Bệnh màng trước võng mạc: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Màng trước võng mạc là gì?

Màng trước võng mạc (Epiretinal Membrane – ERM) là tình trạng một lớp tế bào tự nhiên phát triển trên hoặc phía trên bề mặt của phần trung tâm võng mạc, một khu vực được gọi là điểm vàng. Chúng thường gây ra các triệu chứng tối thiểu và có thể quan sát đơn giản, nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể dẫn đến mất thị lực không đau và biến dạng thị giác (biến dạng thị giác).

Nhìn chung, ERM có triệu chứng nhất khi ảnh hưởng đến hoàng điểm, đây là phần trung tâm của võng mạc giúp chúng ta phân biệt các chi tiết nhỏ được sử dụng để đọc và nhận dạng khuôn mặt.

Võng mạc là phần quan trọng nhất trong hệ thống thị giác của con người. Nó có nhiệm vụ chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện để não xử lý và tạo ra hình ảnh mà chúng ta thấy. Khi màng trước võng mạc xuất hiện, chức năng này bị gián đoạn, dẫn đến những khó khăn trong việc nhìn thấy rõ ràng.

Khi bị mắc bệnh màng trước võng mạc, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như nhìn thấy điểm mờ, méo mó hoặc các đường cong. Thị lực giảm dần, khiến cho việc đọc sách hay nhận diện khuôn mặt trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày mà còn đến tâm lý và tinh thần của người bệnh.

Việc phát hiện sớm tình trạng màng trước võng mạc giúp mang lại cơ hội điều trị hiệu quả hơn. Nếu không được phát hiện kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến mất thị lực hoàn toàn. Do đó, việc kiểm tra mắt định kỳ, đặc biệt là với những người lớn tuổi, là vô cùng cần thiết.

Nguyên nhân gây bệnh màng trước võng mạc

Nguyên nhân gây ra màng trước võng mạc vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể góp phần vào sự hình thành của bệnh lý này.

1. Vô căn

ERM vô căn là biểu hiện phổ biến nhất và được ghi nhận ở 95% các trường hợp [1]. Có một số trường hợp mà bệnh diễn biến mà không rõ nguyên nhân cụ thể. Những nghiên cứu gần đây cho thấy rằng có thể có sự kết hợp giữa di truyền và các yếu tố môi trường, nhưng chưa có đủ bằng chứng để khẳng định.

2. Bệnh võng mạc

Những bệnh võng mạc khác như viêm màng bồ đào, tiểu đường hoặc tăng huyết áp đều có thể kích thích sự hình thành màng trước võng mạc. Việc kiểm soát tốt các bệnh nền này là rất quan trọng để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

3. Tuổi tác

Tuổi tác cũng là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của màng trước võng mạc. Quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể có thể góp phần làm giảm độ đàn hồi của các cấu trúc trong mắt, dễ dẫn đến tổn thương và hình thành màng. Đây là lý do tại sao những người lớn tuổi thường có nguy cơ cao hơn.

Độ tuổi trung bình của chẩn đoán ERM là 65 tuổi, với hầu hết bệnh nhân trên 50 tuổi. Tỷ lệ mắc ERM ở được báo cáo là từ 7 đến 11% [2], với tỷ lệ cao tới 17% ở những người trên 80 tuổi. Tỷ lệ mắc ERM ở mắt bên kia là 2,7% mỗi năm.

4. Bong dịch kính sau

Bong dịch kính sau là tình trạng mà dịch kính trong mắt tách rời khỏi võng mạc. Khi hiện tượng này xảy ra, có thể dẫn đến sự kéo dài và làm hỏng các lớp mô bên trong mắt, từ đó tạo điều kiện cho màng trước võng mạc hình thành.

5. Tiền sử bệnh

Tiền sử bệnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh màng trước võng mạc. Những người đã từng trải qua chấn thương mắt, phẫu thuật mắt hoặc có các bệnh lý liên quan đến mạch máu đều có nguy cơ cao hơn. Việc theo dõi sức khỏe mắt định kỳ là rất cần thiết để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường.

Triệu chứng bệnh màng trước võng mạc

Triệu chứng của màng trước võng mạc thường không rõ ràng ngay từ đầu, nhưng theo thời gian, nó có thể trở nên nghiêm trọng hơn.

Một trong những triệu chứng phổ biến nhất là nhìn thấy các điểm mờ hoặc bóng mờ trong tầm nhìn. Người bệnh có thể cảm thấy như có thứ gì đó chắn ngang, ảnh hưởng đến khả năng nhìn rõ mọi vật.

Ngoài việc thấy điểm mờ, nhiều người cũng báo cáo rằng họ nhìn thấy hình ảnh bị méo mó hoặc cong. Điều này có thể khiến cho việc đọc chữ hoặc nhận diện khuôn mặt trở nên khó khăn, gây ra cảm giác khó chịu và lo lắng cho người bệnh.

Theo thời gian, thị lực của người bệnh có thể giảm dần. Từ việc nhìn rõ đến mờ dần, và cuối cùng là không thể nhìn thấy gì. Tình trạng này gây ra sự bất tiện trong cuộc sống hàng ngày và có thể dẫn đến cảm giác cô đơn và buồn bã.

Đối với nhiều người, một trong những triệu chứng nặng nề nhất là khó khăn trong việc nhận biết khuôn mặt của những người thân yêu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội mà còn tác động mạnh đến tâm lý của người bệnh.

Bệnh màng trước võng mạc có nguy hiểm không?

Bệnh màng trước võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ mất thị lực hoàn toàn.

Việc giảm thị lực do màng trước võng mạc không chỉ ảnh hưởng đến khả năng xem phim, đọc sách mà còn làm giảm khả năng tham gia vào các hoạt động xã hội. Nhiều người bệnh cảm thấy cô đơn và thiếu tự tin do không thể thực hiện các hoạt động mà họ từng yêu thích.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh màng trước võng mạc có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. Đây là một trong những nguy cơ lớn nhất mà người bệnh phải đối mặt, đặc biệt là khi các triệu chứng bắt đầu trở nên nghiêm trọng hơn.

Biến chứng có thể xảy ra khi bị mắc bệnh màng trước võng mạc

Bệnh màng trước võng mạc có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách như:

• Hình thành xơ cứng hạt nhân tăng tốc hoặc xơ cứng nhân thủy tinh
• Rách hoặc bong võng mạc
• Độc tính ở điểm vàng (Macular toxicity)
• Viêm nội nhãn
• Lỗ hoàng điểm
• Xuất huyết dịch kính
• Xuất huyết võng mạc
• Lớp sợi thần kinh thị giác bị tách rời

Những biến chứng này nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến nguy hiểm hoặc dẫn đến tình trạng mù lòa.

Chẩn đoán tình trạng màng trước võng mạc

Việc chẩn đoán tình trạng màng trước võng mạc cần dựa vào nhiều phương pháp khác nhau để đưa ra quyết định chính xác nhất.

1. Chụp cắt lớp võng mạc (OCT)

OCT là một công nghệ tiên tiến giúp chẩn đoán tình trạng màng trước võng mạc. Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát cấu trúc bên trong của mắt và xác định tình trạng các mô. Hình ảnh  từ chụp OCT có độ phân giải cao cho phép đánh giá điểm vàng theo mặt cắt ngang và ba chiều. OCT có thể hữu ích trong việc phát hiện ERM  khó nhất cũng như khi liên quan đến phù hoàng điểm phân biệt với các bệnh lý hoàng điểm khác.

2. Soi đáy mắt

Soi đáy mắt là một kỹ thuật cơ bản mà bác sĩ mắt thường sử dụng để kiểm tra tình trạng võng mạc. Qua quá trình này, bác sĩ có thể phát hiện các bất thường của võng mạc và các bất thường khác trong mắt.

3. Chụp mạch huỳnh quang (ICG)

Là xét nghiệm ghi lại quá trình lưu thông máu trong võng mạc bằng thuốc nhuộm huỳnh quang phát sáng dưới ánh sáng xanh. Tiêm huỳnh quang vào tĩnh mạch ở cánh tay của  bệnh nhân và chụp ảnh đáy mắt sau đó trong 10 phút. Các hình ảnh được sử dụng để xác định xem tình trạng viêm có phải là nguyên nhân gây ra màng trên võng mạc hay không.

Điều trị bệnh màng trước võng mạc

Hầu hết bệnh nhân bị màng trên võng mạc (ERM) không cần điều trị nếu nó không ảnh hưởng đến thị lực hoặc gây ra chứng biến dạng thị giác đáng kể. Việc điều trị bệnh màng trước võng mạc thường đòi hỏi sự can thiệp của bác sĩ chuyên khoa mắt. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm phẫu thuật và các liệu pháp hỗ trợ khác. Do đó, mục tiêu của điều trị ERM là bảo tồn hoặc cải thiện thị lực, giảm thiểu các triệu chứng như biến dạng thị giác, nhìn đôi, v.v. và nâng cao chất lượng cuộc sống.

1. Phương pháp điều trị

Vì hầu hết bệnh màng trước võng mạc khá ổn định ở thời giai đoạn đầu, bệnh có thể được theo dõi đơn giản miễn là chúng không ảnh hưởng đáng kể đến thị lực. Trong những trường hợp hiếm gặp, màng sẽ tự động bong ra khỏi võng mạc, làm giảm lực kéo và làm sáng tỏ thị lực. Tuy nhiên, nếu kiểm tra cho thấy sự tiến triển hoặc suy giảm chức năng thị lực, có thể khuyến nghị can thiệp phẫu thuật.

Không có thuốc nhỏ mắt, thuốc men hay thực phẩm bổ sung dinh dưỡng nào để điều trị ERM. Phẫu thuật cắt dịch kính là lựa chọn duy nhất để điều trị bệnh. Bác sĩ sẽ tạo đường mổ nhỏ trên thành nhãn cầu để đưa dụng cụ vào bên trong mắt (phẫu thuật nội soi) và loại bỏ lớp dịch kính đục bằng các dụng cụ cắt dịch kính tốc độ cao.

Sau đó, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng lột lớp màng ra khỏi võng mạc. Các đường rạch được khâu lại và một miếng đệm mắt hoặc tấm chắn được đặt lên mắt vào cuối ca phẫu thuật. Sau phẫu thuật phục hồi thị lực diễn ra chậm và hầu hết các mắt đều cải thiện  trong vòng 3 tháng nhưng có thể mất một năm để đạt được sự cải thiện thị lực tối đa.

2. Tiên lượng

Sau phẫu thuật, nhiều người bệnh có thể thấy sự cải thiện rõ rệt trong thị lực. Tuy nhiên, kết quả có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng ban đầu và khả năng phục hồi của mỗi cá nhân. Việc theo dõi sức khỏe mắt định kỳ giúp đảm bảo không có dấu hiệu tái phát.

Nguy cơ biến chứng khi phẫu thuật cắt dịch kính là nhỏ, với khoảng 1 trong 100 bệnh nhân bị bong võng mạc và 1 trong 2000 bệnh nhân bị nhiễm trùng sau phẫu thuật [3]. Những bệnh nhân vẫn còn thủy tinh thể tự nhiên sẽ bị đục thủy tinh thể tiến triển nhanh hơn ở mắt phẫu thuật sau phẫu thuật.

Câu hỏi thường gặp

1. Màng trước võng mạc có thể chữa được không?

Màng trước võng mạc có thể chữa được thông qua phẫu thuật và các phương pháp điều trị hiện đại. Tuy nhiên, sự thành công phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiêm trọng của bệnh và sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.

Ở khoảng 10-15% bệnh nhân, bệnh lý bổ sung được xác định tại thời điểm phẫu thuật cắt dịch kính, đòi hỏi phải dùng tia laser hoặc liệu pháp lạnh đông tại thời điểm phẫu thuật, cũng như sử dụng bóng khí trong mắt. Việc bơm bóng khí (khí nở) vào trong mắt tại thì cuối của quá trình phẫu thuật tùy thuộc vào tình trạng của võng mạc trong quá trình phẫu thuật, đánh giá của phẫu thuật viên, cũng như đảm bảo quá trình hồi phục tối đa cho võng mạc.

2. Bị màng trước võng mạc một mắt có bị lây sang mắt còn lại không?

Màng trước võng mạc không phải là một bệnh truyền nhiễm, vì vậy nó không thể lây lan từ mắt này sang mắt khác. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân gây ra màng trước võng mạc liên quan đến bệnh lý chung như tiểu đường hoặc tăng huyết áp, thì cả hai mắt có thể bị ảnh hưởng.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Trung tâm Mắt CNC, Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Bệnh màng trước võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hiểu biết rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp người bệnh có thể phát hiện sớm và nhận được sự chăm sóc y tế cần thiết. Kiểm tra mắt định kỳ, đặc biệt là cho những người lớn tuổi, là rất quan trọng để giữ gìn sức khỏe mắt và phòng ngừa bệnh. Hy vọng rằng thông tin trong bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về bệnh màng trước võng mạc và biết cách chăm sóc sức khỏe mắt của mình một cách tốt nhất.