Ngừng tim là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách chẩn đoán

Ngừng tim là gì?

Ngừng tim là tình trạng mất đột ngột chức năng tim, xảy ra ở một người có hoặc không có bệnh tim được chẩn đoán trước đó. Ngừng tim có thể xảy ra đột ngột và có thể có hoặc không có triệu chứng báo trước. Ngừng tim làm ngừng tuần hoàn máu, dẫn đến thiếu máu cấp toàn bộ các cơ quan trong cơ thể; hậu quả là nạn nhân bất tỉnh, ngừng thở, mất các phản xạ và tử vong xảy ra trong vài phút nếu không được điều trị kịp thời.

Hơn 350,000 trường hợp ngừng tim được ghi nhận xảy ra ngoài bệnh viện mỗi năm tại Mỹ. (1)

Dấu hiệu ngừng tim có thể nhận biết

Hầu hết các trường hợp ngừng tim xảy ra do các rối loạn nhịp nhanh như nhanh thất, rung thất hoặc chậm như block nhĩ thất, ngưng xoang. Bệnh nhân đột ngột ngã quỵ kèm theo những biểu hiện như:

• Mất ý thức.
• Không đáp ứng với kích thích.
• Không thở hoặc thở ngáp cá.
• Mất mạch. (2)

Khi nào cần gọi bác sĩ?

Khi có những triệu chứng dưới đây, cần gọi cấp cứu hoặc đến ngay cơ sở y tế:

• Đau ngực hoặc cảm giác khó chịu ở ngực.
• Hồi hộp.
• Đánh trống ngực.
• Thở khò khè.
• Hụt hơi.
• Chóng mặt.
• Choáng váng hoặc xỉu hoặc ngất. (3)

Cách xử trí khi phát hiện người bị ngừng tim

Nếu thấy một người bất tỉnh và không thở và nghi ngờ ngừng tim, cần xử trí nhanh chóng các bước như sau:

• Gọi ngay cấp cứu 115 hoặc cấp cứu địa phương.
• Đảm bảo người bị bất tỉnh nằm ở nơi an toàn.
• Nhanh chóng kiểm tra tình trạng hô hấp, mạch của người bệnh.
• Thực hiện hiện hồi sức tim phổi nếu người bệnh ngưng thở, không mạch: Ép vùng giữa ngực xuống ít nhất 5cm với tốc độ 100-120 lần trong một phút. Để ngực trở lại vị trí ban đầu sau mỗi lần ép.
• Tiếp tục hồi sức tim phổi cho đến khi người bệnh bắt đầu thở lại hoặc cử động hoặc cho đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ. (4)

Lưu ý: Khi liên hệ với dịch vụ cấp cứu tại địa phương, người cứu nạn cần thông báo rõ với nhân viên y tế những nội dung bao gồm:

• Địa điểm.
• Số nạn nhân.
• Hoàn cảnh tai nạn.
• Tình trạng bệnh nhân.

Nguyên nhân gây tim ngừng đập

Nguyên nhân gây ngừng tim là do các rối loạn nhịp nhanh thất, xoắn đỉnh, rung thất, ngưng xoang, blốc nhĩ thất… Các rối loạn nhịp này xuất phát từ các bệnh lý tim mạch về cấu trúc hoặc chức năng hoặc cả hai :

• Bệnh động mạch vành: Tình trạng thiếu máu cơ tim cấp, sẹo cơ tim sau nhồi máu cơ tim gây mất đồng bộ hoạt động điện.
• Bệnh cơ tim: Nhất là bệnh cơ tim phì đại, bệnh cơ tim giãn.
• Bệnh van tim: Sa van 2 lá, hẹp van động mạch chủ.
• Tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh tim: Do rối loạn điện giải như thuốc lợi tiểu, làm thay đổi hoạt động điện của cơ tim như các thuốc chống loạn nhịp…
• Bất thường bẩm sinh về điện học như hội chứng kích thích sớm, hội chứng QT kéo dài, có thể gây ngừng tim đột ngột ở trẻ em và thanh thiếu niên.
• Tình trạng viêm cơ tim, các bệnh tim bẩm sinh.

Yếu tố nguy cơ gây ngừng tim

Nhiều yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến ngừng tim. Các bệnh lý tim mạch nền như bệnh động mạch vành, suy tim hoặc rối loạn nhịp tim là những yếu tố có thể khiến người bệnh bị ngừng tim. Ngoài ra, một số loại thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh tim cũng có thể làm tăng nguy cơ ngừng tim.

Biến chứng sau khi phục hồi thành công cơn ngừng tim

Các biến chứng sau khi hồi sức cấp cứu thành công phụ thuộc vào thời gian khởi động và hiệu quả hồi sức ngưng hô hấp tuần hoàn. Gần 9 trong 10 bệnh nhân sống sót sau hồi sức ngừng tim bị tổn thương não do thiếu oxy, dẫn đến những thay đổi về hành vi và khả năng hoạt động hằng ngày.

• Chứng thất điều, ảnh hưởng đến vận động và điều phối vận động.
• Khó tập trung.
• Hay quên.
• Mệt mỏi.
• Yếu cơ.
• Nói khó.
• Nuốt khó.
• Rối loạn thị lực.
• Động kinh.
• Đột quỵ.
• Hôn mê với đời sống thực vật.

Trong quá trình hồi sức tim phổi, người bệnh có thể bị chấn thương ngực như gãy xương sườn, tràn khí màng phổi… Một số trường hợp người bệnh có thể bị thương ở vùng bụng.

Ngừng tim có thể dự đoán trước được không?

Hầu hết các trường hợp bị ngưng tim xảy ra đột ngột và không có triệu chứng báo trước nên rất khó có thể dự đoán trước được. Tuy nhiên, đối với các bệnh nhân có các triệu chứng báo trước như đánh trống ngực, choáng váng, hoa mắt, muốn xỉu… nên nghĩ đến khả năng người bệnh có thể bị ngưng tim, nhất là người bệnh các bệnh lý tim mạch.

Để ngăn chặn ngừng tim đột ngột trong tương lai, bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định làm các kiểm tra cận lâm sàng để tìm ra nguyên nhân gây ra biến cố tim bao gồm:

• Điện tâm đồ.
• Holter điện tâm đồ 24h.
• MRI tim.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra chất điện giải đóng vai trò dẫn điện trong tim.
• Siêu âm tim.
• Đặt ống thông tim.
• Nghiên cứu điện sinh lý.

Đối với người có các nguy cơ có thể bị ngừng tim, nên thăm khám sức khỏe tim mạch sớm và định kỳ để có sự chủ động phòng ngừa ngưng tim tốt nhất.

>> Xem thêm: Ngưng tim khi ngủ: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị, phòng ngừa

Cách điều trị ngưng tim

Việc điều trị ngưng tim cần phải bắt đầu ngay lập tức. Khả năng sống sót có thể lên tới 90% nếu việc điều trị bắt đầu trong vòng vài phút đầu tiên sau khi ngừng tim đột ngột. Tỉ lệ sống còn giảm khoảng 10% sau mỗi phút chậm hồi sức.

Người bệnh cần được điều trị khẩn cấp bằng cách thực hiện hồi sức tim phổi liên tục. Song song với đó, cần gọi điện cho đội cấp cứu ngay để được hỗ trợ chuyên môn như dùng máy khử rung để hồi phục nhịp tim, đặt nội khí quản hỗ trợ hô hấp, chỉ định các thuốc tim mạch cấp cứu.

Điều trị tại bệnh viện sau khi sống sót sau ngừng tim:

Nếu sống sót sau khi bị ngừng tim, người bệnh sẽ được đưa vào bệnh viện để được chăm sóc và điều trị. Bác sĩ sẽ theo dõi và điều trị bệnh tim mạch, nguyên nhân gây ngừng tim, và ngăn ngừa tổn thương các cơ quan, đặc biệt là não. Các biện pháp điều trị bao gồm:

• Kiểm soát thân nhiệt bệnh nhân hôn mê: Giúp bảo vệ não bằng cách hạ nhiệt độ cơ thể bằng chăn làm mát, mũ bảo hiểm làm mát, túi nước đá hoặc các phương pháp khác.
• Liệu pháp oxy: Duy trì đủ lượng oxy đến các cơ quan.
• Kỹ thuật tim phổi nhân tạo ngoài cơ thể (ECMO): Bơm máu qua phổi nhân tạo để thêm oxy và loại bỏ carbon dioxide trước khi đưa máu trở lại cơ thể. ECMO có thể cải thiện khả năng sống sót của những bệnh nhân bị ngừng tim ngoài bệnh viện, với chức năng của tim, phổi suy giảm nặng.
• Cấy máy khử rung (ICD): Ngăn ngừa đột tử do các rối loạn nhịp nhanh thất nguy hiểm
• Thiết bị chuyển nhịp tim có thể đeo được (WCD): Thích hợp dùng cho bệnh nhân đang trong thời gian chờ đợi thủ thuật cấy ghép ICD hoặc ghép tim.

Cách phòng ngừa ngưng tim

Để phòng ngừa ngưng tim, người bệnh cần được kiểm soát tốt các tình trạng bệnh lý có thể dẫn đến ngừng tim như bệnh mạch vành, bệnh cơ tim, tăng huyết áp, đái tháo đường… Uống thuốc đều đặn đúng theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngưng thuốc. Cùng với đó, người bệnh cần tái khám đúng hẹn để bác sĩ theo dõi sát sao tình trạng bệnh, đánh giá mức độ đáp ứng điều trị cũng như phát hiện sớm các bất thường nếu có để xử lý kịp thời.

Mỗi người nên điều chỉnh lối sống lành mạnh bằng các cách:

• Chọn thực phẩm tốt cho tim bao gồm trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và hạn chế chất béo bão hòa, muối, đường…
• Đạt và duy trì cân nặng phù hợp, nên giảm cân khoa học nếu thừa cân, béo phì.
• Hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim như cholesterol trong máu cao, huyết áp cao, thừa cân và béo phì.
• Học cách quản lý căng thẳng, thư giãn để cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.

Câu hỏi thường gặp

1. Sự khác biệt giữa ngừng tim và đau tim là gì?

Ngừng tim là tình trạng mất đột ngột chức năng của tim, còn cơn đau tim là do thiếu máu cơ tim cục bộ cấp, nhưng tim vẫn hoạt động và tuần hoàn máu vẫn duy trì. Cơn đau tim có thể gây ra ngừng tim, nhưng ngừng tim có thể do nhiều bệnh tim khác cơn đau tim.

2. Ngừng tim có giống với đột tử do tim không?

Ngừng tim là nguyên nhân của đột tử do tim. Đột tử do tim là cái chết lâm sàng xảy ra đột ngột do ngừng tim, nhưng nếu bệnh nhân được điều trị kịp thời và hiệu quả thì người bệnh vẫn được cứu sống.

3. Ngừng tim bao lâu thì chết não?

Nếu không được điều trị, thời gian tim ngừng đập kéo dài hơn 4 phút sẽ gây tổn thương tế bào não và các tổn thương não không hồi phục và chết tế bào não xảy ra sớm 4 phút đến 6 phút sau đó. Nếu thời gian ngưng tim dưới 5 phút thì khả năng hồi phục của não cao hơn thời gian ngưng tim kéo dài hơn 30 phút.

4. Có thể sống sót sau cơn ngừng tim không?

Người bệnh có thể sống sót sau khi bị ngừngtim nếu được điều trị kịp thời và hiệu quả.

Hiện nay, tỷ lệ sống sót sau cơn ngừng tim đã có sự cải thiện tốt hơn so với 10 năm trước. Khoảng 11% số người bị ngừng tim bên ngoài bệnh viện được cứu sống và tỷ lệ này tăng lên 26% nếu bị ngừng tim trong bệnh viện.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Khi bị ngừng tim nghĩa là tim ngừng hoạt động và mất chức năng một cách đột ngột, khiến các bộ phận khác không nhận được máu giàu oxy, dẫn đến não thiếu oxy nên mất ý thức, hô hấp bất thường. Người bệnh tử vong nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời và đúng cách. Chính vì vậy, mỗi người trong chúng ta đều nên trang bị kiến thức về dấu hiệu nhận biết ngừng tim, hồi sức tim phổi đúng cách khi phát hiện một người bị ngưng tim.