BS.CKII PHẠM LÊ MỸ HẠNH

Não úng thủy có chữa được không? Phương pháp điều trị chi tiết

Não úng thủy là bệnh gì?

Não úng thủy (Hydrocephalus) là tình trạng tích tụ quá nhiều dịch não tủy trong não thất do sự rối loạn các quá trình sản xuất, lưu thông dòng chảy và hấp thu dịch não tủy. (1)

Dịch não tủy là chất lỏng trong suốt được sản xuất từ các mô lót bên trong não thất và được hấp thụ bởi các mô mạch máu trong các mô gần đáy não. Nó bao quanh não và tủy sống với nhiệm vụ quan trọng nhất là lót đệm giữa phẫn não bên trong với phần rắn bên ngoài. Đồng thời, dịch não tủy còn có vai trò cung cấp dưỡng chất và loại bỏ các chất thải trong quá trình trao đổi chất của não và bảo vệ hệ thần kinh trung ương khỏi các tác động cơ học, điều chỉnh áp suất não.

Não úng thủy thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và người già trên 60 tuổi. Bệnh cũng có thể xuất hiện ở trẻ lớn hơn và người lớn dưới 60 tuổi bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Tình trạng tích tụ dịch não tủy ở trẻ sơ sinh cũng chính là nguyên nhân phổ biến khiến kích thước đầu của bé tăng lên một cách bất thường. Tuy nhiên, đối với trẻ lớn hơn, dịch não thủy phát triển sau khi hai thóp của bé đã đóng lại thường sẽ không làm thay đổi kích thước đầu của bé hoặc chỉ làm phồng thóp lên và tăng nhanh áp lực bên trong não.

Não úng thủy được chia làm hai loại:

Não úng thủy bẩm sinh: Trẻ có thể mắc bệnh não úng thủy bẩm sinh do có căn nguyên bẩm sinh (hẹp cống não, thoái vị màng não-tủy) hoặc do một số tác động khi bé còn ở dạng bào thai trong bụng mẹ hoặc trong vài tháng đầu sau sinh, trẻ mắc một số dị tật như nang dịch bẩm sinh, hội chứng Dandy-Walker,…
Não úng thủy mắc phải: Bệnh nhân vẫn sinh sống khỏe mạnh bình thường đến khi mắc phải bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và hệ thống não bộ như u não, chấn thương sọ não, viêm màng não,… dẫn đến não úng thủy.

Dịch não tủy tích tụ bên trong não thất làm tăng áp lực lên nội sọ

Biểu hiện của bệnh não úng thủy bạn có biết?

Các triệu chứng của bệnh não úng thủy tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, độ tuổi mắc bệnh, thời gian mắc bệnh và sự thay đổi về áp lực nội sọ. (2)

1. Trẻ dưới 1 tuổi

Triệu chứng dễ nhận biết nhất khi trẻ sơ sinh bị não úng thủy là sự tăng nhanh bất thường về kích thước đầu, mất cân đối với cơ thể. Điều này được giải thích bởi các khớp sọ của trẻ sơ sinh vẫn chưa được đóng kín nên khi dịch não tủy bị tích tụ bên trong não thấy sẽ tạo áp lực gây chèn ép não, khiến thóp trước giãn rộng và căng lên, đường khớp sọ và các mạch máu dưới da dầu cũng bị giãn rộng. Do đó, đầu bé to hơn bình thường. Khi sờ đầu bé, mẹ có thể thấy thóp trước dường như bị nối liền với thóp sau.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kích thước và sự thay đổi về kích thước vòng đầu của trẻ sơ sinh như sau:

Trẻ vừa chào đời đủ tháng: chu vi vòng đầu dao động từ 34-35cm;
Trẻ 0-3 tháng tuổi: Chu vi vòng đầu của bé khoảng 40cm, tốc độ tăng khoảng 2cm/tháng;
Trẻ 4-6 tháng tuổi: Chu vi vòng đầu của bé khoảng 42,4cm, tốc độ tăng đều 1cm/tháng;
Trẻ 6-12 tháng tuổi: Chu vi vòng đầu của bé khoảng 45cm, tốc độ tăng khoảng 0,5cm/tháng.

Ngoài ra, não úng thủy ở trẻ dưới 1 tuổi còn có các biểu hiện khác như:

Da đầu căng, mỏng, sáng bóng;
Trán rộng bất thường, dô ra;
Mắt thường hướng xuống, ở tư thế mặt trời lặn;
Xuất hiện co giật, động kinh;
Dễ bị giật mình, kích động;
Khó chịu, cáu gắt;
Bú kém, bỏ bú, thường xuyên nôn mửa;
Khó ngủ, khóc không rõ nguyên nhân;
Chân mềm nhũn, vận động kém, chậm phát triển, tay thường xuyên nắm chặt;
Trương lực cơ thấp;
Đầu thường bị quẹo sang một bên khi nằm;
Mạch đập bất thường…

2. Trẻ em

Khi bước qua thời kỳ sơ sinh, các khớp sọ của trẻ đã được đóng kín một phần nên biểu hiện đầu to khi trẻ bị não úng thủy sẽ khó nhận biết hơn. Tuy nhiên, nếu bệnh không được phát hiện và điều trị sớm, đầu bé vẫn sẽ to lên một các kỳ quái.

Một số triệu chứng não úng thủy ở trẻ em thường gặp bao gồm:

Đầu có kích thước lớn hơn bình thường, tăng trên 2 độ lệch chuẩn, có dấu hiệu vỏ bình vỡ (Macewen sign);
Cấu trúc khuôn mặt thay đổi bất thường;
Dễ nổi nóng, cáu gắt, mệt mỏi, khó chịu;
Chán ăn, buồn nôn, nôn, nhất là vào buổi sáng;
Đau nhức đầu thường xuyên;
Thay đổi giấc ngủ, ngủ gà ngủ gật, ngủ li bì;
Thị lực suy giảm, có hiện tượng nhìn đôi;
Khó giữ thăng bằng, đi đứng khó, dễ té, loạng choạng;
Khả năng vận động và tâm lý chậm phát triển;
Xuất hiện cơn co giật;
Phản xạ gân xương và trương lực cơ tăng;
Rối loạn tốc độ phát triển về thể chất: dậy thì sớm hoặc muộn hơn so với bình thường, tăng cân nhanh, béo phì;
Khó kiểm soát bàng quang;

Bệnh não úng thủy có chữa được không?

Hiện nay, bệnh não úng thủy vẫn chưa có thuốc điều trị, phương pháp điều trị duy nhất là phẫu thuật. Tuy nhiên, biện pháp phẫu thuật cũng không thể khắc phục hoàn toàn các hậu quả do bệnh gây ra. Do đó, khi có dấu hiệu hoặc nghi ngờ trẻ mắc bệnh não úng thủy, bố mẹ cần đưa bé đến khám càng sớm càng tốt để có thể phát hiện và điều trị kịp thời, giảm nhẹ các tác động tiêu cực đến sức khỏe và hệ thần kinh của trẻ.

Bệnh nhi bị não úng thủy được điều trị tại Trung tâm Sơ sinh PlinkCare TP.HCM

Trẻ sau khi đã được điều trị phẫu thuật não úng thủy có thể khôi phục và duy trì mức dịch não tủy bên trong não ở mức bình thường. Hơn nữa, bé cũng có thể đến trường học tập như những đứa trẻ bình thường khác. Ngoài phương pháp phẫu thuật, trẻ bị não úng thủy có thể được điều trị bằng một số phương pháp khác với nguyên tắc chung là kiểm soát và làm giảm nhẹ các triệu chứng, tác động lên não bộ do sự tích tụ dịch não tủy gây ra.

PlinkCare đã phẫu thuật thành công cho bệnh nhi sinh cực non 25 tuần 6 ngày, nặng 850gr, bị não úng thủy cấp và nhiều bệnh nguy hiểm. Ca phẫu thuật cứu bé kéo dài gần 2 giờ, bệnh nhi được đặt ống dẫn lưu dịch não tủy. Bé cũng được nuôi ăn tĩnh mạch toàn phần trong giai đoạn phẫu thuật. Chỉ một ngày sau phẫu thuật, bé được cai máy thở và có thể ăn sữa hoàn toàn trở lại. Sau 8 ngày phẫu thuật đặt ống thông đặc biệt để dẫn lưu dịch não tủy bị ứ đọng ở não xuống ổ bụng. Hiện bé khỏe mạnh và tiếp tục được theo dõi định kỳ.

Xem thêm các ca bệnh phẫu thuật não úng thủy thành công ở PlinkCare:

Cách điều trị não úng thủy đúng phương pháp

Mặc dù các phương pháp điều trị hiện có không thể khôi phục lại các tổn thương do não úng thủy gây ra những điều này sẽ giúp bệnh được kiểm soát và bảo vệ sức khỏe và tính mạng cho bệnh nhân. Dưới đây là một số cách điều trị não úng thủy thường được các bác sĩ chỉ định: (3)

1. Phẫu thuật cấy ống Shunt

Hầu hết bệnh nhân bị não úng thủy đều được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật cấy ống Shunt

Phẫu thuật cấy ống Shunt là phương pháp điều trị phổ biến nhất của não úng thủy. Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ đặt ống Shunt (ống được làm từ silicon, dài) ở dưới da. Một đầu được đặt vào bên trong não thất, khu vực tích tụ dịch não tủy nhằm dẫn dịch não tủy dư thừa ra khỏi não. Đầu còn lại của ống Shunt sẽ được đặt ở cơ quan có thể hấp thụ lượng dịch này một cách dễ dàng, thường là bụng, buồng trong tim.

Bên trên ống Shunt sẽ được gắn một chiếc van ở gần não thất nhằm kiểm soát dòng chảy, ngăn chặn tình trạng chảy ngược dòng, dịch não tủy chảy ngược vào não thất khi bệnh nhân chuyển động, thay đổi vị trí. Trẻ đã được điều trị bằng phương pháp này thường phải đặt ống Shunt suốt đời. Bệnh nhân sau điều trị cần đi khám sức khỏe thường xuyên và thực hiện phẫu thuật thay thế ống Shunt theo định kỳ.

2. Phẫu thuật nội soi phá sàn não thất III

Phẫu thuật nội soi phá sàn não thất III còn được gọi là phẫu thuật thông thiên nhất hay phẫu thuật cắt bỏ não thất. Phương pháp này ít dây đau đớn nhưng lại kém hiệu quả khi điều trị não úng thủy ở trẻ sơ sinh.

Khi thực hiện phẫu thuật, bác sĩ sẽ rạch một đường ở não thất để chèn máy dò vào bên trong não thất. Đồng thời, bác sĩ sẽ tạo một lỗ ở dưới đáy hoặc giữa các não thất để dịch não tủy thoát ra ngoài.

3. Phương pháp điều trị bổ sung khác

Bên cạnh phương pháp phẫu thuật, bệnh nhân mắc bệnh não úng thủy, cần thực hiện thêm một số phương pháp điều trị khác để phục hồi một số tổn thương do bệnh gây ra như:

Thăm khám sức khỏe định kỳ và thực hiện đúng theo các chỉ định của bác sĩ phụ trách điều trị;
Kiểm tra và thực hiện một số phương pháp điều trị các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh, rối loạn thần kinh;
Thực hiện phương pháp vật lý trị liệu để trẻ phát triển các kỹ năng về thể chất, xã hội;
Điều trị tâm lý nhằm giúp bé kiểm soát và phát triển các hành vi phù hợp, phát triển kỹ năng giao tiếp, dễ dàng hòa nhập với mọi người;
Các phương pháp hỗ trợ giáo dục: giáo viên dạy kèm, xác định mục đích giáo dục, tài liệu học tập phù hợp với trẻ;

Để biết thêm thông tin về sự phát triển và những vấn đề sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ Trung tâm sơ sinh, PlinkCare theo địa chỉ:

Tóm lại, để trả lời cho câu hỏi “Não úng thủy có chữa được không?”, bác sĩ phải căn cứ vào nhiều yếu tố như độ tuổi của bệnh nhân, các biểu hiện, mức độ nghiêm trọng của bệnh, bệnh lý nền… để xác định phương pháp điều trị phù hợp. Tuy nhiên, phương pháp điều trị não úng thủy có thể mang lại hiệu quả cao đối với người này nhưng nó không có nghĩa là sẽ phù hợp với người kia. Do đó, để hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh và có các điều trị đúng cách, phù hợp, bệnh nhân cần khám chữa tại các bệnh viện uy tín, hiện đại.