Rò hậu môn đơn giản: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rò hậu môn đơn giản là gì?

Rò hậu môn đơn giản là tình trạng hình thành một đường hoặc một khoang rỗng bất thường được lót bằng mô hạt, nối lỗ chính bên trong ống hậu môn với lỗ thứ cấp ở da quanh hậu môn. Các đường thứ cấp có thể gồm nhiều đường rò và bắt đầu từ cùng một lỗ chính. Biểu hiện đặc trưng là lỗ rò gồm một đường đơn, đường dưới da và các đường rò liên quan đến thấp hơn 30% cơ thắt ngoài. Điều trị chủ yếu tập trung vào mục tiêu kiểm soát nhiễm trùng và duy trì khả năng đại tiện tự chủ. Hầu hết các trường hợp đều cần can thiệp phẫu thuật.

Nguyên nhân rò hậu môn đơn giản

Rò hậu môn đơn giản thường xảy ra sau áp xe hậu môn trực tràng – một tình trạng nhiễm trùng xảy ra khi tuyến hậu môn bị tắc nghẽn. Nhiễm trùng nằm gần phức hợp cơ vòng, do đó lỗ rò có thể đi qua cơ vòng. Khoảng một phần ba số bệnh nhân sau khi trải qua quá trình rạch và dẫn lưu áp xe hậu môn trực tràng sẽ phát triển thành lỗ rò về sau. Khoảng 30 – 70% bệnh nhân được chẩn đoán áp xe hậu môn trực tràng cũng đồng thời phát hiện được lỗ rò ngay khi khám.

Một số nguyên nhân ít gặp cũng có thể dẫn đến hình thành lỗ rò hậu môn đơn giản bao gồm:

• Bệnh viêm ruột như bệnh Crohn
• Các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục
• Bệnh lao
• Biến chứng của chấn thương hoặc phẫu thuật hậu môn trước đó
• Xạ trị vùng xương chậu
• Actinomycosis (bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hiếm gặp gây áp xe quanh hậu môn)
• Bệnh viêm da mạn tính gây áp xe ở tuyến mồ hôi hoặc vùng quanh hậu môn

Đặc điểm nhận biết của của đường rò đơn giản bao gồm một đường đơn, đường dưới da và các đường rò liên quan đến thấp hơn 30% cơ thắt ngoài. So với lỗ rò phức tạp, lỗ rò đơn giản dễ điều trị hơn và có tỷ lệ tái phát, biến chứng thấp. Các lỗ rò phức tạp bao gồm các rò liên quan đến hơn 30% cơ vòng ngoài, gồm nhiều đường rò, khả năng tái phát cao và liên quan đến các yếu tố nguy cơ khác. (1)

Triệu chứng rò hậu môn đơn giản

Rò hậu môn đơn giản có thể nhận biết thông qua các triệu chứng sau:

• Đau hậu môn dữ dội, đau nhói, đau nặng hơn khi ngồi, đi đại tiện, ho…
• Sưng đỏ bên trong hoặc xung quanh hậu môn (dấu hiệu cho thấy nhiễm trùng đang hoạt động dưới da), còn được gọi là viêm mô tế bào.
• Dịch chảy ra xung quanh hậu môn, có thể lẫn mủ, phân hoặc máu và đi kèm mùi khó chịu

Các triệu chứng ít phổ biến hơn bao gồm:

• Sốt
• Đau khi đi tiểu
• Đại tiện mất kiểm soát

Chẩn đoán rò hậu môn đơn giản

Khám trực tràng toàn diện là phương pháp cơ bản để chẩn đoán chính xác bệnh rò hậu môn và loại trừ các bệnh lý hậu môn trực tràng khác. Quá trình kiểm tra có thể gây khó chịu cho người bệnh nên thường được thực hiện dưới hình thức gây mê trong phòng phẫu thuật. Lỗ rò bên trong có thể được sờ thấy trong ống hậu môn.

Ngoài ra, khám trực tràng bằng kỹ thuật số cũng thường được chỉ định thực hiện để đánh giá trương lực cơ thắt. Nội soi có thể được sử dụng để xác định vị trí và đánh giá kích thước lỗ rò bên trong. Đầu dò giúp xác định đường rò trong hầu hết các trường hợp, nếu không thành công, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm hydro peroxide để đảm bảo kết quả chính xác.

Ngoài ra, chụp MRI cũng là phương pháp tối ưu trong việc chẩn đoán phân biệt giữa rò hậu môn đơn giản và phức tạp.

Rò hậu môn đơn giản có nguy hiểm không?

Rò hậu môn không tự lành nếu không can thiệp điều trị, thậm chí dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo ngại như:

• Nhiễm trùng dai dẳng: Lỗ rò bắt nguồn từ áp xe hoặc nhiễm trùng có thể khiến tình trạng nhiễm trùng càng trở nên nghiêm trọng hơn. Nhiễm trùng có thể phục hồi nhưng sau đó tái phát, hình thành áp xe mới và gây ra triệu chứng vô cùng đau đớn. Trong một số trường hợp, lỗ rò đang lành lại nhưng nhiễm trùng tái phát, tiến hành dẫn lưu, sau đó lại tái phát lỗ rò và lặp lại theo chu kỳ mới.
• Lỗ rò mở rộng: Lỗ rò mạn tính vẫn có thể mở rộng theo hướng mới, tạo ra các kênh phân nhánh và lỗ hở mới trên da, nhưng thường rất hiếm.
• Ảnh hưởng đến các cơ quan lân cận: Những đường rò và lỗ rò đơn giản khi không được điều trị kịp thời sẽ lây lan sang khắp vùng chậu, ảnh hưởng tới tiết niệu, bàng quang, âm đạo…
• Ung thư hậu môn: Ung thư hậu môn là biến chứng nghiêm trọng của lỗ rò mạn tính, đã hình thành trong nhiều năm.

Điều trị rò hậu môn đơn giản bằng phẫu thuật

​​Tất cả mọi phương pháp đều phải tuân thủ: loại bỏ hết niêm mạc đường rò và lỗ rò trong thì khả năng tái phát khó xảy ra.

Theo y văn, không có khuyến nghị nào về phương pháp phẫu thuật trong điều trị rò hậu môn đơn giản. Tỷ lệ thành công tùy thuộc vào nguyên nhân hình thành lỗ rò, độ phức tạp và nhiều yếu tố khác. Các phương pháp phẫu thuật thường được chỉ định bao gồm:

• Fistulotomy: Phương pháp này đòi hỏi phải mở đường rò và phân chia cơ vòng. 90% các trường hợp lỗ rõ đơn giản đều điều trị thành công bằng phương pháp này. Việc thực hiện kết hợp thủ thuật marsupialization đã được chứng minh có khả năng làm giảm chảy máu và tăng hiệu quả kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật. (2)
• Phương pháp thắt đường rò gian cơ thắt (LIFT): Phương pháp này có thể được sử dụng để điều trị các lỗ rò đơn giản và phức tạp với tỷ lệ thành công là 71%. Quy trình thực hiện bao gồm xác định lỗ mở bên trong bằng cách khâu phần gian cơ thắt của lỗ rò. Sau đó cắt bỏ đường và tuyến bị nhiễm trùng, cuối cùng làm sạch vết thương để tránh lây lan viêm nhiễm.

Phòng ngừa rò hậu môn đơn giản

Để phòng ngừa rò hậu môn đơn giản và rò hậu môn đơn giản tái phát, người bệnh nên tham khảo thực hiện một số biện pháp quan trọng dưới đây:

• Xây dựng chế độ ăn giàu chất xơ như ngũ cốc, trái cây, rau, bánh mì nguyên hạt, giúp phân đi qua hậu môn dễ dàng khi đại tiện, tránh táo bón
• Uống nhiều nước để làm mềm phân
• Có thể dùng các sản phẩm bổ sung chất xơ theo chỉ định của bác sĩ như ispaghula, methylcellulose, sterculia… để ngăn ngừa táo bón
• Tránh uống quá nhiều rượu và caffeine
• Tránh lạm dụng thuốc giảm đau vì có thể gây táo bón
• Dùng thuốc làm mềm phân hoặc thuốc nhuận tràng trong trường hợp cần thiết
• Duy trì cân nặng ổn định và tập luyện thể dục thể thao thường xuyên
• Vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ, đặc biệt là sau khi đi đại tiện
• Tập bài tập nhíu hậu môn
• Ngưng hút thuốc lá
• Bổ sung Vitamin D

Thắc mắc hay gặp

Dưới đây là một số thắc mắc liên quan đến tình trạng rò hậu môn phức tạp và giải đáp chi tiết:

1. Rò hậu môn đơn giản có thể tự lành được không?

Rò hậu môn đơn giản không thể tự lành nếu không can thiệp điều trị, thậm chí còn để lại nhiều biến chứng nguy hiểm .

2. Lỗ rò có thể tự khỏi mà không cần phẫu thuật không?

Lỗ rò không thể tự khỏi, hầu hết các trường hợp đều cần can thiệp phẫu thuật để điều trị và tránh để lại biến chứng.

3. Khi nào cần khám bác sĩ?

Ngay khi nhận thấy triệu chứng đau hậu môn, người bệnh nên đi gặp bác sĩ, không nên cho rằng dấu hiệu này sẽ tự động biến mất theo thời gian. Hầu hết các tình trạng rò hậu môn đều cần chẩn đoán, thăm khám và điều trị sớm để tránh biến chứng.

Trên đây là bài viết tổng hợp đầy đủ thông tin về bệnh lý rò hậu môn đơn giản, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến vấn đề điều trị và chăm sóc sức khỏe.