Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt: Ưu và nhược điểm

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là bệnh gì?

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hay còn gọi là u xơ tuyến tiền liệt, phì đại lành tính tuyến tiền liệt là tình trạng tuyến tiền liệt bị tăng kích thước bất thường. Thông thường, khối lượng tuyến tiền liệt ở người trưởng thành là khoảng 15-25 gram. Khi bắt đầu qua tuổi 45, tuyến tiền liệt có xu hướng phình ra, tăng dần khối lượng lên trên 30 gram, thậm chí có trường hợp trên 100 gram. Những trường hợp này gọi là tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. (1)

Khối u xơ tuyến tiền liệt lớn có thể gây chèn ép vào niệu đạo và bàng quang, cản trở khả năng bài tiết nước tiểu của cơ thể, từ đó gây triệu chứng bí tiểu, tiểu rắt, nhiễm trùng đường tiểu, ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục.

Đây là bệnh lý phổ biến của nam giới, với khoảng 50% nam giới trên 50 tuổi mắc bệnh, ở nam giới trên 80 tuổi tỷ lệ này là 90%. Phì đại tiền liệt tuyến mặc dù lành tính nhưng ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là gì?

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là phương pháp sử dụng ống thông siêu nhỏ đi trong lòng mạch máu, tiếp cận động mạch tuyến tiền liệt, sau đó bơm chất gây tắc để ngắt nguồn nuôi dưỡng khối u. Theo thời gian, khối u bị bỏ đói sẽ thu nhỏ thể tích, không còn chèn ép bàng quang và niệu đạo. Nhờ đó, các triệu chứng khó chịu tại đường tiểu như bí tiểu, tiểu nhiều lần, tiểu rắt… sẽ được cải thiện. Kỹ thuật được thực hiện bởi bác sĩ điện quang can thiệp với sự hỗ trợ dẫn đường của máy chụp mạch máu DSA.

Đặc biệt, nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt bảo tồn được nguyên vẹn tuyến tiền liệt, do đó không gây ảnh hưởng đến khả năng tình dục. Một số người sau nút mạch còn có chất lượng tình dục tốt hơn vì khối u không còn đè ép vào đường dẫn tinh.

Năm 2014, PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Hiền là chuyên gia đầu tiên thực hiện thành công kỹ thuật nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt tại Việt Nam. Đến nay, PGS Hiền đã đào tạo, hướng dẫn nhiều thế hệ bác sĩ Việt Nam về kỹ thuật này, đồng thời chuyển giao cho các bệnh viện nước ngoài tại Hong Kong, Đài Loan, đại diện Việt Nam báo cáo, giảng bài về nút động mạch tiền liệt tuyến tại nhiều Hội nghị y khoa lớn của thế giới như Hội nghị Can thiệp Châu Á – Thái Bình Dương (APSCVIR)…

Khi nào nên thực hiện phương pháp này?

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt khi người bệnh có các triệu chứng như tiểu khó, tiểu đêm, tiểu rỉ, tiểu rắt… Đặc biệt nút động mạch tuyến tiền liệt có thể thực hiện cả trên các bệnh nhân không có khả năng phẫu thuật như người mắc bệnh tim mạch, rối loạn đông máu hoặc sức khỏe không cho phép phẫu thuật. Với ưu điểm ít xâm lấn, bảo tồn chức năng tình dục, đây cũng là phương pháp phù hợp cho người bệnh phì đại tuyến tiền liệt còn trẻ tuổi.

Với các khối u xơ tiền liệt tuyến kích thước lớn trên 100 gram, việc phẫu thuật thường gặp khó khăn, gây đau đớn, tiềm ẩn nhiều biến chứng hậu phẫu như tiểu ra máu, tiểu buốt, nhiễm trùng đường tiểu, suy giảm ham muốn tình dục… Nút mạch có thể xem là giải pháp thay thế hữu hiệu cho phẫu thuật trong những trường hợp này. Những khối u xơ tiền liệt tuyến càng lớn thì hệ mạch máu nuôi u càng nhiều và rõ nét, do đó nút mạch càng hiệu quả.

Chỉ định và chống chỉ định nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Việc lựa chọn đúng đối tượng để chỉ định nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt giúp tăng hiệu quả của phương pháp.

1. Chỉ định

Nút động mạch phì đại tiền liệt tuyến được chỉ định trong trường hợp người bệnh phì đại tiền liệt tuyến có các triệu chứng đường tiết niệu, thường là tiểu khó, tiểu nhiều lần, tiểu buốt…; điều trị nội khoa không hiệu quả; không muốn phẫu thuật hoặc không đủ điều kiện phẫu thuật.

Đặc biệt, kỹ thuật nút mạch điều trị phì đại tiền liệt tuyến không có giới hạn trên về kích thước khối u, nghĩa là u càng lớn thì càng thuận lợi để nút mạch.

2. Chống chỉ định

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt chống chỉ định tương đối cho một trong những trường hợp sau: tiền sử rối loạn đông máu, tiền sử dị ứng với thuốc cản quang, người bị suy thận nặng, đang có nhiễm trùng nặng chưa được kiểm soát tốt.

Ưu và nhược điểm của nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Giống như các phương pháp điều trị khác, nút mạch điều trị tăng sinh tuyến tiền liệt có những ưu và nhược điểm riêng để người bệnh cân nhắc khi chọn lựa.

1. Ưu điểm

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt không cần gây mê, không gây mất máu, thời gian nằm viện ngắn (từ 1-2 ngày), hồi phục sức khỏe nhanh, người bệnh sớm trở lại cuộc sống sinh hoạt và làm việc bình thường.

Hiệu quả của nút mạch tương đương phẫu thuật nhưng ít xâm lấn hơn, bảo tồn được nguyên vẹn tuyến tiền liệt. Nút mạch không gây ra các biến chứng xuất tinh ngược, hẹp niệu đạo, tiểu không tự chủ… như một số trường hợp phẫu thuật. Tại Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh & Điện quang can thiệp PlinkCare Hà Nội, sau can thiệp nút mạch, đa phần người bệnh cải thiện khả năng tình dục so với trước khi điều trị.

2. Nhược điểm

Về bản chất, nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt giúp ngắt nguồn dinh dưỡng nuôi khối phì đại, tuyến tiền liệt được bảo tồn, do đó vẫn có khả năng khối u sẽ phát triển trở lại. Tuy nhiên thời gian để khối u phát triển trở lại và gây ra triệu chứng khá lâu, với tỷ lệ khoảng 10-20% trong vòng 10 năm sau khi nút mạch. Khi đó, người bệnh có thể tiếp tục nút mạch để thu nhỏ khối u. Vì nút mạch là can thiệp xâm lấn tối thiểu nên có thể thực hiện nhiều lần mà không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.

Quy trình thực hiện nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Người bệnh nằm ngửa trên bàn can thiệp. Vùng da ở háng và đùi sẽ được sát khuẩn và phủ khăn vô trùng. Bác sĩ tiêm thuốc gây tê tại vùng bẹn, tạo một lỗ nhỏ trên da sau đó luồn vi ống thông (đường kính khoảng 1mm) vào trong lòng động mạch. Dưới sự dẫn đường của máy chụp mạch DSA, bác sĩ sẽ điều chỉnh ống thông để tiếp cận chọn lọc những nhánh mạch chịu trách nhiệm cấp máu cho tuyến tiền liệt.

Trong quá trình này, người bệnh có thể được tiêm thuốc cản quang để hỗ trợ điều hướng ống thông. Khi ống thông đã ở đúng vị trí, chất tắc mạch được bơm vào động mạch tuyến tiền liệt. Sau khi hoàn tất, bác sĩ rút ống thông ra khỏi động mạch và băng ép tại vị trí chọc kim để ngăn chảy máu. Thời gian can thiệp khoảng 30-45 phút, không tính thời gian chuẩn bị các dụng cụ can thiệp. Suốt quá trình can thiệp, người bệnh hoàn toàn tỉnh táo và trò chuyện được với bác sĩ, nhưng nhờ gây tê nên không có cảm giác đau đớn.

Biến chứng, tác dụng phụ có thể gặp

Phương pháp nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt chỉ xâm lấn tối thiểu trên cơ thể nên khá an toàn, hiếm khi xảy ra biến chứng. Một số rủi ro của kỹ thuật này gồm chảy máu tại vết chọc kim, nhiễm trùng, tuy nhiên có thể phòng ngừa được nếu được thực hiện ở các bệnh viện có phòng can thiệp vô khuẩn tiêu chuẩn, đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm.

Ngay sau can thiệp, một số người bệnh có thể đi tiểu còn hơi khó khăn, đây là hiện tượng bình thường và sẽ tự hết sau khoảng vài ngày.

Hướng dẫn chăm sóc và phục hồi sau khi thực hiện phương pháp

Sau can thiệp, người bệnh sẽ được đưa về phòng nghỉ ngơi, không cần phải nằm phòng hồi sức. Thời gian nằm viện trung bình từ 1-2 ngày.

Thông thường, đối với nút mạch đường vào từ động mạch đùi, người bệnh sẽ cần nằm yên trong từ 6-8 tiếng sau can thiệp. Hiện nay tại Trung tâm CĐHA & ĐQCT PlinkCare Hà Nội, các chuyên gia đã ứng dụng thêm kỹ thuật nút mạch qua đường động mạch quay ở cổ tay. Nhờ đó, sau nút mạch người bệnh có thể đứng dậy đi lại, không phải nằm bất động, sinh hoạt thuận lợi hơn.

Trong vòng vài ngày sau nút mạch, người bệnh chỉ cần dùng thuốc kháng sinh dự phòng theo chỉ định của bác sĩ để phòng nhiễm trùng, không cần dùng thuốc điều trị phì đại tiền liệt tuyến.

Những lưu ý cần biết về nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Phương pháp nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt còn khá mới mẻ, do đó người bệnh cần tìm hiểu kỹ về nơi làm, những thứ cần chuẩn bị để quá trình nút mạch diễn ra thuận lợi, đạt hiệu quả tốt.

1. Chuẩn bị gì trước khi nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt?

Người bệnh cần làm các xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm kiểm tra chức năng đông máu, chụp cộng hưởng từ tuyến tiền liệt để đánh giá thể tích khối u và loại trừ ung thư tuyến tiền liệt,  đo dòng chảy nước tiểu và các thăm dò khác để loại trừ các bệnh lý tại bàng quang gây các triệu chứng dễ nhầm lẫn với phì đại tiền liệt tuyến. Nếu người bệnh có tiền sử dị ứng, cần báo cho bác sỹ biết.

Trước ngày làm can thiệp nút mạch, người bệnh nên ăn uống, ngủ nghỉ điều độ, tránh sử dụng rượu bia, chất kích thích, tránh thức khuya, giữ sức khỏe và tinh thần ổn định.

2. Nên nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt ở đâu?

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là kỹ thuật khó, do hệ mạch máu của tuyến tiền liệt nhỏ hơn rất nhiều so với các tạng khác trong cơ thể. Ở những người bệnh lớn tuổi, mạch máu tuyến tiền liệt càng nhỏ hơn, dễ xoắn lại và xơ vữa, gây khó khăn cho bác sĩ để tìm ra và luồn được ống thông vào bít tắc chính xác những nhánh mạch này.

Do đó, kỹ thuật phải được thực hiện bởi các bác sĩ điện quang can thiệp giỏi và hệ thống máy chụp mạch hiện đại, độ phân giải tốt để tránh bỏ sót hoặc nút không chính xác khối u xơ tuyến tiền liệt.

Trung tâm CĐHA & ĐQCT PlinkCare Hà Nội là một trong những đơn vị đi đầu về kỹ thuật nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt tại Việt Nam. Trung tâm được dẫn dắt bởi PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Hiền, người đầu tiên đưa nút động mạch tiền liệt tuyến về ứng dụng tại Việt Nam, bậc thầy về can thiệp nội mạch, đã thực hiện thành công trên 1500 ca nút động mạch tiền liệt tuyến.

Trung tâm còn sở hữu dàn phòng ốc, thiết bị can thiệp “khủng” với phòng can thiệp vô khuẩn tuyệt đối, hệ thống Robot chụp mạch máu Artis Pheno hiện đại bậc nhất, cho hình ảnh với độ phân giải cực đại, giúp bác sĩ nhìn rõ hệ mạch tiền liệt tuyến và thao tác chính xác. Phòng chăm sóc hậu can thiệp tiện nghi, sạch sẽ cùng đội ngũ điều dưỡng đông đảo, tận tâm giúp người bệnh được chăm sóc chu đáo, nhanh chóng hồi phục sức khỏe để sớm về nhà.

Nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có nhiều ưu điểm, nổi bật nhất là cho hiệu quả điều trị tương đương phẫu thuật nhưng không gây các biến chứng xuất tinh ngược, tiểu không tự chủ. Nút mạch đòi hỏi tay nghề chuyên môn cao của bác sĩ can thiệp điện quang và hệ thống máy móc hiện đại hỗ trợ để cho hiệu quả điều trị tối ưu.