Cách phòng ngừa suy hô hấp hiệu quả có thể bạn chưa biết

Nguyên nhân gây suy hô hấp

Trước khi tìm hiểu về cách phòng ngừa suy hô hấp, mỗi người nên biết nguyên nhân gây bệnh suy hô hấp là gì. Hội chứng suy phổi (suy hô hấp) có thể xảy ra do bất kỳ tổn thương nào xuất hiện tại hệ hô hấp. Các tổn thương này có thể ảnh hưởng đến phổi cũng như đường thở của người bệnh hoặc gây tác động tiêu cực đến các cơ, mô, dây thần kinh hỗ trợ hô hấp. (1)

Nguyên nhân gây ra chứng suy hô hấp thường được chia thành nguyên nhân ở phổi và nguyên nhân ngoài phổi.

1. Nguyên nhân ở phổi

• Các bệnh phổi nhiễm trùng, ví dụ như xơ phổi, viêm phổi, tắc nghẽn phế quản, viêm phế quản, lao phổi, thuyên tắc động mạch phổi,…
• Chứng phù phổi cấp do tim.

2. Nguyên nhân ngoài phổi

• Chứng tắc nghẽn khí quản/thanh quản do u khí quản, u thanh quản, u thực quản tại vùng cổ; do tình trạng thanh quản bị nhiễm trùng, mắc kẹt thức ăn hoặc dị vật làm tắc thanh quản…
• Tràn dịch màng phổi, lượng dịch nhanh chóng gia tăng làm tăng nguy cơ mắc bệnh suy hô hấp cấp.
• Các chấn thương ở lồng ngực khiến xương sườn bị gãy, làm tổn thương phổi và màng phổi.
• Tổn thương hệ thần kinh, ví dụ như chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não,… ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của hệ hô hấp.

Cách phòng ngừa suy hô hấp

Không thể tìm ra phương pháp phòng ngừa tất cả các nguyên nhân gây suy hô hấp cấp (chẳng hạn như chấn thương), nhưng để chủ động phòng ngừa suy hô hấp khởi phát do bệnh lý có liên quan đến đường thở như viêm phổi…, bạn có thể áp dụng một số cách dưới đây:

• Bỏ hút thuốc lá, do thuốc lá gây hại cho phổi.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi gặp dấu hiệu sớm của chứng nhiễm trùng do vi khuẩn, ví dụ như ho, sốt, tiết nhiều chất nhầy.
• Sử dụng thuốc được bác sĩ kê đơn để giữ cho phổi và tim mạnh khỏe. Tuân thủ phác đồ điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và những căn bệnh hô hấp khác đúng theo chỉ định của bác sĩ. Sử dụng những thiết bị hỗ trợ theo tư vấn của bác sĩ để giúp duy trì đủ lượng oxy (nếu cần), ví dụ như máy áp lực đường thở dương liên tục (có thể dùng tại nhà).
• Luyện tập thể dục với mức độ phù hợp để giúp tăng cường chức năng phổi.
• Nếu bạn có tiền sử mắc những vấn đề về phổi, phải nhập viện chữa trị thì nên thảo luận với bác sĩ về những biện pháp để giúp nâng cao sức khỏe tổng thể.
• Hạn chế sử dụng rượu bia, không lạm dụng thuốc, áp dụng khẩu phần ăn uống khoa học, đầy đủ chất dinh dưỡng, hạn chế stress, kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý, ngủ đủ và sâu giấc…
• Chủng ngừa vắc xin phòng bệnh viêm phổi do phế cầu khuẩn, vi khuẩn Hib, não mô cầu khuẩn và biến chứng viêm phổi do cúm – các tác nhân hàng đầu dẫn đến chứng suy hô hấp. Hiện nay, ví dụ một trong số ít địa chỉ tiêm ngừa uy tín hàng đầu ở Việt Nam là Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC, nơi đây có đầy đủ những loại vắc xin phòng bệnh cúm mùa, viêm phổi… chất lượng được nhập khẩu chính hãng, giúp ngăn ngừa các bệnh hô hấp liên quan, từ đó ngăn biến chứng suy hô hấp cho cả trẻ em và người lớn, ví dụ như:
  • Vắc xin phòng bệnh viêm phổi do phế cầu khuẩn: Prevenar 13 (Bỉ), Prevenar 13 (Bỉ).
  • Vắc xin phòng bệnh viêm phổi do não mô cầu: Menactra (Mỹ), VA-Mengoc-BC (Cuba).
  • Vắc xin phòng bệnh viêm phổi do Hib: Tetraxim (Pháp), Pentaxim (Pháp), Hexaxim (Pháp), Infanrix Hexa (Bỉ), Quimi-Hib (Cuba).
  • Vắc xin phòng bệnh viêm phổi do virus cúm: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan), GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc), Ivacflu-S (Việt Nam).

Triệu chứng bệnh suy hô hấp

Chúng ta đã biết cách phòng ngừa suy hô hấp. Vậy triệu chứng của bệnh lý này biểu hiện như thế nào? Suy hô hấp biểu hiện triệu chứng khác nhau tùy vào quá trình bệnh tiến triển, nguyên nhân gây bệnh, nồng độ carbon dioxide, oxy có trong máu. Người bệnh có thể đối mặt với các dấu hiệu suy hô hấp ban đầu như khó thở, thở nhanh, triệu chứng diễn biến ngày càng nghiêm trọng, có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. (2)

• Triệu chứng trong trường hợp bị suy hô hấp do thiếu oxy có thể bao gồm:
  • Cơ thể mệt mỏi, người bệnh gặp khó khăn trong những hoạt động thường ngày, ví dụ như mặc quần áo, di chuyển lên xuống cầu thang…
  • Luôn khó thở, cảm thấy bị thiếu không khí để thở.
  • Luôn buồn ngủ.
  • Ngón tay, ngón chân, môi bị xanh xao, nhợt nhạt.
• Khi nồng độ carbon dioxide trong máu tăng cao, người bệnh có thể đối mặt với các dấu hiệu dưới đây:
  • Nhìn mờ, thị lực sụt giảm.
  • Đau đầu, bị lú lẫn.
  • Nhịp tim đập nhanh, thở nhanh.

Người bệnh suy hô hấp có thể cùng lúc gặp cả triệu chứng do thiếu oxy và triệu chứng do carbon dioxide trong máu tăng cao.

>>Tham khảo thêm: Cách chăm sóc bệnh nhân suy hô hấp hiệu quả, an toàn

Sơ cứu bệnh suy hô hấp

Bên cạnh việc tìm hiểu về cách góp phần phòng ngừa suy hô hấp, mỗi người nên biết phương pháp sơ cứu người bệnh suy hô hấp như thế nào cho hiệu quả. Nguyên tắc khi sơ cứu cho trường hợp suy hô hấp cấp là giúp người bệnh làm đường hô hấp thông thoáng, tiến hành hà hơi thổi ngạt và cho người bệnh thở oxy. Nếu người bệnh gặp tình trạng ngừng tim, người sơ cứu cần nhanh chóng xoa bóp tim bên ngoài lồng ngực. Kỹ thuật hô hấp nhân tạo, hà hơi thổi ngạt cơ bản khi sơ cứu cho người bị suy hô hấp được thực hiện như sau:

• Đặt người bệnh nằm ở tư thế ưỡn cổ, đầu nghiêng sang một bên.
• Dùng khăn vải mỏng hoặc miếng gạc để tiến hành móc dị vật, đờm dãi ra khỏi mũi/miệng của người bệnh.
• Đặt một chiếc gạc/khăn mùi xoa qua miệng của người bệnh, người sơ cứu dùng ngón tay trỏ và ngón tay cái bịt mũi người bệnh rồi tiến hành thổi hơi trực tiếp vào miệng của người bệnh.

Nếu sờ không có mạch cảnh hay mạch quay, tức là người bệnh đã gặp tình trạng ngừng tim. Lúc này, người sơ cứu cần thực hiện kỹ thuật ép tim ngoài lồng ngực với các bước dưới đây:

• Người sơ cứu chồng hai tay lên nhau rồi tiến hành ép lên lồng ngực của người bệnh ngay tại vị trí phía ngoài tim, thực hiện trong khoảng 70 – 100 lần/phút.
• Trong trường hợp chỉ có một người thực hiện sơ cứu thì ép tim ngoài lồng ngực 15 nhịp rồi tiến hành hà hơi thổi ngạt cho người bệnh một lần, duy trì thực hiện liên tục.
• Nếu có hai người thực hiện sơ cứu thì một người thực hiện động tác thổi ngạt, người còn lại ép tim với tỷ lệ 2:30 (tức là 2 lần thổi ngạt, 30 lần ép tim), duy trì thực hiện liên tục.
• Mạch bẹn cũng như mạch cảnh của người bệnh cần được người sơ cứu kiểm tra mỗi 2 – 3 phút/lần.

Nếu quá trình sơ cứu mang đến kết quả tích cực, người bệnh sẽ thở được trở lại, có thể cử động/giãy giụa hoặc vẫn mê man (nhưng đã xuất hiện mạch, nhịp thở). Lúc này, người bị suy hô hấp cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất cấp cứu. Người sơ cứu có thể gọi xe cấp cứu hoặc dùng phương tiện cá nhân đưa người bệnh đến cơ sở y tế.

Phương pháp điều trị suy hô hấp

Ngoài cách hỗ trợ phòng ngừa suy hô hấp, phương pháp chữa trị chứng suy hô hấp cũng là thông tin hữu ích mà mỗi người cần biết. Mục tiêu chính của việc điều trị chứng suy hô hấp là đưa oxy đến phổi cũng như những cơ quan khác, đồng thời giúp người bệnh loại bỏ carbon dioxide ra khỏi cơ thể. Các biện pháp điều trị suy hô hấp theo chỉ định của bác sĩ còn giúp loại bỏ những tác nhân gây bệnh, hạn chế nguy cơ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, góp phần giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống.

1. Liệu pháp oxy

Hiện có rất nhiều biện pháp giúp người bệnh đưa oxy vào phổi, tùy vào mức độ suy hô hấp mà bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định áp dụng liệu pháp oxy phù hợp, tối ưu, ví dụ như: thông khí áp lực dương không xâm lấn, ống thông mũi, máy thở cơ học, mặt nạ thông khí, mở khí quản, oxy hóa màng ngoài cơ thể (ECMO)…

2. Điều trị thuốc

Một số loại thuốc có thể được bác sĩ chỉ định cho người bệnh sử dụng để giúp điều trị tác nhân gây suy hô hấp hoặc góp phần làm giảm triệu chứng, bao gồm: thuốc giãn phế quản (giúp người bệnh mở đường thở, chữa trị các cơn hen suyễn), thuốc kháng sinh (giúp điều trị chứng nhiễm trùng ở phổi, chẳng hạn như viêm phổi), corticoid (giúp làm thu nhỏ đường thở, góp phần điều trị những triệu chứng viêm tại đường thở).

3. Các phương pháp điều trị khác

Với người bệnh cần nhập viện để tiến hành chữa trị trong thời gian dài, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định thực hiện một số phương pháp điều trị bổ sung để giúp quản lý, ngăn chặn các biến chứng của căn bệnh suy hô hấp, ví dụ như: sử dụng thuốc làm loãng máu, vật lý trị liệu, hỗ trợ dinh dưỡng, phục hồi chức năng phổi…

Hệ thống PlinkCare là địa chỉ được nhiều người bệnh tin tưởng lựa chọn để thăm khám, chữa trị các bệnh lý về hệ hô hấp, trong đó có chứng suy hô hấp. PlinkCare quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Hô hấp dày dặn kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, được trang bị nhiều trang thiết bị, máy móc hỗ trợ chẩn đoán, điều trị bệnh hô hấp hiện đại, ví dụ như: máy đo đa ký hô hấp NOX A1, máy đo chức năng hô hấp KoKo 1000, máy chụp CT 1975 lát cắt chính hãng duy nhất tại Việt Nam, hệ thống chụp X-quang treo trần DigiRAD-FP…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Mỗi người cần chủ động áp dụng các biện pháp hỗ trợ phòng ngừa suy hô hấp để bảo vệ sức khỏe, tính mạng. Nếu gặp dấu hiệu nghi do suy hô hấp, người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế có chuyên khoa hô hấp uy tín thăm khám, điều trị càng sớm càng tốt.