Nổi hạch sau tai: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chẩn đoán

Hạch sau tai là gì?

Hạch sau tai là cơ quan nhỏ hình hạt đậu có chức năng lọc dịch bạch huyết và chứa các tế bào lympho (bạch cầu) xuất hiện ngay phía sau tai. Hạch bạch huyết có thể được tìm thấy ở khắp cơ thể và được kết nối với nhau bằng mạch bạch huyết. Các vị trí có nhiều hạch bạch huyết trên cơ thể là cổ, nách, ngực, bụng, bẹn…

Hạch bạch huyết đóng vai trò rất quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Bạch huyết (lymph) và các tế bào lympho sẽ di chuyển đến hạch bạch huyết để tiêu diệt các nhân tố gây hại cho cơ thể ở khu vực gần đó như virus, nấm, vi khuẩn. (1)

Hạch bạch huyết sưng to là dấu hiệu cơ thể đang bị nhiễm trùng, nhiễm virus hay ung thư. Vị trí sau tai tồn tại một số hạch bạch huyết (posterior auricular), khi sưng thường to bằng hạt đậu hoặc hơn, có thể cảm nhận rõ bằng tay khi chạm vào.

Vị trí nổi hạch phía sau tai

Các hạch bạch huyết sau tai phân bố tại các vị trí sau và dưới mang tai. Vị trí nổi hạch thường ở khu vực xương chũm hoặc sát phía sau vành tai. Tuy nhiên, không phải mọi khối u, sưng sau tai đều là sưng hạch bạch huyết.

Tham khảo: Nguyên nhân nổi hạch trước tai

Nguyên nhân gây nổi hạch sau tai

Nguyên nhân chính gây nên tình trạng sưng hạch sau tai là do các bệnh lý như thủy đậu, bệnh sởi, cúm, HIV… hoặc cũng có thể là những khối u giống hạch do các bệnh lý khác như u mỡ, mụn, áp xe… (2)

1. Nhiễm trùng

Các hạch bạch huyết phía sau tai sưng lên khi cơ thể bị nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm ở vùng đầu – mặt – cổ. Viêm là phản ứng của cơ thể để loại bỏ các tác nhân gây nhiễm trùng. Vị trí viêm có thể gây ra tình trạng nổi hạch sau tai là cổ họng, miệng, tai, đầu, mắt… Các bệnh lý có thể gây sưng hạch bạch huyết phía sau tai là:

• Nhiễm nấm trong hoặc xung quanh đầu gây ngứa da đầu hoặc rụng tóc.
• Nhiễm trùng amidan (viêm amidan), viêm loét, áp xe ở miệng, nướu.
• Nhiễm trùng tai, viêm tai giữa.
• Sốt tuyến Pfeiffer kéo dài cũng có thể dẫn đến sưng hạch ở sau tai.
• Nhiễm khuẩn ở vùng cổ họng.
• Các bệnh lý hệ bạch huyết.

Đôi khi các hạch bạch huyết phía sau tai cũng có thể sưng lên nếu người bệnh có vết loét ở vùng cổ, họng. Ở tình trạng bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch bị suy yếu có thể khiến các hạch sưng lên. Ngoài ra, với một số bệnh như ung thư hạch hoặc bệnh bạch cầu, thì sưng hạch bạch huyết sau tai có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh.

2. Ung thư

Sưng hạch sau tai cũng có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư hạch bạch huyết hoặc di căn từ các cơ quan khác bị ung thư. Bệnh ung thư có thể gây nổi hạch thường là ung thư vùng đầu, cổ. U hạch do ung thư thường có các đặc điểm như:

• Hạch sưng to, cứng chắc.
• Thời gian hạch xuất hiện kéo dài hơn 1 tháng mà không biến mất.
• Khi chạm vào hạch không dịch chuyển, di động.
• Hạch tồn tại mà không có các tổn thương, viêm tại khu vực đầu, cổ.

3. Viêm xương chũm

Xương chũm là phần xương sọ nhô ra phía sau tai, khi vị trí này bị nhiễm trùng sẽ dẫn đến tình trạng viêm xương chũm. Nếu viêm tai giữa không được điều trị hoặc do sức đề kháng quá yếu sau khi mắc các bệnh sởi, cúm… Có thể dẫn tới viêm xương chũm.

Đây là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ em dưới 5 tuổi vì hệ thống miễn dịch của trẻ lúc này còn yếu, ít kháng thể.

Ngoài sưng nề, tấy đỏ ở phần xương chũm sau tai, các dấu hiệu đặc trưng để phân biệt viêm xương chũm với nổi hạch sau tai là:

• Có dịch mủ trong ống tai ngoài, hòm tai.
• Cảm giác đau ở sâu trong tai hoặc thái dương cùng bên.
• Nghe kém, kèm theo cảm giác ù tai, chóng mặt.

Tham khảo: Trẻ bị nổi hạch sau tai có sao không?

4. Mụn

Mụn, đặc biệt là mụn trứng cá có thể xuất hiện ở nhiều nơi trên khuôn mặt và cả phía sau tai, thế nên có thể gây lầm tưởng với tình trạng u hạch sau tai. Mụn trứng cá xảy ra khi bã nhờn được tiết ra quá nhiều ở lỗ chân lông và bị các tế bào da chết và bụi bẩn làm bít tắc.

Cách phân biệt mụn với hạch khá đơn giản, nếu có cảm giác đau khi nhấn vào khối u thì có thể đó là mụn trứng cá, vì u hạch thường không gây đau.

5. U bã đậu

U bã đậu (cyst) là túi chứa đầy chất lỏng tạo thành một vùng hình tròn nổi trên da. U bã đậu khá phổ biến và không gây nguy hiểm, khối u thường có thể di chuyển dễ dàng khi chạm vào.

U bã đậu biểu bì có thể phát triển ở bất cứ đâu trên cơ thể, những vị trí phổ biến thường là quanh mặt, cổ và thân người. U bã đậu hình thành trên các tuyến chịu trách nhiệm sản xuất chất nhờn giúp giữ ẩm cho da và tóc.

6. U mỡ

U mỡ (lipoma) thường dễ bị nhầm lẫn là u hạch, đây là khối u hình thành do chất béo tích tụ dưới da, có thể xuất hiện ở nhiều nơi trên cơ thể.

Tình trạng này thường không gây nguy hiểm, các bác sĩ có thể can thiệp loại bỏ u mỡ nếu khối u gây bất tiện, khó chịu cho người mắc. U mỡ khá giống với u hạch vì khối u hiếm khi gây đau, mềm, có thể di chuyển khi chạm vào.

Tuy nhiên, u mỡ có thể phát triển tới kích thước vài cm trên da, to hơn khá nhiều so với u hạch bình thường.

Triệu chứng nổi hạch sau tai

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng, các hạch bạch huyết có thể sưng lên tới 2cm, sau đó chúng sẽ chiến đấu chống lại các tác nhân lây nhiễm. Nếu vết sưng, bất kể kích thước, không giảm trong vòng ba tuần và không có dấu hiệu nhiễm trùng, bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ để xác định nguyên nhân gây sưng hạch bạch huyết. (3)

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Đối với các hạch bạch huyết sưng ở cổ, sau tai, dưới cánh tay hoặc ở vùng bẹn, nên khám với bác sĩ nếu:

• Hạch có kích thước lớn hơn 2cm.
• Hạch đã bị sưng hơn ba tuần.
• Hạch sưng xuất hiện đột ngột và có cảm giác cứng, không đau.
• Vùng da xung quanh vết sưng tấy đỏ, căng lên hoặc có cảm giác nóng.
• Vùng da khu vực sưng bị rỉ nước.
• Xuất hiện các triệu chứng như sốt, đổ mồ hôi đêm, sụt cân không mong muốn hoặc khó thở.

Hạch sau tai có nguy hiểm không?

Việc nổi hạch bạch huyết sau tai thường không gây nguy hiểm, tuy nhiên, đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang mắc một số loại bệnh. Hạch bị sưng lên do tình trạng viêm thường sẽ tự hết khi bác sĩ điều trị khu vực viêm gần đó như răng, tai, cổ họng.

Tuy nhiên, đôi khi hạch có thể nổi vì cơ thể mắc các bệnh lý nguy hiểm như ung thư, lao, sởi, lupus ban đỏ, bệnh lý về máu… Ngoài nổi hạch, các bệnh lý này còn đi kèm với nhiều triệu chứng khác. Thế nên, khi nổi hạch sau tai, tốt nhất là nên đi thăm khám và theo dõi tình trạng hạch theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đối với các hạch lành tính, chúng có thể tự hết mà không cần sự can thiệp của bác sĩ.

Tìm hiểu thêm: Nguyên nhân nổi hạch sau tai không đau

Chẩn đoán tình trạng hạch nổi sau tai

Các bác sĩ thường chẩn đoán lâm sàng, khai thác các thông tin về tiền sử bệnh, thời gian tồn tại của hạch bạch huyết, các triệu chứng bệnh lý mà bệnh nhân đang gặp phải. Bên cạnh đó là kiểm tra kích thước, độ cứng, vị trí của hạch bạch huyết để chẩn đoán cơ bản nguyên nhân gây ra hạch. Bác sĩ sau đó có thể tiến hành kết hợp thêm các phương thức xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh ảnh hay sinh thiết nếu cần thiết.

Phương pháp điều trị

Nếu nổi hạch sau tai do các bệnh lý viêm nhiễm thì việc điều trị dứt điểm tình trạng viêm nhiễm sẽ giúp hạch tự lặn đi. Đối với hạch do ung thư hạch bạch huyết hay ung thư từ cơ quan khác di căn đến hạch thì cần được điều trị theo các phác đồ điều trị ung thư.

Nếu nổi hạch bạch huyết do suy giảm miễn dịch khi mắc các bệnh như lupus, viêm khớp dạng thấp, bác sĩ cũng sẽ tập trung điều trị các bệnh lý gây ra tình trạng rối loạn miễn dịch.

Tóm lại, nổi hạch bạch sau tai hay ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể thường là dấu hiệu bệnh lý chứ không gây ra nguy hiểm và không cần tập trung điều trị khối hạch. Thay vào đó, bác sĩ sẽ dựa vào hạch bạch huyết để tìm và giải quyết tình trạng bệnh mà người bệnh đang mắc phải.

Biện pháp phòng ngừa nổi hạch ở phía sau tai

Không có biện pháp cụ thể để phòng tránh việc nổi hạch sau tai hay ở các bộ phận khác. Nguyên nhân phổ biến nhất làm nổi hạch bạch huyết sau tai là cơ thể đang chống lại các tác nhân gây viêm nhiễm ở vùng đầu, cổ. Thế nên, việc giữ vệ sinh khu vực này hay điều trị sớm các bệnh lý do virus, vi khuẩn hay tình trạng viêm sẽ giúp hạn chế tình xảy ra tình trạng nổi hạch bạch huyết. (4)

Nếu có hạch ở sau tai, bạn nên sớm đến khám tại các trung tâm y tế để xác định nguyên nhân gây ra hạch. Đơn vị Đầu Mặt Cổ, PlinkCare TP.HCM là nơi khám và điều trị các bệnh lý vùng đầu mặt cổ đáng tin cậy. Với trang thiết bị hiện đại cùng y bác sĩ giàu kinh nghiệm, PlinkCare TP.HCM sẽ mang lại kết quả khám và điều trị tốt nhất cho khách hàng.

Trên đây là những thông tin về nguyên nhân, cách chẩn đoán và những bệnh lý phổ biến gây ra tình trạng nổi hạch sau tai. Tình trạng nổi hạch sau mang tai là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang chống lại các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm hoặc bệnh ung thư. Đa số các trường hợp nổi hạch không nguy hiểm và thường tự hết sau một khoảng thời gian. Tuy nhiên, người bị nổi hạch, đặc biệt là trẻ em nên được thăm khám sớm để xác định nguyên nhân gây ra hạch và điều trị kịp thời.