Rò hậu môn phức tạp: Nguyên nhân, triệu chứng, phòng ngừa

Rò hậu môn khi không xử trí sớm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, trong đó có rò hậu môn phức tạp. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn gây hệ lụy nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân. Do đó, việc tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng lỗ rò phức tạp, cách điều trị là rất cần thiết, giúp chủ động phòng tránh bệnh.

Rò hậu môn phức tạp là gì?

Rò hậu môn phức tạp là một biến chứng từ tình trạng rò hậu môn. Khi đó, hậu môn xuất hiện nhiều đường rò hơn bình thường. Các đường rò có nhiều ngóc ngách phức tạp, đi kèm triệu chứng chảy nhiều dịch mủ hơn thông qua những đường rò đó. Một số dạng rò hậu môn phức tạp gồm:

• Rò hậu môn không lỗ ngoài (lỗ rò chạy thẳng vào ống hậu môn – trực tràng)
• Rò hậu môn hình móng ngựa
• Rò nhiều lỗ ngoài với các đường rò riêng biệt
• Rò trên cơ nâng hậu môn hay rò lan gốc bìu ở nam giới

So với tình trạng rò hậu môn đơn giản, tỷ lệ mắc rò hậu phức tạp thấp hơn, chỉ 30%. Tuy nhiên, tình trạng này lại gây nhiều trở ngại cho việc điều trị. Vì các đường rò phân nhánh ngoằn ngoèo, ảnh hưởng tới các cơ hậu môn, nguy cơ tái phát cao dù đã được điều trị bằng phẫu thuật.

Nguyên nhân rò hậu môn phức tạp

Rò hậu môn phức tạp có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi, giới tính nào, chủ yếu xuất phát từ các nguyên nhân như: (1)

1. Vệ sinh hậu môn sai cách

Hậu môn là khu vực thường xuyên tập trung nhiều vi khuẩn do đây là nơi đào thải phân ra khỏi cơ thể. Khi không được vệ sinh đúng cách, hậu môn dễ bị viêm nhiễm, tụ mủ và hình thành những lỗ rò hậu môn phức tạp.

2. Viêm tuyến hậu môn

Tình trạng rò hậu môn làm những tuyến hậu môn bị tổn thương, viêm nhiễm lâu dần tích tụ sẽ hình thành những khối mủ. Những khối mủ khi bị vỡ và chảy dịch mủ ra ngoài, sẽ làm tổn thương niêm mạc hậu môn nghiêm trọng, tạo thành những đường rò phức tạp.

3. Áp lực trực tràng

Hậu môn trực tràng là các bộ phận phải chịu áp lực liên tục (tới từ việc ngồi hàng ngày, nâng vật nặng, rặn khi đại tiện…). Vì thế, trong quá trình đào thải các chất bẩn, dưới áp lực lên trực tràng, phân và dịch tại đại tràng có thể vô tình bị đẩy vào những lỗ rò, theo thời gian hình thành những đường rò từ trong ra ngoài hậu môn.

4. Biến chứng của áp xe hậu môn

Áp xe hậu môn là tình trạng viêm nhiễm cấp tính ở hậu môn. Trong áp xe chứa mủ, khi tình trạng tụ mủ kéo dài mà không được xử trí, sẽ khiến những ổ mủ càng tích tụ thêm, to ra và tự vỡ, chảy ra nhiều dịch mủ. Dịch mủ làm khu vực viêm nhiễm lan rộng bên trong hậu môn, lâu dần sẽ hình thành những đường rò phức tạp.

Triệu chứng rò hậu môn phức tạp

Khi bị rò hậu môn phức tạp, bệnh nhân thường có những triệu chứng như:

• Ngứa ngáy nặng ở những khu vực xuất hiện lỗ rò
• Lỗ rò tiết ra nhiều dịch mủ vàng, dạng đặc sánh vì chứa nhiều vi khuẩn
• Hậu môn bị viêm nhiễm nặng
• Một số trường hợp viêm nhiễm có nguy cơ đã lây lan đến bộ phận sinh dục, làm bệnh nhân bị đau nhức tại các đường rò, đi kèm sốt cao, ớn lạnh, cơ thể suy nhược, mệt mỏi, ăn không ngon, ngủ không yên giấc…
• Đau hậu môn và chảy dịch hậu môn

Chẩn đoán rò hậu môn phức tạp

Khi chẩn đoán rò hậu môn, bác sĩ sẽ thăm khám khu vực xung quanh hậu môn để xác định lỗ rò và thăm trực tràng bằng ngón tay nhằm tìm đường rò xơ chai. Ngoài ra, bệnh nhân có thể được chỉ định thực hiện các xét nghiệm bổ sung gồm:

• Siêu âm qua ngả hậu môn: Khi siêu âm, bác sĩ sử dụng đầu dò siêu âm có hình giống ngón tay để đưa vào hậu môn nhằm đánh giá đường rò.
• Chụp MRI vùng chậu: Phương pháp chẩn đoán này giúp bác sĩ phát hiện đường rò, xác định đường rò đơn giản hoặc phức tạp để có hướng can thiệp thích hợp.

Ngoài ra, khi đã được phát hiện lỗ rò ở hậu môn, bệnh nhân có thể cần tiến hành thêm các xét nghiệm để chẩn đoán loại những bệnh lý khác có cùng dấu hiệu. Những xét nghiệm bệnh nhân có thể cần thực hiện tiếp theo như xét nghiệm máu, nội soi đại tràng.

Rò hậu môn phức tạp có nguy hiểm không?

Rò hậu môn phức tạp cần có biện pháp xử trí càng sớm càng tốt khi vừa phát hiện. Trì hoãn điều trị có thể dẫn tới nhiều biến chứng nghiêm trọng như: (2)

1. Gia tăng lỗ rò, đường rò

Các lỗ rò chứa nhiều vi khuẩn, có cơ chế lây lan. Vì thế, khi không xử trí sớm, những lỗ rò mới sẽ hình thành nhanh chóng, lâu dần có nguy cơ lan rộng xung quanh. Tình trạng này gây ra nhiều đau đớn, cản trở các hoạt động hằng ngày, làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Nhiễm trùng, chảy mủ

Tình trạng rò hậu môn nếu không chữa trị đóng đường rò thì sẽ không tự hết chảy mủ. Mủ tiết ra nhiều gây viêm nhiễm. Lâu ngày, tình trạng lở loét ở hậu môn có thể nguy cơ dẫn tới nhiễm trùng, hoại tử, khiến bệnh nhân thường phải trải qua cảm giác ngứa ngáy, đau rát, khó chịu. Nhiều người bệnh viêm nhiễm nặng còn bị sốt cao, mất sức, mệt mỏi, suy giảm hệ miễn dịch.

3. Ảnh hưởng các cơ quan lân cận

Những đường rò và lỗ rò khi không được xử trí sẽ lây lan sang khắp vùng chậu, ảnh hưởng tới tiết niệu, bàng quang, âm đạo… thậm chí gia tăng nguy cơ ung thư hậu môn – trực tràng.

Cách xử lý rò hậu môn phức tạp

Tình trạng rò hậu môn phức tạp cần được điều trị bằng phẫu thuật. Nguyên tắc điều trị là xác định được những lỗ rò trong, những ổ áp xe, định vị đúng hướng đi của đường rò chính và đường rò thứ phát, tiến hành lấy hết tổ chức xơ và niêm mạc đường rò , phá hết những ngóc ngách và bảo tồn cơ thắt hậu môn tối đa cho người bệnh.

Điều trị rò hậu môn phức tạp bằng phẫu thuật

Người bệnh sẽ được chụp cộng hưởng từ có thuốc cản từ , sau đó hình ảnh sẽ được xử lý trên máy tính chuyên dùng để dựng lại video clip theo 3 chiều không gian , qua đó sẽ có hình ảnh BẢN ĐỒ đường rò , phẫu thuật viên sẽ dựa vào để lên kế hoạch chi tiết phẫu thuật

Khi đã xác định “bản đồ” đường rò, phẫu thuật viên sẽ quyết định phương án tiếp cận, xử trí tối ưu đối với từng dạng rò hậu môn cụ thể. Đối với trường hợp rò hậu môn phức tạp, quan trọng nhất là cần có đội ngũ phẫu thuật viên giàu kinh nghiệm cũng như những dụng cụ phẫu thuật chuyên dụng để xử trí được lỗ rò trong, niêm mạc và mô xơ đường rò.

Trong quá trình mổ, phẫu thuật viên phải đủ kinh nghiệm và khéo léo để tránh gây tổn hại đến những cơ quan lân cận, giảm thiểu tối đa nguy cơ xuất hiện biến chứng sau mổ. Đối với rò hậu môn không lỗ ngoài, đường rò có khả năng xuyên vào cơ thắt, đổ vào lòng hậu môn – trực tràng. Vì thế, phẫu thuật lấy đường rò cần được thực hiện cẩn thận và chính xác để tránh gây tổn thương các cơ thắt hậu môn. Nếu không cẩn trọng, sau phẫu thuật, bệnh nhân có nguy cơ cao mắc biến chứng đại tiện không tự chủ.

Trường hợp rò móng ngựa hoặc rò trên cơ nâng, đường rò thường ôm sát thành trực tràng. Khi mổ, phẫu thuật viên cần khéo léo để tránh gây thủng trực tràng. Đối với các trường hợp rò hậu môn lan gốc bìu, lỗ rò trong thường nằm ở vị trí 6 hay 12 giờ, đường rò có thể đi qua tiền liệt tuyến và niệu đạo tầng sinh môn. Phẫu thuật viên cần lưu ý để tránh phạm vào tiền liệt tuyến hoặc niệu đạo vì có thể gây rò nước tiểu ở người bệnh.

Phòng ngừa rò hậu môn phức tạp

Những biện pháp dưới đây sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng rò hậu môn phức tạp:

• Tập nhíu hậu môn 100 cái mỗi ngày: Nhíu hậu môn lại và giữ, đếm thầm từ 1 đến 10 và nhả ra (tính là 1 cái), giúp làm thông các tuyến ống hậu môn, ngừa tắc các tuyến ống hậu môn tránh gây áp xe hậu môn.
• Bỏ thuốc lá sẽ ngừa áp xe và rò hậu môn tái phát đến 50%.
• Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh bằng cách tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ, các thực phẩm chứa nhiều vitamin để giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Ngoài ra cần hạn chế tiêu thụ những đồ ăn cay nóng, thức uống chứa kích thích như rượu bia, không thuốc lá.
• Thường xuyên tập thể dục thể thao để giải phóng năng lượng dư thừa trong cơ thể, hỗ trợ các hoạt động trao đổi chất và lưu thông tuần hoàn. Thói quen tốt này sẽ giúp những cơ quan trong cơ thể hoạt động hiệu quả, phòng ngừa những mầm bệnh xâm nhập từ bên ngoài.
• Khi đi đại tiện, tuyệt đối không dùng điện thoại, đọc báo sách. Thói quen xấu này sẽ làm thời gian đi vệ sinh quá dài, gây áp lực lên vùng hậu môn. Tình trạng này là nguyên nhân dẫn tới nhiều bệnh lý, trong đó gồm rò hậu môn phức tạp.
• Thường xuyên theo dõi, chú ý tới những biểu hiện bất thường của cơ thể để kịp thời thăm khám và điều trị sớm, giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng.

Sự khác biệt giữa rò hậu môn đơn giản và phức tạp

Sự khác biệt giữa rò hậu môn đơn giản và rò hậu môn phức tạp là:

• Rò hậu môn đơn giản: Đường rò thường phát triển theo một đường thẳng, không có nhiều ngóc ngách. Việc điều trị dạng rò hậu môn này cũng dễ dàng hơn
• Rò hậu môn phức tạp: Lỗ rò thường xuất hiện quanh co, hình thành nhiều nhánh thông ra ngoài bề mặt da. Vì thế, điều trị rò hậu môn phức tạp sẽ khó khăn hơn.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Khi xuất hiện những dấu hiệu nghi ngờ rò hậu môn, người bệnh nên nhanh chóng tới các cơ sở y tế uy tín để thăm khám và có biện pháp xử trí sớm, đúng cách. Vì rò hậu môn tiến triển có thể thành rò hậu môn phức tạp, xuất hiện nhiều ngõ ngách khác nhau, gây khó khăn khi muốn điều trị dứt điểm.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống PlinkCare, xin vui lòng liên hệ:

Rò hậu môn phức tạp khi không điều trị phẫu thuật sẽ không khỏi. Trì hoãn điều trị sẽ khiến việc xử trí thêm phức tạp và khó khăn hơn. Để tránh tình trạng rò hậu môn phức tạp gây ra các biến chứng nguy hiểm, ngay từ khi xuất hiện các biển hiện rò hậu môn, người bệnh cần đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán có phác đồ điều trị kịp thời.