Siêu âm doppler xuyên sọ: Chỉ định và quy trình thực hiện

Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa PlinkCare

Siêu âm doppler khá đặc biệt, không giống với những phương pháp siêu âm thông thường. Các kỹ thuật siêu âm bình thường sẽ thu lại hình ảnh của cơ quan cần kiểm tra thông qua sóng siêu âm. Trong khi đó, siêu âm doppler sẽ dùng sóng siêu âm để khảo sát những dạng chuyển động trong cơ thể. Và siêu âm doppler xuyên sọ cũng có cơ chế hoạt động như thế. Vậy siêu âm doppler xuyên sọ là gì, khi nào được chỉ định và có quy trình thực hiện ra sao?

Siêu âm doppler xuyên sọ là gì?

Siêu âm doppler xuyên sọ là kỹ thuật siêu âm không xâm lấn, sử dụng một đầu dò siêu âm có tần số thấp (< 2 MHz) đặt ở da đầu để đo vận tốc máu não tại các điều kiện khác nhau, thông qua cửa sổ xương mỏng.

Sóng âm có khả năng phản xạ những tế bào máu di chuyển bên trong mạch máu, cho phép bác sĩ thần kinh hoặc bác sĩ x-quang giải thích hướng và tốc độ của chúng. Các sóng âm sẽ được ghi lại đồng thời hiển thị lên trên màn hình máy tính.

Đối tượng cần thực hiện siêu âm doppler xuyên sọ

Bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm doppler xuyên sọ đối với người bệnh đang có một số yếu tố nguy cơ, cụ thể bao gồm:

• Thuyên tắc mạch máu: Căn bệnh này xảy ra khi huyết khối, bọt khí hay bất kỳ thứ gì không tan được trong máu làm tắc nghẽn mạch máu.

• Bệnh lý về tim mạch: Người mắc bệnh tim mạch sẽ dễ bị tổn thương động mạch. Điều này sẽ khiến việc cung cấp máu đến não bị ảnh hưởng tiêu cực.

• Bệnh đái tháo đường: Đái tháo đường (tiểu đường) có thể dẫn đến bệnh thận, làm thần kinh tổn thương, khiến huyết áp gia tăng bất thường. Tăng huyết áp cũng làm nguy cơ bị đột quỵ nhồi máu não gia tăng.

• Nồng độ cholesterol trong máu cao: Người có mức triglyceride và cholesterol trong máu tăng cao sẽ đối mặt với nguy cơ mắc bệnh hẹp mạch máu não do nhiều mảng bám tích tụ trên thành động mạch.

• Thiếu máu hồng cầu hình liềm: Đây là căn bệnh có tính di truyền, đặc trưng bởi những tế bào hồng cầu hình lưỡi liềm, không phải hình tròn như bình thường. Bệnh lý này sẽ khiến số lượng tế bào hồng cầu mang oxy giảm xuống. Tế bào hồng cầu hình liềm cũng khiến mạch máu tắc nghẽn, tác động đến quá trình lưu thông máu lên não. Người bị thiếu máu hồng cầu hình liềm cũng dễ mắc bệnh tăng áp phổi, đột quỵ.

Siêu âm doppler xuyên sọ là kỹ thuật có chi phí thấp, có thể thực hiện lặp lại nhiều lần và giúp bác sĩ theo dõi liên tục sự thay đổi của vận tốc dòng chảy máu não tại các đơn vị hồi sức tích cực. Siêu âm doppler xuyên sọ được sử dụng cho cả người lớn và trẻ em để chẩn đoán và theo dõi tình trạng co thắt mạch máu não sau xuất huyết dưới nhện do các nguyên nhân khác nhau ví dụ như vỡ túi phình mạch máu não, chấn thương sọ não,… Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định siêu âm doppler xuyên sọ để theo dõi trong mổ nhằm đánh giá hoạt động của mạch máu não, sự hình thành vi huyết khối ở những người bệnh bị bệnh tim có shunt phải – trái.

Siêu âm doppler xuyên sọ để làm gì?

Siêu âm doppler xuyên sọ đang được ứng dụng phổ biến để phục vụ cho mục đích thăm khám, chữa bệnh, nghiên cứu. Vậy người ta dùng các thông số thu được từ phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ để làm gì? Dưới đây là những ứng dụng cụ thể của kỹ thuật siêu âm doppler xuyên sọ: (1)

1. Thông các động, tĩnh mạch não

Các mạch máu não có thể bị tắc nghẽn hay phình một cách bất thường do một số nguyên nhân khác nhau. Thông qua phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ, bác sĩ có thể nhận biết những vấn đề bất thường, từ đó đề ra cách xử trí phù hợp, hiệu quả.

2. Siêu âm doppler xuyên sọ giúp kiểm tra huyết động học của não

Kiểm tra huyết động học của não là ứng dụng cơ bản của phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ. Khi xem xét những chỉ số thu về từ hình thức siêu âm kể trên, bác sĩ sẽ nhận biết được người bệnh có đang bị hẹp/tắc động mạch hay không. Song song đó, bác sĩ cũng có thể đưa ra kết luận ban đầu về tuần hoàn bàng hệ. Ngoài ra, siêu âm doppler xuyên sọ còn được ứng dụng trong những trường hợp bị co thắt mạch máu não, giúp bác sĩ chẩn đoán, quyết định phác đồ chữa trị kịp thời. Hiện nay, siêu âm doppler xuyên sọ đã được nghiên cứu và ứng dụng trong theo dõi tình trạng co thắt mạch ở người bệnh xuất huyết não, đột quỵ do thiếu máu não.

3. Siêu âm doppler xuyên sọ hỗ trợ theo dõi người bệnh trong phẫu thuật

Siêu âm doppler xuyên sọ là một trong những phương pháp kiểm tra hữu ích, an toàn, mang đến số liệu chính xác. Do đó, kỹ thuật siêu âm này thường được ứng dụng trong các ca phẫu thuật tim, động mạch nguy hiểm, phức tạp. Thông qua kết quả siêu âm doppler xuyên sọ, bác sĩ có thể theo dõi khả năng tuần hoàn não của người bệnh ngay trong quá trình làm phẫu thuật.

Phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ

Hiện nay, phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ được thực hiện ở 3 vị trí là vùng thái dương, ổ mắt và khu vực dưới chẩm, cụ thể như sau: (3)

1. Doppler xuyên sọ vùng thái dương

Phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ vùng thái dương thường được ứng dụng để kiểm tra những động mạch não trước, sau, giữa. Độ dày của xương vùng thái dương có thể thay đổi tùy vào giới tính hoặc sắc tộc. Vì thế, bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ yếu tố này trước khi tiến hành siêu âm ở vùng thái dương.

Bác sĩ thường đặt đầu dò tại khu vực phía trước tai, trên gò má. Có thể sẽ mất khoảng vài phút để bác sĩ xem xét, lựa chọn vị trí siêu âm tối ưu. Tín hiệu của động mạch não trước, sau, giữa sẽ được máy tính ghi nhận nhanh chóng ngay khi sóng siêu âm chạm đến độ sâu phù hợp.

2. Doppler xuyên sọ vùng ổ mắt

Phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ vùng ổ mắt được dùng để kiểm tra các động mạch cảnh và động mạch mắt. Kỹ thuật siêu âm này đòi hỏi nhãn cầu của người bệnh phải đứng yên. Do đó, bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh cẩn thận, kỹ lưỡng trước khi thực hiện. Để quá trình siêu âm doppler xuyên sọ vùng ổ mắt diễn ra thuận lợi, nhanh chóng, bạn nên hướng tầm nhìn về phía trước. Bác sĩ sẽ đặt đầu dò tại vùng mí mắt, đẩy lực nhẹ để gel siêu âm tiếp xúc với bề mặt da.

3. Doppler xuyên sọ khu vực dưới chẩm

Phương pháp siêu âm doppler xuyên sọ khu vực dưới chẩm được thực hiện để ghi nhận tốc độ dòng máu ở động mạch sống và động mạch nền. Xương chẩm phủ lên thùy chẩm, nằm ở bên phải, dưới cùng của hộp sọ. Hành não và tủy sống sẽ nối tiếp tại vị trí này. Người bệnh hãy hợp tác với bác sĩ để tìm điểm đặt đầu dò phù hợp, tối ưu, giúp quá trình siêu âm doppler xuyên sọ khu vực dưới chẩm diễn ra thuận lợi, không gây khó chịu.

Quy trình siêu âm doppler xuyên sọ

Việc siêu âm doppler xuyên sọ thường diễn ra trong khoảng 30 – 60 phút tùy vào từng trường hợp. Nhìn chung, quy trình siêu âm doppler xuyên sọ sẽ bao gồm các bước cơ bản dưới đây:

1. Trước khi siêu âm – Cần chuẩn bị gì?

Người bệnh không cần chuẩn bị điều gì đặc biệt trước khi siêu âm doppler xuyên sọ. Việc nhịn ăn, tháo đồ trang sức, thay áo choàng y tế đều không cần thiết. Bạn hãy chuẩn bị tinh thần thoải mái và sẵn sàng hợp tác với bác sĩ. Nếu có thắc mắc về quy trình kỹ thuật siêu âm doppler xuyên sọ, người bệnh hãy trao đổi cùng bác sĩ ngay.

2. Trong khi siêu âm doppler xuyên sọ

Người bệnh sẽ hoàn toàn tỉnh táo trong lúc siêu âm doppler xuyên sọ, quá trình thực hiện diễn ra như sau:

• Khi siêu âm, người bệnh sẽ nằm lên giường hoặc ngồi trên ghế. Bác sĩ sẽ yêu cần bạn giữ yên đầu và không nói chuyện trong lúc siêu âm doppler xuyên sọ.

• Bác sĩ sẽ bôi một lượng nhỏ gel hòa tan trong nước lên vùng cần được kiểm tra. Thông thường, gel sẽ được thoa trên mí mắt (đã nhắm kín), trước tai, trên xương gò má hoặc sau gáy. Các vị trí này là nơi có mạch cung cấp máu cho não. Gel siêu âm sẽ không làm ố quần áo hoặc gây hại cho làn da.

• Bác sĩ sẽ đặt một hoặc nhiều đầu dò lên những nơi cần siêu âm. Sóng âm tần số cao sẽ được đầu dò truyền đến não để ghi lại thông tin về lưu lượng máu trong mạch máu não. Ở mỗi vị trí siêu âm khác nhau, bác sĩ sẽ tiến hành điều chỉnh đầu dò hướng về các mạch máu cần được kiểm tra. Tín hiệu siêu âm sẽ chuyển thành hình ảnh màu hoặc biểu đồ hiển thị trên màn hình.

• Sau khi hoàn tất việc siêu âm, gel sẽ được lau sạch. Quy trình siêu âm doppler xuyên sọ diễn ra nhẹ nhàng, hầu như không khiến người bệnh khó chịu. Khi đầu dò ấn vào da, bạn có thể cảm thấy bị áp lực nhẹ. (2)

3. Sau khi siêu âm doppler xuyên sọ

Người bệnh có thể sinh hoạt bình thường sau khi siêu âm doppler xuyên sọ. Bác sĩ sẽ phân tích, đánh giá hình ảnh siêu âm. Kết quả cũng được bác sĩ trả cho người bệnh đồng thời đưa ra tư vấn cụ thể. Đôi khi, bạn sẽ cần làm thêm một vài hình thức xét nghiệm khác để giúp bác sĩ có thêm cơ sở đưa ra quan điểm, chẩn đoán chính xác.

Giá siêu âm doppler xuyên sọ là bao nhiêu?

Chi phí siêu âm doppler xuyên sọ hiện nay dao động từ 600.000 – 700.000 đồng. Mức chi phí này sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như cơ sở y tế, chất lượng dịch vụ, trình độ của bác sĩ, máy móc, trang thiết bị,…

*Lưu ý bảng giá dịch vụ trên đây là bảng giá tham khảo tại thời điểm cập nhật bài viết. Khách hàng vui lòng liên hệ trực tiếp bệnh viện để được tư vấn cụ thể về chi phí tại thời điểm khách hàng sử dụng dịch vụ.

Nếu bạn chọn siêu âm ở bệnh viện lớn, uy tín, quy tụ đội ngũ bác sĩ đầu ngành giỏi chuyên môn, có máy móc hiện đại thì chi phí sẽ cao hơn những cơ sở y tế nhỏ, kém danh tiếng. Ngoài ra, mức giá trên cũng có thể giảm xuống khi bạn được bảo hiểm hỗ trợ. Người bệnh nên liên hệ với bệnh viện để được báo giá chính xác, vì chi phí siêu âm có thể thay đổi theo thời gian.

Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, siêu âm doppler xuyên sọ là phương pháp xét nghiệm an toàn, không đau, hỗ trợ bác sĩ kiểm tra lưu lượng máu trong não, đánh giá các bất thường hay kết quả chữa trị các bệnh lý liên quan một cách chính xác, nhanh chóng. Bạn nên siêu âm ở cơ sở y tế uy tín để nhận được chất lượng dịch vụ tối ưu.