Nước tiểu màu vàng chanh (vàng tươi) là dấu hiệu của bệnh lý?

Sơ lược về sự thay đổi màu sắc ở nước tiểu

Bình thường nước tiểu có màu vàng, màu này chủ yếu được tạo ra bởi một sắc tố trong nước tiểu là urochrome, còn được gọi là urobilin. Thông thường, màu nước tiểu dao động từ màu trắng trong đến màu vàng nhạt và màu hổ phách đậm. Màu sắc bình thường của nước tiểu phụ thuộc vào hàm lượng sắc tố nước tiểu và cường độ ánh sáng xung quanh.

Khi cơ thể bạn tiêu thụ nhiều nước hơn, nước tiểu thường trở nên nhẹ hơn và trong suốt hơn do sự pha loãng sắc tố nước tiểu. Ngược lại, nước tiểu có thể cô đặc và có màu sẫm hơn.

Các sắc tố và hợp chất hóa học trong khẩu phần dinh dưỡng hàng ngày và một số loại thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến màu sắc của nước tiểu. những thay đổi này thường chỉ là nhất thời và không kéo dài lâu. Ví dụ, uống nhiều cà phê có thể làm cho nước tiểu có màu đậm hơn và nếu ăn nhiều cà rốt có thể tạo ra nước tiểu màu cam nhạt.

Một số thay đổi về màu sắc có thể là dấu hiệu của tình trạng bệnh lý tiềm ẩn. Nước tiểu thường không có màu đỏ, cam, xanh lá cây hoặc bất kỳ màu nào ngoài phạm vi màu vàng bình thường. Sự thay đổi màu sắc của nước tiểu có thể đến từ nhiều lý do khác nhau và có thể cho thấy các dấu hiệu bất thường của sức khỏe. (1)

Nước tiểu màu vàng chanh là gì?

Nước tiểu màu vàng chanh là kết quả của sự pha loãng của chất urochrome, sắc tố nước tiểu được phân giải từ quá trình phá hủy các tế bào máu cũ. Tình trạng này thường xảy ra do cơ thể dư thừa vitamin nhóm B, tuy nhiên cũng có thể do các tác nhân khác gây ra.

Nguyên nhân nước tiểu màu vàng chanh (vàng tươi)

Có nhiều nguyên nhân khác nhau làm nước tiểu màu vàng chanh:

• Uống quá ít nước: Khi bạn uống quá ít nước, nước tiểu sẽ cô đặc và có màu vàng chanh hoặc vàng sáng. Trường hợp bạn uống ít nước hơn nữa, nước tiểu sẽ càng sẫm màu.
• Thuốc: Thuốc không kê đơn và thuốc kê đơn cũng có thể làm cho nước tiểu của bạn có màu nhạt hơn hoặc đậm hơn. Các loại thuốc làm thay đổi màu nước tiểu bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng và một số loại thuốc hóa trị dùng để điều trị ung thư. Ví dụ, thuốc phenazopyridine (Pyridium) thường được sử dụng để điều trị chứng khó chịu liên quan đến nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). Một tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng nó là nước tiểu màu cam. Các loại thuốc khác như rifampicin cũng có thể làm nước tiểu có màu cam sáng nhưng vô hại.
• Thừa vitamin nhóm B: Vitamin B, đặc biệt là vitamin B2 và B12, khi dư thừa sẽ bị đào thải qua nước tiểu, khiến nước tiểu chuyển sang màu vàng sáng hoặc vàng chanh. Tuy nhiên, nước tiểu đổi màu do nguyên nhân này gần như vô hại nên không có gì phải lo lắng.
• Thực phẩm: Chế độ ăn uống cũng có thể là một yếu tố tác động làm thay đổi màu nước tiểu. Ngoài ra, dư thừa beta-carotene hoặc vitamin C cũng có thể khiến nước tiểu có màu vàng đậm hoặc cam. Beta-carotene được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể. Chất này được tìm thấy trong các thực phẩm có màu vàng và cam như cà rốt, khoai lang; trái cây họ cam quýt, cà chua, dâu tây, bông cải xanh.
• Vấn đề về sức khỏe: Khi hệ tiết niệu bị tổn thương, bạn có thể thấy nước tiểu có màu vàng chanh hoặc vàng sáng. Một số bệnh điển hình như nhiễm trùng đường tiết niệu, ung thư bàng quang, suy thận, viêm bể thận, sỏi thận,… Khi nước tiểu của bạn có màu này và kèm theo một số triệu chứng sau, bạn cần chú ý điều trị sớm.
  • Đau khi đi tiểu, nóng rát khi đi tiểu, nước tiểu đục.
  • Cặn màu vàng trong nước tiểu.
  • Nước tiểu có màu vàng hồng vì máu có màu đỏ vàng.
  • Đi tiểu nhiều không chỉ ban ngày mà cả ban đêm.
• Mang thai: Trên thực tế, việc mang thai cũng có thể khiến nước tiểu của người phụ nữ chuyển sang màu vàng chanh hoặc vàng tươi. Dinh dưỡng khi mang thai cũng có thể khiến màu nước tiểu của mẹ bầu chuyển sang màu vàng chanh. Tuy nhiên, hầu hết những tình trạng này sẽ không ảnh hưởng gì đến sức khỏe nhưng mẹ bầu cũng nên theo dõi sự thay đổi màu nước tiểu để phát hiện những bất thường trong thai kỳ.

 

 

Đối tượng có nguy cơ bị nước tiểu màu vàng chanh

Nước tiểu màu vàng chanh chủ yếu do cơ thể mất nước (do hoạt động gây đổ mồ hôi, tiêu chảy, nôn mửa) hoặc bị thừa vitamin B. Các đối tượng có nguy cơ bị nước tiểu màu vàng chanh gồm:

• Người mắc bệnh mạn tính như: bệnh thận, tiểu đường, xơ nang, rối loạn tuyến thượng thận,…
• Người thường xuyên luyện tập thể dục và các vận động viên, đặc biệt là vận động viên tham gia các môn sức bền như chạy marathon, đua xe đạp, leo núi trong nhà,…
• Rối loạn tiêu hóa hoặc ngộ độc thực phẩm dẫn đến tiêu chảy và nôn mửa.
• Người có thói quen lười đi vệ sinh nên ít uống nước, như người lớn tuổi hoặc nhân viên văn phòng, có thể gây ra tình trạng mất nước và làm nước tiểu màu vàng tươi.

Nước tiểu màu vàng chanh có đáng lo ngại không?

Đa số nước tiểu có màu vàng chanh hoặc vàng sáng không phải là cảnh báo về sự bất thường về mặt y tế. Nguyên nhân phổ biến khiến nước tiểu đổi màu là do ảnh hưởng của thức ăn, vitamin và các loại thuốc khác.

Nước tiểu màu vàng tươi có phải dấu hiệu của bệnh lý?

Nếu bạn gặp tình trạng nước tiểu màu vàng tươi, kèm theo nhiều biểu hiện khác như: tiểu đêm, tiểu buốt, tiểu ra máu, tiểu nhiều lần… thì đây là dấu hiệu cho thấy hệ bài tiết của bạn đang gặp trục trặc, hoặc có khả năng bạn đang mắc phải một căn bệnh nào đó. Khi gặp vấn đề này, bạn nên đến khám bác sĩ ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời, tránh để lại những biến chứng nghiêm trọng về sau.

Cách xử lý khi nước tiểu có màu vàng tươi

Khi gặp tình trạng nước tiểu có màu vàng tươi, bạn có thể thử:

• Ngừng uống thực phẩm bổ sung hoặc vitamin B.
• Điều chỉnh lại thực phẩm bạn đã và đang sử dụng.
• Uống đủ nước khoảng 2 lít/ngày.

Nếu sau khi thử các phương pháp này mà màu nước tiểu vẫn lạ thì bạn nên đến bệnh viện có chuyên khoa Tiết niệu để kiểm tra càng sớm càng tốt. Bạn nên ghi nhớ một số thông tin như: Tình trạng này xảy ra bao lâu rồi, nước tiểu có mùi hôi, trong nước tiểu có máu hay có dấu hiệu bất thường nào khác không?

Chỉ có thể khắc phục tình trạng này sau khi đã xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề bằng cách đến bác sĩ khám. Bác sĩ sẽ thăm khám tổng quát và cho bạn thực hiện một vài thí nghiệm nhằm chẩn đoán chính xác bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trường hợp bạn thấy nước tiểu xuất hiện màu sắc bất thường nhưng nguyên nhân không xuất phát từ chế độ ăn uống, thuốc men hay thực phẩm bổ sung, nên đến khám bác sĩ. Đặc biệt là các trường hợp: (2)

• Thấy máu trong nước tiểu: Người bị sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu thường thấy máu trong nước tiểu và thường kèm theo cảm giác đau rát khi đi tiểu. Thậm chí, tình trạng có máu trong nước tiểu nhưng không kèm theo đau đớn có thể là dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng như ung thư.
• Nước tiểu có màu da cam hoặc sẫm màu hơn bình thường: trường hợp nước tiểu của bạn sẫm màu hoặc có màu da cam kèm theo các triệu chứng da và mắt vàng, đi ngoài ra phân nhạt màu thì rất có thể gan của bạn đang gặp vấn đề.

Nhiều trường hợp nước tiểu có màu bất thường hoặc sẫm màu là do những nguyên nhân vô hại nhưng trong một số trường hợp, đó là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng cần được điều trị. Đến khám bác sĩ có thể giúp bạn xác định nguyên nhân gây ra màu sắc bất thường của nước tiểu.

Hầu hết các trường hợp nước tiểu thay đổi màu sắc đều không cần đến sự chăm sóc y tế vì hầu hết đều vô hại. Nhiều thay đổi về màu nước tiểu chỉ là tạm thời hoặc có thể trở lại bình thường sau khi thay đổi chế độ ăn uống hoặc dùng thuốc.

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế khi bạn bị mất nước do bệnh tật hoặc không thể uống nước. Điều này đặc biệt quan trọng nếu tình trạng mất nước không rõ nguyên nhân hoặc nếu tình trạng mất nước nghiêm trọng.

Mất nước là nguy hiểm cho bất cứ ai, đặc biệt là trẻ nhỏ hoặc người già. Điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào kéo dài hơn 2 – 3 ngày hoặc kèm theo các triệu chứng khác, chẳng hạn như đau hoặc rát khi đi tiểu.

Trường hợp xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào như trên, bạn có thể đến khám tại khoa Thận học – Tiết niệu – Nam khoa, PlinkCare TP.HCM. Các bác sĩ với nhiều chuyên môn được đào tạo tại các trung tâm y tế trong và ngoài nước cùng các trang thiết bị cao cấp được nhập khẩu chính hãng từ các nước Âu – Mỹ sẽ giúp quá trình thăm khám, chẩn đoán và điều trị bệnh diễn ra nhanh chóng, an toàn, hiệu quả.

Nước tiểu màu vàng chanh có thể là do cơ thể dư thừa vitamin nhóm B hoặc cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra. Khi nghi ngờ nước tiểu có màu sắc bất thường, bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp của bác sĩ ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời.