13 nguyên nhân tụt huyết áp đột ngột thường gặp không thể bỏ qua

Bệnh tụt huyết áp có đáng lo ngại?

Tụt huyết áp là huyết áp thấp mới xuất hiện đột ngột, kèm theo đó là các triệu chứng thiếu máu nuôi cơ quan như lú lẫn, người lơ mơ, da xanh tái, đổ nhiều mồ hôi, đi tiểu ít… có thể gặp trong bệnh mất máu cấp, sốc giảm thể tích, sốc nhiễm trùng hoặc sốc tim. Bệnh nhân bị tụt huyết áp cần được nhập viện cấp cứu nhanh chóng, tránh nguy cơ diễn tiến dẫn đến suy đa cơ quan.

Huyết áp thấp là tình trạng chỉ số huyết áp tâm thu < 90 mmHg hoặc huyết áp tâm trương < 60 mmHg. Huyết áp thấp có thể xảy riêng lẻ hoặc là triệu chứng của một loạt các tình trạng khác. (1)

Các loại huyết áp thấp thường gặp bao gồm:

• Hạ huyết áp tư thế đứng: Chỉ số huyết áp tâm thu giảm từ 20 mmHg trở lên và 10mmHg trở lên đối với huyết áp tâm trương, xuất hiện khi bạn thay đổi tư thế một cách đột ngột từ tư thế ngồi sang tư thế đứng.
• Hạ huyết áp sau khi ăn: Thường gặp người lớn tuổi, sau bữa ăn từ 1-2 giờ.
• Hạ huyết áp qua trung gian thần kinh: Gặp nhiều ở người trẻ và trẻ em nếu đứng trong thời gian dài.
• Huyết áp thấp mạn tính: Huyết áp tâm thu lúc nghỉ ngơi thường xuyên dưới 90 mmHg hoặc huyết áp tâm trương dưới 60 mmHg.

>> Xem thêm: Bị huyết áp thấp nên làm gì và không nên làm gì? 14 điều lưu ý

Chỉ số huyết áp ở mỗi người không giống nhau. Nếu một người khỏe mạnh bị tụt huyết áp nhưng không có thêm bất kỳ triệu chứng nào, có thể yên tâm không cần triệu trị, vì đa phần các trường hợp này là lành tính. Tuy nhiên, cần hết sức chú ý khi tình trạng tụt huyết áp có kèm theo các triệu chứng như: đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi, khó thở, ngất xỉu. Lúc này, cần được sơ cứu kịp thời và đúng cách, giúp người bệnh ổn định lại huyết áp, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Trường hợp hạ huyết áp xuống mức cực thấp có nguy cơ dẫn đến tình trạng gọi là sốc với các biểu hiện: lú lẫn (đặc biệt thường gặp ở người lớn tuổi), da lạnh, xanh xao, thở nhanh và nông, rối loạn nhịp… nếu xử trí chậm trễ sẽ diễn tiến đến suy đa cơ quan, nguy hiểm tính mạng.

Chỉ cần có sự chênh lệch quá 20mmHg của huyết áp tâm thu hoặc huyết áp tâm trương cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, làm tổn thương tim và não. Bên cạnh đó, hạ huyết áp còn gây ra các vấn đề sức khỏe khác như:

• Ngã và chấn thương do té ngã: Hạ huyết áp gây chóng mặt và ngất xỉu, khiến người bệnh bị té ngã đột ngột, có thể gây chấn thương dẫn đến gãy xương hoặc các thương tích nghiêm trọng hay chảy máu não.
• Suy giảm chức năng thận.
• Mất ngủ, suy giảm trí nhớ.
• Giảm khả năng làm việc gắng sức.

Các nguyên nhân tụt huyết áp đột ngột thường gặp

Hạ huyết áp đột ngột có thể đe dọa đến tính mạng. Nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng này bao gồm:

1. Căng thẳng về cảm xúc

Quá căng thẳng, sợ hãi quá mức, bất an hoặc quá đau đớn là những nguyên nhân thường gặp gây tụt huyết áp đột ngột, ngất xỉu.

2. Hạ huyết áp tư thế đứng

Khi bạn chuyển đổi tư thế một cách đột ngột từ tư thế ngồi sang tư thế đứng sẽ khiến huyết áp bị tụt nhanh chóng. Người lớn tuổi, người mắc bệnh đái tháo đường, di chứng nhồi máu não, đang uống các thuốc lợi tiểu, thuốc dãn mạch, thuốc điều trị phì đại tiền liệt tuyến thường gặp phải tình trạng hạ huyết áp này. Khi đó, chỉ số huyết áp giảm từ 20 mmHg trở lên (đối với huyết áp tâm thu) và 10mmHg trở lên (đối với huyết áp tâm trương). (2)

3. Hạ huyết áp sau bữa ăn

Sau bữa ăn khoảng 1-2 giờ, người lớn tuổi thường bị hạ huyết áp đột ngột. Những người bị huyết áp cao hoặc có các bệnh về hệ thần kinh tự chủ như bệnh Parkinson cũng thường gặp phải tình trạng này.

4. Bệnh hệ thần kinh trung ương

Là tình trạng hạ huyết áp xảy ra khi bạn đứng quá lâu, do sự giao tiếp sai lệch giữa tim và não, dẫn đến tụt huyết áp. Hạ huyết áp do bệnh thần kinh trung ương chủ yếu xuất hiện ở những người trẻ tuổi và trẻ em.

>> Xem thêm: Tụt huyết áp ở người trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị

5. Mất máu hoặc mất nước

Mất nước thường xảy ra khi bạn hoạt động nhiều dưới trời nắng nóng, có thể toát nhiều mồ hôi dẫn đến mất nước. Khi cơ thể không đủ nước, lượng máu trong cơ thể sẽ giảm, kéo theo hạ huyết áp. Ngoài ra, sốt, nôn nhiều, tiêu chảy nặng, lạm dụng thuốc lợi tiểu có thể gây mất nước.

Mất quá nhiều máu do chấn thương, phẫu thuật hoặc chảy máu trong cũng làm giảm lượng máu, dẫn đến hạ huyết áp nghiêm trọng. (3)

6. Thời tiết nắng nóng

Trời nắng nóng khiến cơ thể tiết nhiều mồ hôi, gây mất nước và điện giải, dẫn đến thể tích tuần hoàn giảm và gây hạ huyết áp. Nhiệt độ cao còn khiến mạch máu giãn ra, huyết áp càng xuống thấp.

7. Các tình trạng bệnh lý nguy hiểm đe dọa tính mạng

Rối loạn nhịp tim, thuyên tắc phổi, nhồi máu cơ tim, xẹp phổi, dị ứng, sốc phản vệ hoặc nhiễm trùng huyết có thể là nguyên nhân gây hạ huyết áp. Những bệnh lý này thuộc bệnh lý cấp tính và nguy hiểm đến tính mạng, dó đó, cần hết sức cẩn trọng.

8. Các bất thường liên quan ở tim, phổi

Các tình trạng tim và van tim gây huyết áp thấp gồm: suy tim, bệnh mạch vành, bệnh van tim, nhịp tim chậm. bên cạnh đó, các bất thường ở phổi cũng có thể góp phần gây tụt huyết áp.

9. Người mắc bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường cũng có thể là nguyên nhân gây tụt huyết áp. Đái tháo đường ảnh hưởng đến nội tiết tố và các dây thần kinh dẫn đến mạch máu, làm rối loạn các hoạt động co và giãn của mạch máu, nếu mạch máu giãn quá mức có thể gây tụt huyết áp. Khi đó, bạn có thể bị hạ huyết áp khi thay đổi tư thế, khiến cho các mạch máu không thể vận chuyển kịp thời máu đến các cơ quan khác.

10. Các bệnh liên quan tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận sản xuất các hormone và có vai trò kiểm soát huyết áp. Các tình trạng ảnh hưởng đến tuyến cận giáp hoặc tuyến thượng thận, ví dụ như bệnh Addison (suy tuyến thượng thận nguyên phát) có thể khiến hạ huyết áp. Suy tuyến thượng thận là tình trạng đe dọa đến tính mạng, xảy ra khi có sự giảm bài tiết các hormone tuyến thượng thận với các biểu hiện như: mệt mỏi, hạ huyết áp tư thế, tăng sắc tố da, hạ natri máu, tăng kali máu, hạ đường huyết.

11. Một số loại thuốc ảnh hưởng huyết áp

Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ là làm hạ huyết áp gồm: thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn alpha, thuốc chẹn beta, thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt, thuốc điều trị rối loạn cương dương, một số thuốc chống trầm cảm.

>> Xem thêm: 20+ yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp

12. Sử dụng rượu hoặc chất kích thích

Lạm dụng rượu cũng như các chất kích thích khác trong thời gian ngắn có thể là nguyên nhân dẫn đến huyết áp thấp do giãn mạch. Bên cạnh đó, một loại thảo dược, vitamin cũng có thể làm hạ huyết áp.

13. Phụ nữ đang mang thai

Trong thời kỳ mang thai, cơ thể người phụ nữ có nhiều sự thay đổi, khiến các mạch máu giãn nở nhanh chóng, làm hạ huyết áp. Huyết áp thấp thường xảy ra trong 24 tuần đầu của thai kỳ. Tình trạng chảy máu hoặc các biến chứng khác của thai kỳ cũng có thể gây ra tình trạng tụt huyết áp. (4)

Cách xử trí khi gặp trường hợp bị tụt huyết áp

Khi bản thân hoặc người nhà, người xung quanh bị tụt huyết áp đột ngột, nên xử trí tụt huyết áp nhanh chóng bằng cách:

• Ngừng ngay hoạt động, công việc đang làm và nằm xuống, nâng cao chân;
• Uống một ly nước có điện giải (muối), ly sữa hoặc tách trà đường, trà gừng để giúp huyết áp dần ổn định. Nếu không có những thức uống này, có thể uống thật nhiều nước lọc để giúp tăng thể tích tuần hoàn và chống mất nước;
• Đưa đến người bệnh đến bệnh viện nhanh chóng, đặc biệt là trong trường hợp người bị tụt huyết áp có các triệu chứng trở nên trầm trọng như lơ mơ, không tỉnh táo, lạnh người, nôn nhiều, da xanh xao, ngất xỉu…

Phương pháp phòng ngừa tụt huyết áp cho người có nguy cơ cao

Điều trị hạ huyết áp cần dựa vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp người bệnh. Song song với việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần có sự điều chỉnh trong lối sống để giúp ổn định huyết áp cũng như phòng ngừa huyết áp thấp tái lại. Các phương pháp phòng ngừa hạ huyết áp nên áp dụng bao gồm:

1. Kiểm soát chế độ ăn uống

Đối với người bị huyết áp thấp, bác sĩ sẽ có hướng dẫn tăng lượng muối trong khẩu phần ăn hằng ngày. Tuy nhiên, người bệnh cần tăng lượng vừa phải, đúng theo chỉ định của bác sĩ, không tăng quá nhiều muối vì có thể khiến huyết áp tăng quá mức, tăng natri máu, nguy cơ dư thừa muối dẫn đến suy tim, nhất là ở người cao tuổi. Đồng thời, cần uống nhiều nước hơn để giúp ổn định huyết áp, nhất là trong thời tiết nắng nóng.

Xem thêm: Việc xây dựng chế độ ăn uống đóng vài trò quan trọng giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả. Cùng đọc thêm gợi ý cho người tụt huyết áp nên uống gì của bác sĩ Tim mạch.

2. Điều chỉnh chế độ sinh hoạt

• Ngủ đủ giấc, tránh thức quá khuya, khi ngủ nên gối đầu thấp hơn bình thường;
• Có thời gian thư giãn, tránh làm việc quá căng thẳng, áp lực…;
• Đối với những người có công việc phải ngồi hoặc đứng trong thời gian dài, nên mang vớ áp lực ở chân để giúp máu trở về tim thuận lợi hơn và ngăn ngừa tình trạng máu ứ dồn ở chân;
• Khi thay đổi tư thế từ ngồi sang tư thế đứng, cần thay đổi từ từ, cho thời gian để cơ thể thích ứng, nhất là khi bước ra khỏi giường vào buổi sáng.

3. Xây dựng thói quen tập luyện thể dục đều đặn

Xây dựng thói quen vận động thể dục ít nhất 5 ngày/tuần, mỗi lần tập khoảng 30 phút không chỉ giúp nâng cao sức khỏe mà còn giúp tăng cường khả năng co bóp của tim, hỗ trợ bơm máu hiệu quả, ổn định huyết áp. Các bài tập phù hợp nên thực hiện như: đi bộ, đạp xe, chạy bộ, tập yoga, thiền… Cần lưu ý tránh vận động mạnh liên tục, nghỉ ngơi sau mỗi 30 phút tập hoặc khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường khác.

Người có yếu tố nguy cơ bị tụt huyết áp nên thăm khám sức khỏe định kỳ

Bất kỳ ai cũng có thể bị tụt huyết áp, nhưng thường gặp nhiều ở người già, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh về tim, bệnh nội tiết, nhiễm trùng nặng, bị mất máu hoặc mất nước, thiếu dinh dưỡng… Tình trạng tụt huyết áp có thể tái lại nhiều lần nếu không giải quyết được căn nguyên. Do đó, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và có hướng điều trị hoặc phòng ngừa phù hợp.

Đối với những người có yếu tố nguy cơ tụt huyết áp, nên thực hiện thăm khám sức khỏe theo định kỳ để bác sĩ đưa ra hướng xử trí giúp khắc phục tình trạng huyết áp thấp cũng như các bệnh về tim mạch. Trung tâm Tim mạch, PlinkCare quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên môn sâu, giàu kinh nghiệm, trang bị hệ thống máy móc hiện đại giúp tầm soát và điều trị bệnh huyết áp thấp và các bệnh tim mạch hiệu quả.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ chuyên khoa tim mạch tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:

Tìm hiểu rõ về nguyên nhân tụt huyết áp sẽ giúp bác sĩ có hướng giải quyết triệt để căn nguyên gây huyết áp thấp; đồng thời, hướng dẫn người bệnh những cách xử trí khi bị hạ huyết áp đột ngột, cách phòng ngừa huyết áp thấp tại nhà hiệu quả.