Phục hồi chức năng sau tai biến: Quá trình thực hiện gồm gì?

Sau khi bị tai biến mạch máu não (đột quỵ), nếu được cấp cứu kịp thời và hiệu quả, người bệnh có thể hồi phục lại như bình thường. Tuy nhiên, tùy từng trường hợp, người bệnh có thể gặp phải các biến chứng, di chứng và cần được hỗ trợ tập luyện để lấy lại khả năng vận động, ngôn ngữ… nhiều nhất có thể.

Hiện nay, triển vọng giúp người bệnh đột quỵ sớm hồi phục sức khỏe ngày càng lớn hơn nhờ vào những tiến bộ trong việc cấp cứu, chữa trị và phục hồi chức năng sau tai biến. Các phương pháp phục hồi sau tai biến mang đến lợi ích tối ưu khi người bệnh, gia đình và bác sĩ phối hợp chặt chẽ với nhau. Những thành viên trong gia đình phải tìm hiểu về các thay đổi về thể chất, tinh thần do đột quỵ gây ra cho người bệnh và cách giúp người bệnh sớm hồi phục.

Phục hồi chức năng sau tai biến là gì?

Phục hồi chức năng sau tai biến là chương trình trị liệu được thiết kế để giúp người bệnh đột quỵ học và tập lại những kỹ năng đã mất sau khi bị đột quỵ. Tùy vào phần não bị ảnh hưởng bởi đột quỵ, việc tập phục hồi sau tai biến có thể giúp người bệnh cải thiện vận động, nói chuyện cũng như lấy lại sức mạnh và kỹ năng sống hàng ngày.

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, những người bệnh tham gia vào chương trình phục hồi sẽ có sự cải thiện tốt hơn hầu hết những người bệnh không áp dụng phương pháp phục hồi sau tai biến. Do đó, phục hồi csau tai biến tại nhà và ở bệnh viện được khuyến khích cho tất cả những ai bị ảnh hưởng bởi đột quỵ.

Chương trình nàyđược thiết kế sao cho phù hợp với tình trạng và nhu cầu cụ thể của mỗi người bệnh. Vì thế, mỗi chương trình phục hồi chức năng tai biến mạch máu não có thể có những điểm khác nhau. Một số mục tiêu chữa trị chung của các chương trình phục hồi sau tai biến có thể bao gồm: chữa trị cơ bản và phòng ngừa biến chứng; cải thiện chức năng, điều trị khuyết tật; cung cấp những công cụ thích ứng, thay đổi môi trường; hướng dẫn cho người bệnh và gia đình để có thể thích nghi với những thay đổi trong lối sống… (1)

Di chứng thường gặp sau đột quỵ

Đột quỵ là bệnh lý thần kinh nguy hiểm, xảy ra khi mạch máu não bị vỡ hoặc tắc nghẽn. Sau đột quỵ, ngay cả khi đã được cấp cứu kịp thời, người bệnh vẫn có thể đối mặt với các di chứng như:

• Rối loạn vận động, dễ mất thăng bằng, đi lại khó khăn, tê yếu tay chân…
• Rối loạn ngôn ngữ, nói chậm, nói đớ, nói khó…
• Rối loạn nuốt, khó nuốt, khó nhai…
• Cảm thấy đau ở một vài vị trí có liên quan.

Những di chứng sau đột quỵ có thể khác nhau, tùy vào kích thước, vị trí và mức độ tổn thương của não. Tổn thương ở não càng nghiêm trọng thì di chứng càng nặng và khó hồi phục hơn. Để hạn chế mức độ nghiêm trọng của tổn thương não, người bệnh đột quỵ cần được đưa đến cơ sở y tế cấp cứu càng sớm càng tốt.

Quá trình phục hồi sau tai biến bao gồm những gì?

Hiện có nhiều cách giúp người bệnh phục hồi chức năng sau tai biến. Nhìn chung, việc phục hồi chức năng tai biến mạch máu não tập trung vào những hành động lặp đi lặp lại và tập trung cụ thể. Kế hoạch phục hồi chức năng của người bệnh phụ thuộc vào bộ phận cơ thể hoặc loại khả năng đã bị tác động bởi cơn đột quỵ. Người bệnh và người nhà cần tuân theo hướng dẫn, tư vấn và chế độ tập luyện từ bác sĩ hay kỹ thuật viên phục hồi chức năng. (2)

1. Cải thiện kỹ năng vận động

Những bài tập kỹ năng vận động có thể giúp người bệnh cải thiện sức mạnh cơ bắp cũng như sự phối hợp ở khắp cơ thể. Chúng có thể bao gồm các cơ được dùng để đi lại, giữ thăng bằng, thậm chí là nuốt.

2. Cải thiện khả năng vận động

Đối với việc huấn luyện khả năng vận động, người bệnh có thể học cách tự đi lại hoặc dùng những thiết bị hỗ trợ di chuyển, ví dụ như nẹp mắt cá chân, xe lăn, gậy, khung tập đi. Nẹp mắt cá chân có thể ổn định và tăng cường sức mạnh cho mắt cá chân của người bệnh nhằm mục đích hỗ trợ trọng lượng cơ thể khi tập đi lại.

3. Cải thiện phạm vi chuyển động

Một vài bài tập và phương pháp chữa trị có thể làm giảm sự căng cơ (co cứng), giúp người bệnh lấy lại phạm vi chuyển động rộng nhất có thể hoặc tiến tới như bình thường.

4. Trị liệu rối loạn nhận thức

Trị liệu ngôn ngữ và trị liệu nghề nghiệp có thể giúp người bệnh khắc phục những khả năng nhận thức đã bị mất, ví dụ như trí nhớ, khả năng xử lý, giải quyết vấn đề, khả năng phán đoán và nhận thức về sự an toàn, kỹ năng xã hội…

5. Trị liệu rối loạn giao tiếp

Trị liệu rối loạn giao tiếp cũng là cách phục hồi chức năng sau tai biến. Phương pháp này giúp người bệnh lấy lại khả năng nghe, nói, hiểu, viết đã bị mất.

6. Đánh giá và điều trị tâm lý

Người bệnh có thể được kiểm tra về sự điều chỉnh cảm xúc. Bạn cũng có thể được bác sĩ tư vấn.

Để hỗ trợ quá trình tập luyện, phục hồi sau tai biến, bác sĩ hay kỹ thuật viên có thể sử dụng các thiết bị hỗ trợ chuyên dụng. Ví dụ như:

6.1. Kích thích não không xâm lấn

Những phương pháp như kích thích từ trường xuyên sọ đã được ứng dụng để giúp cải thiện nhiều kỹ năng vận động.

6.2. Kích thích điện thần kinh cơ

Dòng điện được truyền vào các cơ đang suy yếu, khiến chúng co lại. Sự kích thích điện có thể giúp đào tạo lại cơ bắp của người bệnh.

6.3. Công nghệ robot

Thiết bị robot có thể hỗ trợ các chi suy yếu thực hiện những chuyển động lặp đi lặp lại. Cách phục hồi sau tai biến này giúp các chi lấy lại chức năng và sức mạnh.

6.4. Công nghệ không dây

Máy theo dõi hoạt động có thể hỗ trợ người bệnh tăng cường hoạt động sau đột quỵ.

7. Thuốc

Bác sĩ cũng có thể chỉ định cho người bệnh sử dụng thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc tác động đến sự tỉnh táo, vận động hoặc kích động. Những phương pháp chữa trị như trị liệu bằng thảo dược, xoa bóp, châm cứu cũng có thể được áp dụng kết hợp nhằm phục hồi chức năng sau tai biến cho người bệnh.

Khi nào có thể bắt đầu tập phục hồi sau tai biến?

Bắt đầu tập khôi phục chức năng sau tai biến càng sớm thì cơ hội cải thiện, lấy lại những kỹ năng và khả năng đã mất càng cao. Thông thường, việc tập phục hồi sau đột quỵ cần được bắt đầu ngay sau khi người bệnh được cấp cứu đột quỵ, có thể sau 24 – 48 giờ kể từ lúc bị đột quỵ (khi người bệnh vẫn còn đang ở bệnh viện).

Thời gian phục hồi sau tai biến kéo dài bao lâu?

Thời gian phục hồi chức năng sau tai biến sẽ tùy vào mức độ nghiêm trọng của cơn đột quỵ và những biến chứng có liên quan. Một vài người bệnh sống sót sau đột quỵ có thể hồi phục nhanh chóng. Thế nhưng hầu hết đều cần thực hiện các phương pháp phục hồi chức năng lâu dài sau khi bị đột quỵ. Phục hồi sau tai biến có thể kéo dài trong nhiều tuần, nhiều tháng hoặc năm.

Kế hoạch phục hồi sau tai biến sẽ thay đổi trong quá trình phục hồi, cụ thể là khi người bệnh học lại các kỹ năng và nhu cầu của người bệnh có sự thay đổi. Người bệnh có thể tiếp tục đạt được thành quả theo thời gian nếu duy trì việc luyện tập. (3)

Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phục hồi

Sự phục hồi chức năng tai biến mạch máu não ở mỗi người bệnh là khác nhau. Nhiều trường hợp sẽ khó dự đoán người bệnh có thể phục hồi bao nhiêu chức năng và trong bao lâu. Nhìn chung, việc phục hồi chức năng sau tai biến còn phụ thuộc vào:

• Những yếu tố thể chất, bao gồm mức độ nghiêm trọng của cơn đột quỵ về mặt ảnh hưởng đến thể chất và nhận thức.
• Những yếu tố cảm xúc, ví dụ như tâm trạng và động lực của người bệnh cũng như khả năng gắn bó với các hoạt động phục hồi chức năng (ngoài các buổi trị liệu).
• Những yếu tố xã hội, ví dụ như sự hỗ trợ của gia đình và bạn bè.
• Những yếu tố điều trị, bao gồm việc bắt đầu sớm quá trình phục hồi sau khi bị tai biến.

Tốc độ hồi phục thường đạt mức cao nhất trong những tuần/tháng đầu sau khi bị đột quỵ. Thế nhưng, sự hồi phục vẫn có thể diễn ra sau 12 – 18 tháng kể từ lúc bị đột quỵ.

Phục hồi chức năng sau tai biến tại PlinkCare

Khoa Phục hồi Chức năng, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình cùng khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống PlinkCare là địa chỉ uy tín trong đánh giá, hướng dẫn tập luyện và điều trị phục hồi chức năng sau đột quỵ. Dịch vụ phục hồi chức năng sau tai biến tại PlinkCare được người bệnh tin tưởng lựa chọn vì có nhiều ưu điểm:

• Quy tụ đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm về phục hồi chức năng vận động, ngôn ngữ, ăn uống… sau đột quỵ.
• Khoa Phục hồi Chức năng phối hợp chặt chẽ với các chuyên khoa Thần kinh, Dinh dưỡng Tiết chế, Tim mạch, Nội tiết – Đái tháo đường… cùng hội chẩn đưa ra phác đồ điều trị tối ưu, làm giảm tối đa nguy cơ tái phát đột quỵ.
• Sở hữu hệ thống trang thiết bị hiện đại, chuyên dụng cho tập luyện và điều trị phục hồi chức năng sau đột quỵ như: điện xung kích thích thần kinh cơ, kích thích từ trường xuyên sọ và các thiết bị, dụng cụ chuyên dụng khác…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Phục hồi chức năng sau tai biến hay phục hồi sau tai biến có thể là một quá trình lâu dài. Người bệnh cần kiên trì, nỗ lực, phối hợp chặt chẽ với bác sĩ, kỹ thuật viên hay người nhà để nâng cao hiệu quả phục hồi chức năng tai biến mạch máu não tại nhà.