Mắt lé kim là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Mắt lé kim là gì?

Mắt lé kim (strabismus) là tình trạng bất thường khi hai mắt không nhìn cùng một hướng do không cân xứng trong cơ điều khiển mắt. Hai mắt không nhìn về cùng một điểm và một hoặc cả hai mắt lệch sang một bên. Tình trạng này ảnh hưởng đến thị giác và thẩm mỹ của người bệnh.

Mắt lé kim xảy ra do các cơ quan ngoại nhãn của mắt bị mất cân bằng khiến tròng mắt lệch hơn so với người bình thường. Mắt lé kim đôi khi khiến chúng ta nhìn mờ, mỏi mắt khi nhìn, nặng hơn là khả năng tập trung, quan sát cũng kém hơn so với người bình thường. Tình trạng lé kim khiến thị lực ảnh hưởng, gây nguy cơ mắc các bệnh về mắt. Người bệnh bị lé kim thường cảm thấy tự ti về ngoại hình của chính bản thân mình.

Nguyên nhân bị lé kim

Tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, dưới đây là một số nguyên nhân bị lé kim thường gặp nhất:

1. Do bẩm sinh

Mắt lé kim bẩm sinh thường xuất hiện khi trẻ dưới 6 tháng tuổi [1], do ảnh hưởng của các bệnh vùng não, làm tê liệt các dây thần kinh và cơ quan của mắt. Khi các cơ hoạt động không đồng đều khiến tình trạng một cơ yếu, một cơ mạnh khiến hai mắt nhìn sang hai hướng khác nhau dẫn đến lé mắt.

2. Do di truyền

Tình trạng lé kim có khả năng di truyền khi người trong gia đình gặp phải. Ví dụ như cha mẹ, ông bà bị lé kim thì con cái cũng có nguy cơ gặp phải tình trạng này.

3. Bệnh về mắt

Các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, sẹo giác mạc, u nguyên bào võng mạc, bất đồng khúc xạ,… cũng dẫn đến lé kim. Ngoài ra, trường hợp mắc viễn thị, cận thị, loạn thị nặng, nghiêm trọng dẫn đến hai mắt mất cân bằng, gây lé kim [2].

4. Bệnh về mạch máu

Một số bệnh về mạch máu cũng có thể gây lé kim như tăng huyết áp, đái tháo đường,… ảnh hưởng đến các cơ và dây thần kinh điều khiển mắt. Người bị lé kim có thể do một hoặc một số nguyên nhân kể trên. Để đánh giá toàn diện, bác sĩ chuyên khoa Mắt sẽ xác định nguyên nhân cụ thể, đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Bên cạnh đó, một số trường hợp lé kim do góc nhìn lệch trục mắt hoặc phần mí góc hạ thấp che mất lòng trắng hoặc cấu trúc khuôn mặt nhiều người nhìn gần cảm giác giống như bị lé.

Cách nhận biết mắt lé kim

Dấu hiệu lé kim có thể dễ dàng nhận biết qua một số triệu chứng dưới đây:

• Mắt không nhìn về cùng hướng: Đây là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của lé kim, một mắt thì nhìn thẳng, mắt còn lại bị lệch về một bên.
• Cảm giác nhìn song thị: Khi một hoặc hai mắt không nhìn, hướng về cùng một điểm, hay cảm giác hình ảnh bị nhìn đôi hoặc bị nhòe do hai mắt không phối hợp với nhau tạo thành một hình ảnh duy nhất.
• Mắt lé kim bị thụt vào hoặc lồi ra trong một số trường hợp, gây nên sự không cân xứng trên khuôn mặt.
• Khó khăn trong việc tập trung, nhất là đối với trẻ nhỏ vì tình trạng không đồng đều trong sự phối hợp của mắt.
• Đau đầu hoặc đau mắt do hai mắt cố gắng điều chỉnh, phối hợp gây nên căng thẳng, mệt mỏi.
• Chuyển động mắt không được bình thường hoặc không đều, như việc mắt phải di chuyển theo hướng khác so với mắt trái khi cùng nhìn vào một điểm cố định.

Tác hại của mắt lé kim

Dù không quá nặng nhưng mắt lé kim gây nên những ảnh hưởng đến mắt của người bệnh, nhất là trong học tập, công việc, sinh hoạt hàng ngày.

1. Đối với thị lực

Mắt lé kim dù là trường hợp nhẹ vẫn gây ảnh hưởng đến thị lực. Hai mắt lệch hướng nhau khiến tầm nhìn gặp nhiều hạn chế, hình ảnh phản chiếu đến mắt trở nên không được chân thực, có thể nhìn một hình thành hai hình khác nhau.

Khi bị lé kim, người bệnh thường rất dễ mỏi mắt do phải cố quan sát, nhiều người còn dễ đau đầu, ức chế do phải nhìn tập trung lâu. Ngoài ra, thị lực của người lé kim cũng dẫn đến nguy cơ biến chứng gây nhiều bệnh về mắt khác như đục thủy tinh thể, cận, viễn, loạn thị,…

Đối với trường hợp trẻ lé kim bẩm sinh trong giai đoạn phát triển làm giảm thị lực hai mắt. Trẻ đi đứng dễ bị té ngã, hụt chân,… dẫn đến những chấn thương không mong muốn. Ngoài ra, khả năng nhìn, tập trung kém hơn người bình thường có thể ảnh hưởng đến nghề nghiệp, tương lai sau này của trẻ bởi một số ngành nghề yêu cầu phải có thị lực tốt.

2. Đối với tâm lý

Đôi mắt được ví như “cửa sổ tâm hồn”. Tuy không thể đánh giá một con người qua vẻ bề ngoài nhưng mắt lé kim gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ trên khuôn mặt, khiến cho họ có thể gặp nhiều rào cản trong công việc, cuộc sống. Nhiều người bị mắt lé kim luôn cảm thấy tự ti về ngoại hình, e dè, khó khăn trong việc giao tiếp với những người xung quanh.

Phân loại mắt lé kim

Mắt lé kim có thể được phân thành nhiều loại, ví dụ như:

• Lé kim trong: Một mắt bị lệch vào trong so với bên mắt còn lại.
• Lé kim ngoài: Một mắt bị lệch ra ngoài so với bên mắt còn lại.
• Lé kim lên: Một mắt bị lệch lên trên so với mắt còn lại.
• Lé kim xuống: Một mắt bị lệch xuống dưới so với mắt còn lại.

Kiểm tra tình trạng mắt có bị lé kim không như thế nào?

Để kiểm tra xem mắt có bị lé kim không, có thể thực hiện bằng các cách sau:

• Kiểm tra sự điều chỉnh, phối hợp của mắt bằng cách nhìn vào một đối tượng. Nếu một mắt không cùng hướng với mắt còn lại hoặc nhìn lệch sang hướng khác thì đó có thể là dấu hiệu lé kim.
• Kiểm tra phản xạ ánh sáng bằng cách đứng đối diện với nguồn sáng yếu, nhỏ như đèn pin (nên đến kiểm tra bác sĩ để tránh gây hại cho mắt bằng nguồn ánh sáng quá mạnh). Người được kiểm tra sẽ nhìn thẳng vào ánh sáng, quan sát phản xạ ánh sáng trên con ngươi của hai mắt xem ánh sáng có phản chiếu đều hay không.
• Kiểm tra đơn giản với ngón tay, thực hiện bằng cách giữ ngón tay trước mặt và di chuyển từ bên này qua bên kia. Nếu mắt không di chuyển theo ngón tay như mắt còn lại thì có thể là vấn đề phối hợp của mắt, gặp tình trạng lé kim.
• Kiểm tra bằng phương pháp gần và xa bằng cách nhìn vào đối tượng gần như ngón tay, cây bút,… sau đó nhìn vào đối tượng xa như bức tranh, đồng hồ,… Nếu mắt không thể duy trì sự phối hợp khi chuyển động từ gần sang xa thì có thể là mắt có dấu hiệu bất thường.
• Thăm khám với bác sĩ chuyên khoa. Để xác định chính xác mắt có bị lé kim hay không, cách đơn giản nhất là khám với bác sĩ chuyên khoa Mắt để được chẩn đoán kỹ càng bằng chuyên môn, máy móc chuyên dụng.

Mắt lé kim có chữa được không?

Mắt lé kim có thể chữa được, điều trị bằng cách cải thiện khả năng phối hợp của mắt, cải thiện vẻ thẩm mỹ cho đôi mắt.

Phương pháp điều trị tình trạng mắt lé kim

Phương pháp điều trị mắt lé kim phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nhẹ hay nặng, độ tuổi của người bệnh. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

1. Đeo kính

Trong một số trường hợp cụ thể, sau khi thăm khám, bác sĩ chỉ định điều chỉnh tật khúc xạ và cải thiện khả năng phối hợp cho đôi mắt. Để xác định có phù hợp với phương pháp này không, bạn cần khám với bác sĩ chuyên khoa.

2. Thuốc điều trị

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định uống thuốc và nhỏ thuốc để điều chỉnh khả năng làm việc, hoạt động của cơ mắt, nhất là những trường hợp mắt bị lé kim do sự điều tiết.

3. Liệu pháp thị giác

Liệu pháp thị giác là một trong những cách điều trị đòi hỏi sự kiên nhẫn với các bài tập mắt nhằm cải thiện sự phối hợp, khả năng tập trung và các chức năng thị giác khác. Với liệu pháp này, bác sĩ chuyên khoa Mắt sẽ khám, hướng dẫn bạn thực hiện.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật nhằm điều chỉnh cơ mắt trong những trường hợp mắt bị lé kim không thể điều trị bằng các phương pháp thông thường. Phẫu thuật giúp điều chỉnh vị trí của cơ mắt, cải thiện sự phối hợp và thẩm mỹ cho mắt [3].

Phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh mắt lé kim tại nhà

Khi điều trị lé kim, bạn cần lưu ý một số phương pháp hỗ trợ điều trị tại nhà giúp nhanh chóng được cải thiện:

1. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng

Bổ sung vào thực đơn hàng ngày các khoáng chất, vitamin giúp hỗ trợ sức khỏe mắt như vitamin A, C, E và kẽm như trái cây tươi, rau xanh, cà rốt,… Ngoài ra, nên ăn các thực phẩm chứa axit béo như DHA và omega-3 trong cá thu, cá hồi, các loại hạt,… giúp duy trì sức khỏe mắt, hỗ trợ hồi phục, cải thiện chức năng thị giác.

2. Hạn chế tiếp xúc thiết bị điện tử

Sử dụng nhiều thiết bị điện tử ảnh hưởng đến mắt, gây mỏi và căng thẳng mắt. Thực hiện nguyên tắc 20-20-20 (cứ mỗi 20 phút nhìn màn hình, sẽ nhìn xa ra 20 feet tương đương 6,1m trong vòng 20 giây) giúp mắt có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn. Ngoài ra, nên đảm bảo phòng làm việc, học tập đủ sáng khi dùng thiết bị điện tử nhằm giảm căng thẳng cho mắt. Bạn nên điều chỉnh độ sáng màn hình cho phù hợp với ánh sáng ở xung quanh.

3. Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh

Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, vận động thể dục thể thao thường xuyên, ngủ đủ giấc để bảo vệ sức khỏe mắt. Ngoài ra, bạn cũng có thể thực hiện các bài tập giúp mắt thư giãn.

4. Thăm khám mắt kịp thời nếu có bất thường

Nếu mắt có dấu hiệu bất thường, cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Mắt để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị tình trạng mắt lé tại Trung tâm Mắt Công nghệ cao, PlinkCare TP.HCM, bạn có thể liên hệ thông tin dưới đây:

Nhìn chung, tuy mắt lé kim không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của người bệnh nhưng gây mất thẩm mỹ cho mắt và tổng thể khuôn mặt. Bạn cần quan tâm đến sức khỏe toàn diện nói chung và đôi mắt nói riêng bằng cách khám sức khỏe 6 tháng/ lần tại cơ sở uy tín như PlinkCare TP.HCM.