Nang màng nhện ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Tùy vào vị trí, kích thước nang, độ tuổi của trẻ… bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị nang màng nhện ở trẻ em phù hợp. Phụ huynh cần đưa trẻ đi thăm khám, chữa trị nang màng nhện kịp thời tại cơ sở y tế uy tín.

Nang màng nhện ở trẻ em là gì?

Nang màng nhện ở trẻ em là một loại nang não (túi chứa đầy chất lỏng) xảy ra trong mô giữa não và hộp sọ. Hầu hết nang màng nhện là bẩm sinh, tức là trẻ đã có nang màng nhện ngay từ khi sinh ra. Nang phát sinh từ quá trình phân tách ở màng nhện lúc vẫn còn là bào thai. Nang màng nhện ở trẻ em có thể là lành tính hoặc ung thư. Nếu là ung thư, sự tồn tại của khối u có thể là sự di căn từ những bệnh ung thư khác hoặc có thể là khối u nội sọ nguyên phát. (1)

Nang màng nhện não có thể được phân chia thành 2 loại, bao gồm:

• Nang màng nhện đơn giản: Là lớp màng nhện với các tế bào dường như có khả năng tiết ra dịch não tủy, thường gặp tại các hố nang.
• Nang màng nhện có lớp lót phức tạp: Loại nang này có thể chứa thần kinh đệm, màng nội tủy và một vài loại mô khác.

Các nang màng nhện có thể có kích thước khác nhau. Đa phần các nang có kích thước nhỏ, không gây ra triệu chứng và không cần chữa trị. Một vài nang màng nhện to ra ngay sau khi trẻ ra đời. Những nang lớn có thể gây áp lực lên não và có thể cần chữa trị bằng phương pháp phẫu thuật…

Tỷ lệ trẻ em bị nang màng nhện

Ước tính khoảng 3% trẻ em tại Hoa Kỳ bị nang màng nhện. Bác sĩ thường phát hiện ra các nang màng nhện một cách tình cờ khi tiến hành thăm khám cho một đứa trẻ sau khi gặp chấn thương đầu. Nang màng nhện ở trẻ em nói riêng và nang màng nhện nói chung là bệnh lý khá hiếm gặp. Căn bệnh này chỉ chiếm khoảng 1% trong các u tại sọ não, thường gặp ở nam giới và đa phần nằm ở bán cầu não bên trái. Các bé trai có nguy cơ bị nang màng nhện cao hơn tối thiểu 3 lần so với các bé gái.

Nguyên nhân gây nang màng nhện ở trẻ em

Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân gây ra bệnh nang màng nhện ở trẻ em vẫn chưa được xác định rõ. Nang màng nhện bẩm sinh xuất hiện phổ biến hơn cả và được cho là kết quả của sự phát triển não một cách bất thường ở giai đoạn đầu thai kỳ. Chúng thường được bác sĩ phát hiện khi siêu âm cho người bệnh và có xu hướng không phát triển thêm sau khi sinh.

Nang màng nhện thứ cấp xảy ra sau khi sinh. Bác sĩ cho rằng các nang này có thể hình thành sau khi rách hoặc tách ra ở màng bao xung quanh não bộ và tủy sống. Nang màng nhện thứ cấp cũng có thể là kết quả của tình trạng chấn thương đầu hoặc nhiễm trùng, ví dụ như viêm màng não.

Triệu chứng nang màng nhện ở trẻ em

Nang màng nhện thường không dẫn đến bất kỳ triệu chứng nào. Trong các trường hợp này, bác sĩ có thể khuyến nghị người bệnh tiếp tục theo dõi nang. Tùy vào vị trí, kích thước nang màng nhện ở trẻ em, độ tuổi của trẻ, bệnh lý này có thể dẫn đến những triệu chứng khác nhau.

Một nang lớn có thể khiến chu vi đầu của trẻ gia tăng với tốc độ bất thường. Những triệu chứng phổ biến hơn cả có thể xuất hiện là đau đầu, tăng áp lực nội sọ. Trẻ nhỏ cũng có thể bị buồn nôn, co giật, nôn mửa, gặp vấn đề về thị giác/thính giác, khó giữ thăng bằng. Triệu chứng đau, ngứa ran ở cánh tay/chân có thể xuất hiện nếu nang đè lên rễ thần kinh hoặc tủy sống. Nang lớn có thể dẫn đến bệnh não úng thủy hoặc tích tụ chất lỏng bên trong não, có thể làm gia tăng áp lực trong hộp sọ. Nang nằm bên trong vùng có mạch máu nên có thể bắt đầu chảy máu sau chấn thương ở đầu, gây ra tình trạng đau đầu dữ dội, đột ngột.

Một số dấu hiệu, triệu chứng khác có thể bao gồm: trẻ phát triển chậm, đầu lắc lư không thể kiểm soát, tụ máu não, phù gai thị, rung giật nhãn cầu, rối loạn ý thức và sự tỉnh táo, rối loạn hô hấp/tim, rối loạn màng não thần kinh, rối loạn cảm giác, liệt tứ chi…

Nang màng nhện ở trẻ em có nguy hiểm không?

Đa phần nang màng nhện ở trẻ em là lành tính, trẻ có thể sống chung với nang và phát triển bình thường. Thế nhưng, trong một số trường hợp nếu nang màng nhện ở trẻ em phát triển với tốc độ quá nhanh, có kích thước quá lớn chèn ép vùng não xung quanh, làm gia tăng áp lực nội sọ thì có thể được bác sĩ chỉ định làm phẫu thuật. Nang màng nhện có kích thước lớn không được thăm khám, điều trị kịp thời có thể làm não bị tổn thương vĩnh viễn, dẫn đến những biến chứng nặng, ví dụ như:

• Chảy máu: Các mạch máu ở trên thành nang có thể bị rách, gây ra tình trạng chảy máu vào nang, khiến nang màng nhện phát triển kích thước lớn hơn. Khi các mạch máu bị rách, máu chảy ra bên ngoài nang có thể hình thành khối máu tụ.
• Rò rỉ chất lỏng: Nếu xảy ra tình trạng chấn thương nang thì có thể gây rò rỉ dịch não tủy. Chất lỏng có thể rò rỉ vào các phần khác của não bộ, gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng…

Phương pháp chẩn đoán nang màng nhện ở trẻ em

Nang màng nhện ở trẻ em được chẩn đoán thông qua các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, ví dụ như chụp X-quang, CT hoặc MRI. Đây là những kỹ thuật không xâm lấn, không gây đau. Thông qua những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này, bác sĩ có thể thấy tập hợp chất lỏng được một màng bao quanh.

• Chụp X-quang: Thông qua kỹ thuật chụp X-quang, bác sĩ có phát hiện nang màng nhện tại hố sau, cột sống, trong não thất… Bất kỳ vị trí nào trong cơ thể cũng có thể xuất hiện nang, thường gặp hơn cả là tại hố sọ giữa (chiếm khoảng 50 – 60%). Ước tính nang màng nhện tại tiểu não chiếm khoảng 30 – 40%.
• Chụp CT: Kỹ thuật chụp CT bể chứa thuốc cản quang cho thấy sự thông thương của nang với khoang dưới nhện. Nang màng nhện cho thấy giới hạn rõ trên hình ảnh chụp CT, có thành không thể nhận thấy và làm lệch những cấu trúc lân cận. Kích thước của nang màng nhện gia tăng theo thời gian, có thể tạo ra hiệu ứng tái tạo xương liền kề.
• Chụp MRI:
  • Nang màng nhện có thành rất mỏng nên chỉ thỉnh thoảng mới quan sát được trên hình ảnh chụp MRI. Nang màng nhện chứa đầy dịch não tủy (CSF) nên chúng theo sau CSF trên tất cả các chuỗi, gồm FLAIR (phục hồi đảo ngược suy giảm chất lỏng), DWI (hình ảnh có trọng lượng khuếch tán). Điều này giúp bác sĩ phân biệt nang biểu bì với nang màng nhện… Sự dịch chuyển của các cấu trúc ở xung quanh cũng cho thấy sự hiện diện của nang. Không thể xác định được sự tăng trưởng do nang không có thành phần rắn.
  • Hình ảnh tương phản pha có thể được bác sĩ sử dụng để xác định xem nang có thông thương với khoang dưới nhện không cũng như xác định vị trí của tình trạng này. Các chuỗi có độ phân giải cao như CISS và FIESTA ở kỹ thuật chụp MRI bể chứa giúp mô tả thành nang cùng những cấu trúc giải phẫu lân cận.

Nếu nang được phát hiện trong thai kỳ, kỹ thuật chụp MRI trước sinh có thể được thực hiện. Bác sĩ cũng có thể tư vấn di truyền cho mẹ bầu nếu phát hiện dấu hiệu bất thường ở thai nhi.

Nang màng nhện ở trẻ em được điều trị như thế nào?

Mỗi bệnh nhi có tình trạng sức khỏe khác nhau, những khuyến nghị chữa trị được cá nhân hóa dựa trên kích thước, vị trí của nang và độ tuổi của trẻ. Nang màng nhện ở trẻ em thường là dạng lành tính và không gây ra triệu chứng. Nếu nang có kích thước nhỏ, không gây ra những triệu chứng đáng ngại thì người bệnh có thể được điều trị bảo tồn. Trong trường hợp nang có kích thước lớn, xuất hiện triệu chứng, tiềm ẩn nguy cơ tiến triển thành ung thư thì phương pháp phẫu thuật có thể được bác sĩ cân nhắc thực hiện. Những phương pháp chữa trị nang màng nhện có thể được bác sĩ xem xét chỉ định bao gồm:

• Dẫn lưu nang màng nhện thông qua kim hút hoặc tiến hành hút u qua lỗ mở nhỏ. Đây là một trong các phương pháp chữa trị tương đối đơn giản, nhanh chóng. Thế nhưng điểm hạn chế của phương pháp điều trị này là dễ tái phát bệnh trở lại và có thể dẫn đến những khiếm khuyết về thần kinh.
• Phương pháp chữa trị tiếp theo có thể được bác sĩ cân nhắc chỉ định là mở sọ, cắt thành nang và tiến hành mở thông vào bể nền. Đây là phương pháp giúp bác sĩ kiểm tra nang màng nhện một cách trực tiếp, mang đến hiệu quả cao với các nang khu trú, tránh sự phụ thuộc vào shunt đồng thời cho phép hình dung những tĩnh mạch cầu nối. Thế nhưng, nhược điểm của phương pháp chữa trị này là có nguy cơ tái phát trở lại do sẹo dính, khiến dòng chảy vào khoang dưới nhện giảm, tiềm ẩn tỷ lệ dẫn đến thương tật, tử vong cao.
• Dẫn lưu shunt vào khoang phúc mạc/hệ thống mạch máu giúp chữa trị dứt điểm nang màng nhện ở trẻ em. Phương pháp này có nguy cơ gây tàn tật, tái phát, tử vong khá thấp. Thế nhưng, nhược điểm là người bệnh phải phụ thuộc vào shunt, tiềm ẩn nguy cơ bị nhiễm trùng từ shunt cao.
• Đối với nang màng nhện trên yên cần có phương pháp chữa trị riêng biệt, không giống những cách phẫu thuật đã đề cập ở trên. Bác sĩ cần tiến hành cắt nang qua da hoặc cắt nang qua đường xuyên thể chai.

Hệ thống PlinkCare là cơ sở y tế được nhiều phụ huynh tin tưởng, lựa chọn đưa trẻ đến thăm khám, chữa trị các bệnh lý thần kinh, trong đó có nang màng nhện ở trẻ em. Với đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, dày dặn kinh nghiệm cùng các máy móc, công nghệ chuyên dụng hiện đại như hệ thống định vị thần kinh Neuro-Navigation AI, robot mổ não Modus V Synaptive, kính vi phẫu thế hệ mới, máy chụp cắt lớp vi tính 768 lát cắt, hệ thống chụp cộng hưởng từ 1.5 – 3 tesla…, bệnh viện đã chữa trị thành công nhiều ca bệnh u não nói chung và nang màng nhện nói riêng, giúp người bệnh sớm quay về cuộc sống bình thường, tránh gặp biến chứng nguy hiểm.

Cách chăm sóc trẻ bị nang màng nhện

Không có phương pháp cụ thể để dự đoán nang màng nhện ở trẻ em có tiếp tục tái phát hay phát triển theo thời gian hay không. Bác sĩ có thể dặn dò, khuyến nghị các bé bị một số loại nang nên tránh tham gia chơi những môn thể thao có xảy ra va chạm và phải thận trọng để hạn chế nguy cơ gặp chấn thương ở đầu.

Trong trường hợp trẻ được chữa trị bằng phương pháp phẫu thuật, trẻ cần một khoảng thời gian để hồi phục hậu phẫu ngay tại bệnh viện. Đa phần trẻ được chăm sóc tại phòng bệnh thông thường. Nhưng cũng có trường hợp trẻ cần được chăm sóc hậu phẫu tại đơn vị điều trị tích cực (ICU) trước khi chuyển sang phòng bệnh thông thường.

Sau khi từ bệnh viện về nhà, trẻ cần được phụ huynh đưa đến cơ sở y tế thăm khám, kiểm tra thường xuyên để đảm bảo quá trình hồi phục đang diễn ra thuận lợi. Đa phần các bé có thể quay trở lại cuộc sống bình thường trong vòng vài tuần sau phẫu thuật nang màng nhện ở trẻ em.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Nang màng nhện ở trẻ em thường là dạng lành tính, tuy nhiên cũng có trường hợp nang tác động nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Ngay khi trẻ có dấu hiệu nghi ngờ của bệnh nang màng nhện, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế thăm khám sớm.