Rò hậu môn áp xe hóa: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị, phòng ngừa

Rò hậu môn áp xe hóa là gì?

Rò hậu môn áp xe hóa là bệnh viêm mạn tính xảy ra ở vùng hậu môn, gây đau, chảy dịch, đôi lúc chảy máu. Dù là bệnh lành tính, nhưng người bệnh thường bị ảnh hưởng sức khỏe tinh thần lẫn thể chất. Đường rò nếu nằm ở bên ngoài cơ thắt (có thể quan sát được đường mô xơ) gọi là đường rò.

Áp xe hóa chỉ hiện tượng khoang chứa mủ xuất hiện ở hậu môn hoặc trực tràng. Nguyên nhân thường gặp của áp xe hậu môn là nhiễm trùng cấp tính, có liên quan đến các chấn thương tại hậu môn, khiến cho vi khuẩn gây hại xâm nhập và tạo thành áp xe hậu môn.

Rò hậu môn áp xe hóa là một biến chứng của áp xe hậu môn. Là một đường mô xơ, nếu chạm vào sẽ thấy tình trạng viêm sưng, lan từ ổ áp xe vào sâu bên trong hậu môn. Đường rò này không thể tự khỏi, người bệnh bắt buộc phải điều trị đường rò tại cơ sở y tế có chuyên khoa Hậu môn Trực tràng.

Nguyên nhân rò hậu môn áp xe hóa

Rò hậu môn áp xe hóa hoàn toàn là hệ quả của áp xe hậu môn không điều trị hoặc điều trị không dứt điểm.

Dịch mủ bên trong ổ áp xe có thể làm tổn thương các mô mềm xung quanh vùng áp xe. Khi ổ áp xe bị vỡ, dịch mủ sẽ gây viêm sưng phần mô mềm này và tạo thành đường rò hậu môn áp xe hóa, nối từ tuyến áp xe ra bên ngoài hậu môn.

Trong khi đó, áp xe hậu môn là kết quả của nhiễm trùng hậu môn. Tình trạng nhiễm trùng có nhiều nguyên nhân gây ra, nhưng chủ yếu là rách hoặc chấn thương vùng mô mềm hậu môn tạo thành. (1)

Nguyên nhân bệnh lý của rò hậu môn áp xe hóa bao gồm:

• Viêm đại tràng
• Viêm nhiễm tuyến hậu môn
• Bệnh Crohn
• Lao

Những nguyên nhân bên ngoài làm tổn thương hậu môn trực tràng, tăng nguy cơ rò hậu môn áp xe hóa bao gồm:

• Phân cứng gây rách hậu môn
• Tiêu chảy nặng/ tiêu chảy tần suất cao tạo áp lực lớn lên mô mềm hậu môn
• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn
• Hậu môn có vật lạ, chất liệu cứng xâm nhập

Dấu hiệu rò hậu môn áp xe hóa

Rò hậu môn áp xe hóa tiến triển từ ổ áp xe, vì vậy có các triệu chứng tương đồng, mức độ nặng hơn như là:

• Cơn đau kéo dài tại vùng hậu môn, có xu hướng nặng hơn khi đi đại tiện, và gây khó khăn khi ngồi
• Sưng tấy và đau ở vùng hậu môn
• Cảm giác có vật vướng bên trong hậu môn
• Sốt, ớn lạnh thường xảy ra do nhiễm trùng, viêm mạn tính

Rò hậu môn áp xe được phân biệt với ổ áp xe thông thường qua triệu chứng đặc hiệu dịch mủ vàng tiết ra khi đi vệ sinh, hoặc dính vào quần lót. Dịch mủ còn gây ra mùi hôi khó chịu. Ở một số trường hợp, đường rò lan rộng ra ngoài hậu môn, người bệnh cũng có thể quan sát được đường rò trong tình trạng sưng, kích ứng.

Chẩn đoán rò hậu môn áp xe hóa

Rò hậu môn áp xe hóa có thể nhận biết thông qua triệu chứng lâm sàng. Qua khám thực thể, sờ vào đường rò hậu môn, bác sĩ có thể đánh giá được chính xác tình trạng nông sâu (thể hiện độ phức tạp) của đường rò, ổ áp xe và thăm dò đường đi và các ngách của đường rò.

Nội soi trực tràng thường được chỉ định sau đó để bác sĩ xác định chính xác đường rò áp xe hóa, khoanh vùng khu vực cần điều trị.

Khi thực hiện nội soi trực tràng, người bệnh được đặt nằm nghiêng. Một đầu dò của ống nội soi được bôi trơn trước khi đưa vào hậu môn. Thông qua hình ảnh từ camera, bác sĩ thăm dò và xác định vị trí của đường rò hậu môn áp xe hóa và kiểm tra liệu có những tổn thương khác tại vùng mô mềm quanh đường rò hay không.

Ngoài ra còn có chụp MRI là phương tiện chẩn đoán tin cậy nhất.

Điều trị rò hậu môn áp xe hóa

Rò hậu môn áp xe hóa trước đây thường được điều trị bằng phương pháp dẫn lưu, nhưng ngày nay với MRI cho phép định vị toàn bộ khối áp xe, đường rò, lỗ trong, phẫu thuật viên thường mổ 1 thì giải quyết hết ổ áp xe, đường rò, lỗ trong. Đây là một thủ thuật đơn giản, không gây nhiều đau đớn cho người bệnh. Dẫn lưu giúp bác sĩ xử lý được ổ áp xe có dịch mủ, phá hủy được đường rò mô xơ và các ngách của chúng. Phương pháp điều trị này đem lại hiệu quả cao, ít gây biến chứng, khả năng tái phát thấp. (2)

Người bệnh được gây tê tủy sống hay mê toàn thân, mổ 1 thì giải quyết hết ổ áp xe, đường rò, lỗ trong thủ thuật dẫn lưu điều trị rò hậu môn áp xe hóa tuy đơn giản, nhưng đòi hỏi bác sĩ có tay nghề cao, nhiều kinh nghiệm trong điều trị đường rò hậu môn. Do thủ thuật chủ yếu thao tác tại cơ vòng, và vùng hậu môn trực tràng cũng là nơi nhiều dây thần kinh, các thao của bác sĩ cần phải chắc chắn, cẩn thận để vừa phá được hết tổ chức mô xơ và đồng thời giữ được chức năng hậu môn.

Sau khi phẫu thuật dẫn lưu, người bệnh có thể được kê toa thuốc kháng sinh nhằm làm giảm các triệu chứng nhanh hơn, quá trình hồi phục cũng nhẹ nhàng hơn.

Đối với người bị rò hậu môn áp xe do viêm đại tràng, bệnh crohn… bác sĩ thực hiện điều trị đồng thời hoặc điều trị chuyên biệt bệnh lý nhằm triệt căn nguyên nhân.

Phòng ngừa rò hậu môn áp xe hóa

Để phòng ngừa rò hậu môn áp xe hóa, việc đầu tiên là ngăn tình trạng áp xe hậu môn, nhiễm trùng hậu môn xảy ra. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường tại hậu môn như đau nhức, tiết dịch bất thường, phân lẫn máu… người bệnh cần ngay lập tức đi khám với bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị bệnh kịp thời. Trì hoãn điều trị áp xe hậu môn, nhiễm trùng hậu môn làm tăng cao khả năng gây biến chứng rò hậu môn áp xe hóa.

Có một chế độ ăn nhiều chất xơ giúp hạn chế tổn thương hậu môn. Chất xơ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, hạn chế các tình trạng phân quá cứng làm rách niêm mạc hậu môn hay các rối loạn đại tiện xảy ra như tiêu chảy, táo bón… Tiêu chảy và táo bón đều gây áp lực lớn lên thành hậu môn, dẫn đến áp xe và rò hậu môn áp xe hóa.

Về lối sống sinh hoạt, cần giữ môi trường trong lành, vệ sinh để giảm thiểu rủi ro mắc các bệnh lý nhiễm trùng. Đồng thời, thực hiện bài tập nhíu hậu môn, 100 cái/ ngày để duy trì chức năng hậu môn luôn ở trong trạng thái tốt. Ngoài ra kết hợp với ngưng thuốc lá để bảo vệ sức khỏe.

Thắc mắc thường gặp

1. Rò hậu môn áp xe hóa có nguy hiểm không?

Rò hậu môn áp xe hóa là một bệnh lành tính, có thể điều trị dứt điểm. Nhưng khả năng tái bệnh cũng tương đối cao nếu người bệnh không tuân theo những biện pháp giữ gìn hậu môn.

Triệu chứng của bệnh vốn gây phiền toái, mặc cảm cho người bệnh. Ở mức độ nặng, triệu chứng viêm nhiễm trùng hậu môn có thể gây sốt cao, suy nhược cơ thể.

Một số trường hợp rò hậu môn áp xe hóa là do những bệnh lý tiêu hóa khác gây nên như bệnh crohn, viêm nhiễm trực tràng, ung thư đường tiêu hóa. Nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, người bệnh có nguy cơ cao gặp các biến chứng phức tạp, thậm chí là đe dọa đến tính mạng.

2. Khi nào cần khám bác sĩ?

Những biểu hiện cho thấy rò hậu môn áp xe hóa đang dần trở nặng, người bệnh cần đi khám với bác sĩ trong thời gian sớm nhất, gồm:

• Cơn đau ngày một nặng hơn, gây khó khăn khi ngồi
• Tình trạng bệnh nặng hơn sau mỗi lần đi đại tiện
• Dịch mủ tiết ra nhiều hơn

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (PlinkCare TP.HCM) và Khoa Ngoại Tổng hợp (PlinkCare Hà Nội) thuộc Hệ thống PlinkCare là những trung tâm y tế chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho người bệnh gặp các vấn đề về đường tiêu hóa từ nhẹ đến nặng.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống PlinkCare, xin vui lòng liên hệ:

Rò hậu môn áp xe hóa hầu hết là do vỡ ổ áp xe hậu môn gây nên, với tỷ lệ là 40%. Tuy không phải là bệnh nguy hiểm nhưng rò hậu môn áp xe hóa gây ra cơn đau dai dẳng ở vùng hậu môn, cảm giác vướng víu trong hậu môn và dịch mủ có mùi hôi luôn tiết ra mỗi khi đi đại tiện. Bệnh được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật dẫn lưu, cho tiên lượng tốt.

Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể bị tái phát và khả năng thành công sau mỗi lần điều trị tái phát cũng sẽ giảm dần. Do đó, chủ động bảo vệ chức năng hậu môn, thay đổi thói quen sống để giảm thiểu các nguy cơ nhiễm trùng hậu môn là điều cốt lõi giúp người bệnh phòng ngừa rò hậu môn áp xe hóa.