều hơi có thể làm cản âm nên thu nhận thông tin các cấu trúc bên dưới bị hạn chế.

• Vị trí ruột thừa: các vị trí không thường gặp của ruột thừa như vị trí sau manh tràng, dưới gan, ruột thừa ở tiểu khung gây ảnh hưởng việc tiếp cận ruột thừa trên siêu âm. Do đó, đòi hỏi bác sĩ siêu âm phải có kinh nghiệm để đưa ra kết quả chính xác.

• Chính vì có nhiều yếu tố ảnh hưởng, nên thâm niên, kinh nghiệm của bác sĩ quyết định nhiều đến độ chính xác của kết quả siêu âm.

Siêu âm có phát hiện viêm ruột thừa không?

Tương tự như khi thực hiện siêu âm ở những vị trí khác trên cơ thể, máy siêu âm thu hồi các tín hiệu thông qua đầu dò rồi tái hiện hình ảnh đoạn ruột thừa viêm trên màn hình. Thông tin này giúp bác sĩ củng cố các dấu hiệu đã khám được và có thể đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng viêm ruột thừa hay những biến thể của loại bệnh này. (1)

Với thể trạng hoàn toàn khỏe mạnh, ruột thừa có thể thấy được trên siêu âm bụng ở vị trí hố chậu phải. Trong trường hợp ruột thừa viêm siêu âm sẽ ghi nhận những hình ảnh bệnh lý như tăng kích thước ruột thừa, không xẹp khi đè nén ruột thừa, phù mô kẽ, có hình ảnh dịch quanh ruột thừa… tùy theo thể bệnh viêm ruột thừa tương ứng:

• Viêm ruột thừa sung huyết: Thể bệnh này trên siêu âm cho thấy hình ảnh ruột thừa hình ngón tay (nhìn dọc theo đoạn ruột thừa) hoặc hình bia đạn (nhìn ngang), có đường kính tối đa lớn hơn 6 mm. Thành ruột thừa dày hơn 3 mm. Bác sĩ siêu âm ấn nhẹ đầu dò trên bụng nhưng không làm xẹp được ruột thừa và khi buông tay người bệnh bị đau dữ dội. Dấu hiệu này được ghi trên kết quả là dấu hiệu Murphy siêu âm dương tính.

• Viêm ruột thừa hoại tử: Có hình ảnh tương đồng với viêm ruột thừa sung huyết. Tuy nhiên siêu âm viêm ruột thừa còn ghi nhận thêm những hình ảnh như thành ruột thừa có lỗ thủng hoặc dày không đều, xuất hiện dịch xung quanh ruột thừa.

• Áp xe ruột thừa: Xuất hiện cách ngày có triệu chứng khoảng 4 – 5 ngày. Kỹ thuật siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa ghi nhận hình ảnh có một khối mật độ âm kém (nghĩa là không thấy phản âm) ở vùng hố chậu phải, trong đó xuất hiện hình ảnh dịch và hơi. Đây vốn là gợi ý cho một khối mô ruột thừa viêm, đã hoại tử hóa mủ và đang tạo thành khối áp xe. Chỉ định phẫu thuật hoặc thủ thuật dẫn lưu mủ là việc làm cần thiết trong giai đoạn này.

• Đám quánh ruột thừa: Xuất hiện cách khoảng hơn 10 ngày kể từ ngày có triệu chứng. Nếu cơ thể của người bệnh có thể giải quyết được ổ hoại tử thành công, ruột thừa viêm thường được cơ thể “xử lý” tạo thành một hốc rỗng gọi là đám quánh ruột thừa. Lúc này siêu âm sẽ thấy một khối phản âm đều, không còn thấy dịch viêm hay ruột thừa nữa. Việc phẫu thuật có thể được lên lịch để thực hiện sau đó 8 – 12 tuần.

Phần lớn các kết quả chẩn đoán viêm ruột thừa bằng siêu âm giúp bác sĩ lâm sàng đưa ra chỉ định phẫu thuật sớm cho người bệnh. Trong một số tình huống khó khăn, hình ảnh siêu âm không rõ ràng, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện thêm phương tiện khác để khảo sát hình ảnh ruột thừa trước mổ, trong đó có chụp cắt lớp vi tính (CT-Scan).

Khi nào cần siêu âm viêm ruột thừa?

Siêu âm viêm ruột thừa được chỉ định khi người bệnh có bất kỳ dấu hiệu gợi ý nào của chứng viêm ruột thừa. Phần lớn người bệnh viêm ruột thừa khi đến phòng cấp cứu hay khoa khám bệnh có các biểu hiện như sau:

1. Đau bụng

Đau bụng dường như là biểu hiện khiến người bệnh phải đến khoa cấp cứu. 70% các triệu chứng điển hình của bệnh viêm ruột thừa bắt đầu với kiểu đau âm ỉ không rõ vị trí, sau đó 1 – 2 ngày sẽ khu trú lại tại vùng bên dưới hông phải – các bác sĩ thường gọi là hố chậu phải.

Một số người bệnh chỉ thấy đau dữ dội ở vùng hố chậu phải mà không có triệu chứng gì khác. Biểu hiện đau này tăng dần đến khi người bệnh không chịu nổi. Ít khi người bệnh gặp cảm giác đau thành từng cơn. Vì nếu có cảm giác đau thành từng cơn thì tình trạng đau giữa các cơn cũng không thuyên giảm nhiều. Khi có biểu hiện đau bụng như trên, bạn cần đến ngay cơ sở y tế thăm khám, siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa để xác địn bệnh sớm trước khi bệnh diễn tiến nặng hơn.

2. Sốt

Sốt là một trong các dấu hiệu gợi ý có tình trạng nhiễm trùng. Người bệnh viêm ruột thừa thường có dấu hiệu sốt nhẹ trong giai đoạn sớm. Khi biểu hiện nhiễm trùng trở nên nặng hơn, dấu hiệu sốt cũng tăng cao. Lúc này siêu âm viêm ruột thừa có thể thấy dấu hiệu gợi ý các biến chứng như viêm phúc mạc, áp xe ruột thừa…

3. Các triệu chứng khác của viêm ruột thừa

Một số triệu chứng khác của viêm ruột thừa bao gồm chán ăn, buồn nôn, táo bón, tiêu chảy, mệt mỏi… Nếu bạn có biểu hiện đau bụng hoặc sốt kèm theo các triệu chứng này thì bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm viêm ruột thừa để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.

Quy trình siêu âm viêm ruột thừa

Ưu điểm của siêu âm là dễ thực hiện ở ngay trên giường bệnh nên việc chuẩn bị cho kỹ thuật này cũng khá đơn giản. Kỹ thuật siêu âm viêm ruột thừa có quy trình cơ bản như sau:

1. Chuẩn bị trước khi siêu âm

Trước khi thực hiện siêu âm viêm ruột thừa, người bệnh được yêu cầu để bộc lộ vùng bụng phía trên, cần kéo áo lên đến dưới vú. Ở phía dưới, quần cần được kéo xuống ngang vùng bẹn. Người bệnh không cần nhịn ăn uống trước khi siêu âm. Ở một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh đi vệ sinh để bệnh nhân dễ chịu khi bác sỹ ấn đầu dò siêu âm và trường quét siêu âm được nhiều thông tin về ống tiêu hóa trong vùng hố chậu phải.

2. Thực hiện kỹ thuật siêu âm viêm ruột thừa

Khi bắt đầu thực hiện siêu âm viêm ruột thừa, bác sĩ tiến hành thoa một loại gel lên bụng. Đó là gel môi trường đặc biệt giúp sóng siêu âm truyền tốt hơn. Bác sĩ sẽ đặt đầu dò lên thành bụng bên phải của người bệnh và khảo sát hình ảnh ruột thừa.

Trong lúc quan sát, bác sĩ có thể ấn đầu dò lên thành bụng của người bệnh để thực hiện nghiệm pháp Mc Burney siêu âm. Đây là một trong những dấu hiệu đặc trưng để chẩn đoán viêm ruột thừa bằng nội soi.

3. Sau khi siêu âm viêm ruột thừa

Sau khi hoàn tất quá trình siêu âm viêm ruột thừa, người bệnh được lau sạch lớp gel trên bụng. Kỹ thuật siêu âm thực hiện trong vòng 5-20 phút và có kết quả ngay sau khi hoàn tất. Người bệnh có thể về giường nghỉ ngơi trong lúc chờ in kết quả.

Siêu âm viêm ruột thừa có đau không?

Siêu âm viêm ruột thừa là thủ thuật an toàn, ứng dụng chức năng của sóng cao tầng để siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa. Phương pháp này được chứng minh là an toàn và không để lại bất cứ thay đổi đáng kể nào trên người bệnh. Bên cạnh đó, siêu âm không sử dụng tia xạ, không xâm lấn nên không gây hại cho người bệnh. Và chính vì những đặc điểm kể trên mà siêu âm viêm ruột thừa không gây ra cảm giác khó chịu nào. Người bệnh có thể yên tâm, đừng quá lo lắng trước khi thực hiện kỹ thuật này.

Siêu âm viêm ruột thừa ở đâu?

Siêu âm viêm ruột thừa có thể thực hiện với máy siêu âm cơ bản, tuy nhiên để quan sát chính xác hình ảnh của ruột thừa lại phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của bác sĩ. Vì vậy, trong bối cảnh cấp cứu đau bụng cấp do viêm ruột thừa, người bệnh cần đến cơ sở y tế có đủ cơ sở vật chất, quy tụ bác sĩ dày dặn kinh nghiệm để thực hiện chẩn đoán nhanh, chính xác, an toàn.

Hiện nay, Khoa Siêu âm, Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh & Điện quang Can thiệp, PlinkCare là một trong những địa điểm đáng tin cậy trong việc cung cấp dịch vụ siêu âm bụng nói chung và siêu âm viêm ruột thừa nói riêng. Trung tâm quy tụ đội ngũ bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm cùng trang thiết bị siêu âm hiện đại giúp việc chẩn đoán các trường hợp viêm ruột thừa diễn ra nhanh chóng, chính xác. Bệnh viện cũng quy tụ các bác sĩ ngoại khoa giỏi chuyên môn, có nhiều kinh nghiệm trong việc phẫu thuật cắt ruột thừa cấp.

Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Siêu âm viêm ruột thừa hay siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa giúp bác sĩ phát hiện sớm những dấu hiệu của bệnh ruột thừa. Từ đó có thể phối hợp với bác sĩ ngoại khoa mang đến hiệu quả điều trị an toàn, tối ưu. Khi có biểu hiện bất thường như đau bụng, sốt cao, mệt mỏi nhiều, người bệnh hãy chủ động đi thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.