Nấm da mặt: Hình ảnh, nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị

Nấm da mặt là bệnh gì?

Nấm da mặt (tinea faciei) là một dạng nhiễm trùng nấm ngoài da do sự tấn công của một số chủng nấm như Aspergillus, Candida albicans, Penicillium, và đặc biệt là Malassezia – một loại nấm hội sinh phổ biến trên da động vật có vú. Bệnh thường xuất hiện trên vùng da mặt, gây ra các tổn thương da đặc trưng như mảng đỏ, ngứa, có vảy và có thể lan rộng nếu không được điều trị kịp thời.

Nấm da mặt có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi và giới tính, nhưng thường gặp hơn ở những người có hệ miễn dịch suy giảm hoặc tiếp xúc với môi trường ẩm ướt, vệ sinh kém.

Bị nấm da mặt nguyên nhân do đâu?

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới nấm da mặt:

1. Nhiễm nấm từ môi trường

Môi trường là tác nhân trò quan trọng trong việc gây ra nấm da mặt. Bụi bẩn và các chất ô nhiễm trong không khí có thể gây kích ứng, làm tổn thương hàng rào bảo vệ da và tạo cơ hội cho nấm xâm nhập. Đặc biệt đối với các nước có khí hậu nóng ẩm sẽ tạo điều kiện lý tưởng cho nấm phát triển và sinh sôi trên da.

2. Dùng chung vật dụng cá nhân với người bị nhiễm nấm

Nấm da mặt do tiếp xúc là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này. Nấm có thể lây từ người này sang người khác gián tiếp khi dùng chung vật dụng cá nhân như khăn, mũ, gối,..

3. Suy yếu hệ miễn dịch

Người có hệ miễn dịch yếu sẽ dễ bị nhiễm nấm da mặt vì khi đó khả năng chống lại các loại vi khuẩn, nấm men của cơ thể bị giảm sút.

4. Thuốc

Dùng quá nhiều thuốc hoặc kem chứa steroid có thể khiến hệ miễn dịch suy giảm, tạo cơ hội cho nấm phát triển trên da mặt. Đặc biệt nếu sử dụng kem steroid trong thời gian dài hoặc thoa trên diện rộng sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.

5. Các nguyên nhân khác

Người dùng các loại mỹ phẩm không phù hợp, đổ mồ hôi nhiều, vệ sinh da không kỹ,… sẽ làm cho sức đề kháng của da giảm sút, dễ bị nấm da mặt.

Dấu hiệu nấm da mặt

Các triệu chứng nấm da mặt có thể biểu hiện ở các mức độ nặng nhẹ khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng người:

• Da đỏ và sần sùi: biểu hiện thường gặp khi bị nấm da mặt là đỏ và sần sùi. Tổn thương da có thể lan rộng theo thời gian, gây mẩn đỏ hoặc viêm nhiễm nếu không được can thiệp kịp thời.
• Ngứa ngáy: nguyên nhân do sự phát triển quá mức của nấm, đôi khi đi kèm hiện tượng bong tróc da.
• Nổi mẩn đỏ: các mảng nổi nhẹ, có thể có hình vòng hoặc bầu dục, màu đỏ hoặc nâu xuất hiện trên da và gây ngứa. Mẩn sẽ xuất hiện thành từng mảng, trên bề mặt còn vảy có cạnh sắc hoặc nổi mụn nước nhỏ.
• Da khô nứt nẻ: nấm da mặt không được điều trị dễ dẫn đến tình trạng da khô và nứt nẻ, tạo điều kiện để vi nấm không ngừng phát triển, gây đau nhức.
• Nhiễm trùng da: cơn ngứa càng dữ dội khiến người bệnh ngày càng muốn gãi nhiều, khiến da tổn thương nghiêm trọng và làm cho nguy cơ viêm nhiễm tăng lên. Gãi khiến vi nấm tấn công sâu bên trong da, dẫn đến nhiễm trùng, thậm chí xuất hiện mủ ở vùng da bị tổn thương.

Nấm da mặt có thể lây từ người bệnh sang những người xung quanh. Việc cào hoặc gãi có thể gây ra sưng, chảy huyết tương và tạo điều kiện nhiễm trùng da.

Hình ảnh bệnh nấm da mặt

Đối tượng dễ nhiễm nấm da mặt

Bệnh nấm da mặt có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, dân tộc hoặc giới tính. Tuy nhiên, bệnh này phổ biến hơn ở những người sống ở vùng khí hậu ấm áp, ẩm ướt. Ngoài ra, bệnh thường gặp nhất ở người từ 20-40 tuổi.

Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu (mắc bệnh tiểu đường, bệnh bạch cầu hoặc HIV/AIDS) có nhiều khả năng bị nấm da mặt hoặc các vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng hơn. (1)

Người dùng thuốc như corticosteroid hoặc mắc các tình trạng bệnh như tiểu đường cũng dễ bị nhiễm nấm da mặt. Những người đang mang thai dễ bị nhiễm nấm hơn do những thay đổi về nội tiết tố.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh khi xuất hiện các dấu hiệu sau nên đến gặp bác sĩ ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời:

• Triệu chứng không cải thiện hoặc trở nặng: nếu sau vài ngày các triệu chứng không thuyên giảm, thậm chí nặng hơn, đây là dấu hiệu bạn cần đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
• Phát ban lan rộng: trường hợp phát ban lan rộng ra các vùng khác trên cơ thể, hoặc người bệnh xuất hiện các triệu chứng mới như sốt, sưng hạch bạch huyết cũng cần đến bác sĩ ngay.
• Ngứa ngáy dữ dội: nếu người bệnh bị ngứa ngáy gây khó chịu nghiêm trọng, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày thì bạn nên đến gặp bác sĩ ngay để được kê đơn thuốc giảm ngứa và điều trị nấm.
• Da bị tổn thương: nếu da bị trầy xước, chảy máu hoặc nhiễm trùng do gãi ngứa, người bệnh cần đến thăm khám bác sĩ ngay để tránh các biến chứng nguy hiểm.
• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú: đây là thời kì nguy hiểm, dễ ảnh hưởng đến các bé, vì vậy mẹ nên đến bác sĩ để có hướng xử trí kịp thời nếu bị nấm da mặt.

Việc tự ý điều trị nấm da mặt tại nhà bằng thuốc bôi không kê đơn khi chưa có ý kiến bác sĩ có thể khiến việc điều trị không hiệu quả và thậm chí gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Người bệnh luôn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

Chẩn đoán nấm da mặt bằng phương pháp nào?

Có nhiều phương pháp để chẩn đoán nấm da mặt, tùy theo triệu chứng, sang thương trên da, các yếu tố dịch tễ và các xét nghiệm chẩn đoán. Các biện pháp dùng để chẩn đoán căn nguyên bệnh nấm da có thể sử dụng như:

• Nhuộm soi: Thường sử dụng kali hydroxit (KOH) nồng độ từ 10% – 20%. Phương pháp này cho ra kết quả nhanh chóng, với mức chi phí thấp và dễ dàng áp dụng tại nhiều bệnh viện. Tuy nhiên bác sĩ cần thuần thục, nhiều kinh nghiệm để lấy bệnh phẩm và thực hiện kỹ thuật nhuộm soi đúng cách. Đối với các tổn thương nấm da, bác sĩ sẽ lấy bệnh phẩm tại vị trí viền thương tổn ở các mảng bám. Đối với tổn thương nấm da có xuất hiện mụn nước, mụn mủ thì nên lấy mẫu bệnh phẩm vùng máu của mụn nước,…
• Nuôi cấy và phân lập vi nấm: Vi nấm sẽ được lấy ra và nuôi cấy trong môi trường Sabouraud ở nhiệt độ phòng. Tuy nhiên thời gian trả kết quả thường lâu và kéo dài từ 1 – 3 tuần.
• Phản ứng PCR: Là một trong những kỹ thuật hiện đại và đắt tiền, vì vậy không phổ biến nhiều ở các cơ sở y tế. Kỹ thuật này giúp phát hiện DNA của vi nấm gây bệnh với thời gian nhanh chóng, thường có thể trả kết quả sau 1 – 2 ngày. Kỹ thuật này đem lại nhiều hứa hẹn trong tương lai, đặc biệt với bệnh nấm móng.
• Mô bệnh học: khi gặp các trường hợp khó chẩn đoán, hoặc 1 số trường hợp nấm móng đặc biệt bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện mô bệnh học. Mẫu mô sau đó thường được nhuộm PAS, giúp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao.

Cần chẩn đoán phân biệt nấm da mặt với một số thương tổn khác như viêm da do vi khuẩn; các bệnh gây rụng tóc như bệnh tự miễn; viêm nang lông lan tỏa;…

Cách điều trị nấm da mặt hiệu quả

Sau khi chẩn đoán nấm da mặt, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nấm da mặt bằng các biện pháp như thuốc chống nấm tại chỗ hoặc đường uống. (2)

Corticosteroid có thể phối hợp cùng với kem chống nấm để giúp kiểm soát ngứa và viêm tại chỗ. Tuy nhiên cần hạn chế tối đa cách này vì chúng có khả năng thúc đẩy sự phát triển nấm. Đối với bất kỳ sản phẩm thuốc trị nấm nào, người bệnh đều cần tư vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng.

Biện pháp phòng ngừa nấm da mặt

Nấm thường phát triển mạnh ở những nơi ẩm ướt, ấm áp và có thể sống trên khăn tắm, quần áo, ga trải giường và bề mặt gia dụng trong nhiều tháng, vì vậy ta có thể phòng ngừa nấm da mặt bằng cách:

• Thay tất và đồ lót hàng ngày hoặc thường xuyên hơn nếu chúng bị ẩm hoặc bẩn.
• Tắm ngay sau khi chơi thể thao hoặc chơi các môn thể thao tiếp xúc.
• Mang dép hoặc giày tắm ở hồ bơi và trong phòng thay đồ, phòng tắm công cộng.
• Lau khô sau khi tắm, đặc biệt khu vực kẽ ngón chân.
• Tránh dùng chung khăn tắm, khăn mặt, quần áo, lược hoặc các vật dụng vệ sinh cá nhân khác.
• Giặt quần áo, đồ thể thao, ga trải giường và khăn tắm bằng nước nóng và chất tẩy rửa.
• Khử trùng bề mặt bằng thuốc tẩy hoặc bình xịt.
• Nếu thú cưng bị nhiễm bệnh, nên tránh tiếp xúc cho đến khi chúng được điều trị khỏi hoàn toàn.
• Rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với động vật.

Một số câu hỏi liên quan

1. Nấm da mặt có lây không?

Có. Vi nấm có thể phát tán từ người này sang người khác khi tiếp xúc gián tiếp qua các vật dụng cá nhân hoặc bề mặt người bị nhiễm nấm từng tiếp xúc. Ngoài ra một vài loại nấm từ thú cưng cũng có khả năng lây truyền sang người.

2. Nấm da mặt có tự hết không?

Không. Nấm da mặt thường không tự hết. Nếu không được điều trị kịp thời, nấm da mặt dễ lan rộng, dễ trở thành mạn tính và gây ra nhiều biến chứng cho da. Vì vậy nếu nghi ngờ bị nấm da mặt, bạn nên thăm khám bác sĩ ngay để có hưởng xử trí phù hợp nhất.

3. Nấm da mặt kiêng gì?

Người bệnh mắc nấm da mặt cần tránh các thực phẩm có khả năng gây kích ứng hoặc làm tình trạng viêm nhiễm thêm nặng. Hạn chế các món cay nồng, có nhiều dầu mỡ vì chúng dễ làm cơ thể tăng tiết mồ hôi và bã nhờn, điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi nấm phát triển.

Ngoài ra bạn cũng nên hạn chế đồ uống có cồn, các chất kích thích hoặc đồ ngọt vì chúng dễ làm suy yếu hệ miễn dịch và làm ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Không nên dùng chung các vật dụng cá nhân và chú ý giữ gìn vệ sinh sạch sẽ để phòng ngừa nấm lây lan sang các vùng da khác, rút ngắn thời gian phục hồi.

Nấm da mặt có nguy hiểm không?

Nấm da mặt tuy không trực tiếp đe dọa đến tính mạng người bệnh nhưng lại gây ra nhiều phiền toái đáng kể trong cuộc sống. Tình trạng ngứa ngáy thường khiến người bệnh gãi nhiều, gây tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Các nốt mụn nước, mẩn đỏ và lở loét còn ảnh hưởng đến thẩm mỹ da, tạo rào cản trong giao tiếp hàng ngày.

Nếu không được điều trị đùng cách, nấm da còn có khả năng ảnh hưởng đến những vùng khác trên cơ thể và lây nhiễm cho những người xung quanh. Thậm chí bệnh còn có khả năng tái phát nếu không được điều trị dứt điểm hoặc người bệnh không duy trì các biện pháp phòng ngừa, tốn nhiều thời gian và công sức điều trị.

Hiện nay chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, PlinkCare TP.HCM và Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 luôn nằm trong những địa chỉ uy tín hàng đầu trong lĩnh vực thẩm mỹ da và điều trị các vấn đề về da tại khu vực miền Nam. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm với khách hàng và được đào tạo chuyên môn sâu các kỹ thuật điều trị da tiên tiến, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da của bệnh viện đã giúp hàng ngàn bệnh nhân khắc phục các vấn đề về thẩm mỹ và sức khỏe da.

Nấm da mặt tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, tuy nhiên lại gây ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ và sự tự tin trong cuộc sống hàng ngày. Vì vậy người bệnh cần hiểu rõ về bệnh để chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.