Phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước như thế nào?

Cần biết gì về phẫu thuật phẫu thuật dây chằng chéo trước?

Mức độ cần thiết của phẫu thuật phụ thuộc vào độ nghiêm trọng của tổn thương dây chằng chéo trước và các ảnh hưởng của nó tới cuộc sống của người bệnh. Vì thế, người bệnh sẽ được chỉ định mổ khi dây chằng chéo trước bị rách hoàn toàn, không thể tự lành và mất vững khớp gối.

Hiện nay, phẫu thuật nội soi dây chằng chéo trước là phương pháp đang được áp dụng rộng rãi. Đây là một lựa chọn can thiệp ít xâm lấn rất hiệu quả, dựa trên sự hỗ trợ của những thiết bị nội soi để quan sát bên trong khớp gối. Từ đó, bác sĩ sẽ có biện pháp xử trí phù hợp, mang đến hiệu quả cao, ít mất máu, nhanh lành và nâng cao khả năng hồi phục cho người bệnh.

Vì sao cần thực hiện phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước?

Ngoài việc tập phục hồi chức năng trước phẫu thuật để giảm sưng, đau, tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc phẫu thuật, phục hồi chức năng sau tái tạo dây chằng chéo trước cũng có vai trò quan trọng trong quá trình cải thiện chức năng của dây chằng chéo trước và mức độ vận động của khớp gối. Phương pháp này thường được áp dụng sớm trên người bệnh sau phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước. (1)

Tham khảo: Đứt dây chằng chéo trước bao lâu thì lành?

Phục hồi chức năng giúp người bệnh có thể vận động trong biên độ bình thường, hồi phục sức cơ và ngăn chặn các thương tật thứ phát như teo cơ, phổ biến nhất là teo cơ tứ đầu đùi gây cản trở rất nhiều cho các vận động ở chân. Hơn nữa, phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước còn giúp bảo vệ các mảnh ghép trong quá trình phục hồi và biến đổi sinh học trước khi tạo thành dây chằng thực thụ.

Chỉ định thực hiện khi nào?

Tập luyện phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước cần được thực hiện ngay sau ngày mổ. Quá trình này có thể kéo dài đến 12 tháng. Để hỗ trợ tốt cho quá trình tập luyện, người bệnh cần chuẩn bị nẹp gối và nạng phù hợp với chiều cao của mình. (2)

Khi chưa xuất viện, người bệnh nên tập theo hướng dẫn từ bác sĩ hoặc các kỹ thuật viên vật lý trị liệu để đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật, đúng phương pháp. Điều này sẽ giúp bạn đảm bảo an toàn khi tiếp tục thực hiện bài tập tại nhà. Người bệnh sẽ được hướng dẫn cách bảo vệ dây chằng mới, bài tập gia tăng sức mạnh cơ, tập di chuyển với nạng, tập lên xuống cầu thang…

Quá trình phục hồi chức năng sau phẫu thuật chấn thương đứt dây chằng chéo trước (ACL)

1. Ngày 1 sau phẫu thuật

• Luyện tập di động xương bánh chè
• Sử dụng nẹp đùi cẳng chân cố định gối 2-4 tuần, dùng nạng khoảng 4 – 6 tuần( nếu tái tạo dây chằng) sau phẫu thuật. Đối với dây chằng nhân tạo thì không cần dùng nạng và nẹp cố định gối.
• Thực hiện bài tập dạng và khép chân, bài tập nâng toàn bộ chân lên khỏi mặt giường, bài tập vận động cổ chân.
• Thực hiện bài tập co cơ tĩnh: Tập gồng cơ đùi và cơ cẳng bàn chân.
• Mỗi ngày tháo nẹp 3 – 4 lần để tập gấp duỗi gối chủ động có trợ giúp, gập gối < 90°
• Lưu ý kê cao chân mổ khi nằm nghỉ
• Người bệnh có thể tập ngồi, tập đứng dậy và di chuyển với dụng cụ trợ giúp.
• Dùng nạng trợ giúp di chuyển

2. Ngày 2 sau phẫu thuật

• Tiếp tục thực hiện những bài tập trên như ngày đầu sau phẫu thuật
• Dùng nạng trợ giúp di chuyển

3. Ngày 3 sau phẫu thuật

• Tiếp tục thực hiện những bài tập như ngày 1, 2 sau mổ với cường độ tăng dần
• Tập vận động chủ động có kháng trở các khớp tự do ở bên chân phẫu thuật
• Khi di chuyển, người bệnh vẫn cần sử dụng nạng trợ giúp

4. 1 tuần sau phẫu thuật

• Ở giai đoạn này, người bệnh có thể gập gối tới 90°.
• Trong quá trình tập phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước, nếu khớp gối sưng đau tăng lên, người bệnh nên ngưng tập ngay và tiến hành chườm lạnh.
• Đến tuần thứ 2 sau mổ, khớp gối phải duỗi được hoàn toàn, khớp gối phẫu thuật phải gập được 90°, yêu cầu sức cơ tứ đầu đùi đủ mạnh.

5. Từ tuần 3 đến hết tuần 4

• Tăng cường tập vận động thụ động gối để gối gập dần tối đa tới 120°
• Day mềm sẹo mổ
• Tăng cường nâng chân, gập duỗi gối chủ động ở tư thế ngồi (chưa có lực cản) để tăng cường sức mạnh cơ tứ đầu đùi
• Tập đạp xe tại chỗ không lực cản
• Tập sức mạnh cơ tứ đầu đùi bằng cách dùng lực cản ở cẳng chân khi khớp gối duỗi dần từ 90° tới 60°

Sau mổ 4 tuần, người bệnh cần đạt được các tiêu chí như tầm vận động khớp gối là 120°, dáng đi và thăng bằng tốt

6. Từ tuần 5 đến hết tuần 6

• Tăng cường tập gập gối tích cực để nâng tầm vận động khớp gối
• Tập nhún đùi (xuống tấn) trong giới hạn khớp gối duỗi dần từ 90° tới 40° và ngược lại, với tốc độ tăng dần theo thời gian
• Tập bước lên, bước xuống một bậc thang liên tục
• Tập sức mạnh cơ đùi với bài tập nâng đùi với tạ hoặc bao cát hoặc chun khi khớp gối gập 90° với trọng lượng tăng dần

7. Từ tuần 7 đến hết tuần 10

• Tăng cường thực hiện những bài tập trên để đạt được biên độ gập duỗi khớp gối thụ động bình thường
• Tập đi bộ tích cực với dáng đi bình thường
• Tập bước lên, bước xuống 2 – 3 bậc thang
• Tập nhún đùi với tầm vận động gập duỗi gối tăng lên với tốc độ tăng dần
• Tập chạy trên mặt đường bằng phẳng

8. Từ tuần 11 đến tuần 16

• Tăng cường thực hiện những bài tập trên
• Thực hiện những bài tập tăng cường sức mạnh cơ tứ đầu đùi, cơ chậu chày
• Tập gập duỗi khớp gối chủ động, cần đạt biên độ bình thường
• Đến tuần 16, tầm vận động duỗi chủ động phải đạt được duỗi hoàn toàn

9. Từ tháng thứ 5 đến hết tháng thứ 6

• Thực hiện những bài tập tăng cường sức mạnh cơ tứ đầu đùi, cơ chậu chày
• Tập chạy với tốc độ tăng dần, tập lên xuống bậc thang nhiều hơn

10. Tháng 7

Bắt đầu làm quen với những môn thể thao yêu thích nhưng ở mức độ phù hợp. Bắt đầu từ tháng thứ 8 trở đi, bạn có thể tham gia mọi hoạt động nặng, tập nhảy trên chân phẫu thuật. Người bệnh có thể tập luyện và thi đấu thể thao như bình thường.

Biến chứng sau phẫu thuật có thể xảy ra

Bất kỳ phương pháp phẫu thuật nào cũng có một số rủi ro nhất định, mổ đứt dây chằng cũng không ngoại lệ với một số rủi ro như:

• Chảy máu, có cục máu đông
• Triệu chứng đau đầu gối còn tiếp diễn
• Vết mổ nhiễm trùng
• Cứng hay yếu đầu gối
• Hạn chế phạm vi chuyển động khớp gối

Tuy nhiên, phẫu thuật tái tạo vẫn là một trong các giải pháp hiệu quả, giúp điều trị tổn thương dây chằng chéo trước. Theo Học viện Phẫu thuật Chỉnh hình Hoa Kỳ (AAOS), tỷ lệ mang tới sự ổn định hoàn toàn cho khớp gối của những ca phẫu thuật tái tạo dây chằng khá cao, khoảng 82 – 90%. (3)

Câu hỏi thường gặp

1. Có phải dùng nạng sau phẫu thuật?

Tùy vào phương pháp phẫu thuật và mức độ tổn thương. Người bệnh nên tuân thủ lời khuyên của chuyên viên y tế. Nếu có chỉ định đi nạng thì tuyệt đối không được tự ý bỏ dùng nạng trong 2 tuần đầu sau mổ. Việc tự ý bỏ nạng sẽ khiến cho đầu gối của bạn bị sưng đau, ảnh hưởng tới quá trình điều trị trước đó và cả thời gian phục hồi.

2. Nên làm gì trong tuần đầu của quá trình phục hồi?

Trong tuần đầu sau mổ, bạn nên dành thời gian nghỉ ngơi, áp dụng chế độ dinh dưỡng sau mổ, tập luyện phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu.

Bạn vẫn thực hiện tiếp những bài tập sau mổ dây chằng chéo trước được hướng dẫn khi xuất viện, điều chỉnh lại dáng đi với nạng, đảm bảo khớp gối thẳng khi chống chân và gập gối khi co chân lên. Người bệnh có thể di chuyển thường xuyên với khoảng cách ngắn, nhưng cần tránh đứng, ngồi hay đi bộ quá lâu. Bởi lúc này, khớp gối có thể có nguy cơ bị sưng. (4)

Để cải thiện tình trạng đau và sưng, hãy kê cao chân khi ngồi hoặc nghỉ ngơi, thực hiện động tác gồng cơ tứ đầu và tiếp tục chườm đá 4 – 6 lần/ngày theo đề nghị từ bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu.

3. Khi nào có thể lái xe?

Thông thường, người bệnh có thể bắt đầu lái xe trở lại trong khoảng 4 – 8 tuần sau phẫu thuật, hoặc đôi khi lâu hơn nếu phẫu thuật ở bên khớp gối phải. Bạn không nên lái xe hơi hoặc xe máy cho tới khi bác sĩ cho phép bỏ nạng, có đủ sức mạnh cơ và kiểm soát tốt khớp gối.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; BS.CKII Nguyễn Xuân Thắng, ThS Trần Văn Dần, BS.CKI Đỗ Thị Hồng Ánh, BS.CKI Đào Văn Hoàn, BS.CKI, Lê Văn Tâm, BS Đặng Ngọc Minh Thùy, BS.CKI Huỳnh Hoàng Anh, BS Trịnh Thị Ngọc Lan, BS Nguyễn Đỗ Vũ, BS.CKI Cát Hồng Hà, BS Mai Thị Chi Mai, BS.CKI Trần Thị Thu Hương, ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng…

Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

PlinkCare còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Phục hồi chức năng sau mổ dây chằng chéo trước cần thực hiện càng sớm càng tốt. Người bệnh nên tuân thủ chương trình tập luyện theo hướng dẫn từ bác sĩ hoặc các kỹ thuật viên vật lý trị liệu. Điều này sẽ giúp rút ngắn thời gian hồi phục, đảm bảo an toàn cho dây chằng mới và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Nếu thực hiện tốt những bài tập sau phẫu thuật, người bệnh có thể sớm quay trở lại với các hoạt động bình thường, tập luyện và thi đấu thể thao.