Các mối lo âu ở người trẻ mắc ung thư vú và khi điều trị bệnh

Tâm lý lo âu ở người trẻ mắc ung thư vú

Nghiên cứu cho thấy những phụ nữ, nhất là người trẻ khi có kết quả chẩn đoán mắc ung thư vú, họ trở nên hoang mang, lo âu hơn so với khi nghe tin mắc các bệnh khác. Nhiều người cảm thấy sợ hãi và lo âu vì mắc bệnh khi còn quá trẻ. Mặt khác, người bệnh lo lắng quá trình điều trị và phục hồi kéo dài, nguy cơ ung thư di căn hoặc tái phát. Điều này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và tác động tiêu cực đến việc điều trị, phục hồi và cơ hội chiến đấu với bệnh của phụ nữ trẻ không may bị ung thư vú. [1]

Những lo lắng khi điều trị ung thư vú ở người trẻ tuổi

1. Điều trị ung thư vú ảnh hưởng tới sinh sản?

Một số phương pháp điều trị ung thư vú, như hóa trị có thể ảnh hưởng đến khả năng mang thai của bạn. Do đó, trước khi điều trị ung thư vú, bạn phải nghĩ đến kế hoạch và khả năng sinh sản của mình trong tương lai.

Ở thời điểm mắc bệnh ung thư vú, có thể việc điều trị bệnh là mối quan tâm chính của bạn nhưng nếu việc có con là quan trọng đối với bạn thì bạn có thể đề xuất các thủ tục để bảo tồn khả năng sinh sản của mình – chẳng hạn như IVF hoặc đông lạnh trứng. Điều quan trọng là bạn phải gặp trực tiếp bác sĩ điều trị để trao đổi, chia sẻ về vấn đề này trước khi bắt đầu điều trị ung thư vú.

2. Hóa trị có thể gây vô sinh không?

Hóa trị có thể gây vô sinh ở những phụ nữ chưa trải qua thời kỳ mãn kinh (tiền mãn kinh). Hoá trị có thể ảnh hưởng đến hoạt động của buồng trứng, làm giảm số lượng và chất lượng trứng.

Khả năng bạn gặp vấn đề về sinh sản trong tương lai phụ thuộc vào loại thuốc hoá chất được sử dụng, liều lượng, độ tuổi và khả năng sinh sản của bạn như thế nào trước khi điều trị ung thư vú. Thông thường, bạn có thể dành thời gian để xem xét các lựa chọn của mình nhằm bảo tồn khả năng sinh sản trước khi bắt đầu điều trị. Nếu bạn muốn có con trong tương lai, hãy thảo luận vấn đề này với nhóm bác sĩ điều trị ung thư vú của bạn.

Các loại thuốc hóa trị có nhiều khả năng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của bạn nhất là nhóm được gọi là “tác nhân kiềm hóa”. Một trong số đó là cyclophosphamide thường được sử dụng kết hợp với các loại thuốc hóa trị khác để điều trị ung thư vú.

Tác dụng của một số loại thuốc hóa trị khác như taxan (docetaxel và paclitaxel), đối với khả năng sinh sản chưa được nghiên cứu rộng rãi nhưng bằng chứng cho thấy cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Hóa trị có thể khiến kinh nguyệt của bạn ngừng lại, có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn. Nói chung, bạn càng trẻ khi điều trị, nhất là dưới 35 tuổi thì khả năng kinh nguyệt của bạn sẽ quay trở lại càng cao. Phụ nữ trên 35 tuổi có nhiều khả năng mất khả năng sinh sản sau khi hóa trị.

Có thể tạm thời ngừng có kinh trong quá trình điều trị và bắt đầu có kinh trở lại sau đó, vài tháng hoặc đôi khi thậm chí vài năm sau khi điều trị kết thúc. Ngay cả khi kinh nguyệt của bạn quay trở lại sau khi ngừng hóa trị, thì thời kỳ mãn kinh vẫn có thể xảy ra sớm hơn (sớm hơn tới 5–10 năm) so với khi bạn không hóa trị. Điều này có nghĩa là bạn có thời gian ngắn hơn để cố gắng mang thai sau điều trị ung thư vú.

Nếu kinh nguyệt của bạn quay trở lại, điều đó không phải lúc nào cũng có nghĩa là bạn sẽ có thể mang thai, vì vậy điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ điều trị nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào.

3. Điều trị bằng liệu pháp hormone có thể mang thai không?

Liệu pháp hormone được sử dụng ở những phụ nữ bị ung thư vú dương tính với thụ thể estrogen (ER+) và / hoặc PR dương tính.

Một số loại thuốc trị liệu bằng hormone được sử dụng phổ biến nhất cho phụ nữ tiền mãn kinh bị ung thư vú là:

• Tamoxifen.
• Goserelin (Zoladex).
• Thuốc ức chế Aromatase (anastrazole, letrozole và exemestane) cùng với goserelin.

Ở hầu hết phụ nữ tiền mãn kinh khi dùng tamoxifen, buồng trứng vẫn tiếp tục hoạt động. Khi bạn bắt đầu dùng tamoxifen, thuốc có thể kích thích rụng trứng và có thể giúp bạn dễ thụ thai hơn. Tuy nhiên, việc mang thai bằng tamoxifen không được khuyến khích.

Với một số phụ nữ, việc tiếp tục sử dụng tamoxifen có nghĩa là kinh nguyệt trở nên ít đều hơn, ít hơn hoặc ngừng hoàn toàn. Nói chung, kinh nguyệt của bạn sẽ bắt đầu lại sau khi bạn ngừng dùng tamoxifen, miễn là bạn chưa trải qua thời kỳ mãn kinh một cách tự nhiên trong khi dùng thuốc. Tuy nhiên, có thể phải mất từ ​​4-5 tháng thì kinh nguyệt mới bình thường trở lại.

Goserelin tắt việc sản xuất estrogen từ buồng trứng. Thuốc thường được kết hợp với các liệu pháp hormone khác được sử dụng để điều trị ung thư vú, chẳng hạn như tamoxifen hoặc thuốc ức chế aromatase.

Điều trị bằng hormone thường được thực hiện trong 5 năm hoặc lâu hơn đến 10 năm nếu nguy cơ tái phát cao. Trong khi bạn đang điều trị bằng hormone, bạn sẽ được khuyên không nên mang thai vì có thể gây hại cho em bé đang phát triển. Ngay cả khi kinh nguyệt của bạn ngừng lại khi đang dùng liệu pháp hormone, bạn vẫn có thể mang thai.

Do thời gian sử dụng hormone kéo dài nên tác dụng phụ của liệu pháp hormone có thể che giấu các dấu hiệu của thời kỳ mãn kinh tự nhiên. Có thể chỉ khi dùng xong thì bạn mới nhận ra mình đã bắt đầu hoặc đã trải qua thời kỳ mãn kinh.

Nếu bạn ở độ tuổi 30 – 40 mà đang muốn có con thì việc sử dụng liệu pháp hormone trong 5 năm trở lên có thể là vấn đề bạn muốn thảo luận với các bác sĩ điều trị của mình.

4. Cắt bỏ buồng trứng ảnh hưởng thế nào?

Một số phụ nữ có thể phải cắt bỏ buồng trứng như một phần của quá trình điều trị ung thư vú hoặc để giảm nguy cơ nếu họ có gen gây ung thư bị thay đổi. Nếu bạn đã thực hiện phẫu thuật này, bạn sẽ bị vô sinh nhưng có thể cân nhắc việc trữ trứng hoặc phôi để sau này có thể sinh con trong tương lai.

5. Bảo tồn khả năng sinh sản khi điều trị ung thư vú thế nào?

5.1 Phôi đông lạnh và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

• Hiện nay, IVF là phương pháp bảo tồn khả năng sinh sản hiệu quả nhất. Bạn dùng hormone để kích thích buồng trứng tạo ra trứng, bác sĩ sẽ lấy trứng và thụ tinh bằng tinh trùng trong phòng thí nghiệm, tạo ra một phôi thai. Bạn có thể sử dụng tinh trùng của người hiến tặng nếu bạn chưa có bạn trai hay chồng ở giai đoạn này.
• Phôi có thể được đông lạnh và lưu trữ. Sau khi điều trị, bác sĩ sẽ đặt một hoặc nhiều phôi vào tử cung của bạn để giúp mang thai.
• Bác sĩ làm cho buồng trứng của bạn giải phóng trứng – gọi là kích thích buồng trứng. Có một số cách khác nhau để thu thập trứng để có thể thực hiện IVF. Một số trong số này bao gồm:
  • IVF theo chu kỳ tự nhiên – điều này có nghĩa là không sử dụng hormone để giúp bạn sản xuất nhiều trứng hơn. Với loại IVF này, bác sĩ sẽ thu thập một quả trứng rụng theo chu kỳ hàng tháng bình thường của bạn.
  • IVF kích thích nhẹ – bạn có lượng hormone thấp hơn trong thời gian ngắn hơn để giúp bạn rụng nhiều trứng.
  • Sử dụng liệu pháp hormone, chẳng hạn như thuốc ức chế aromatase.
  • Dùng riêng hoặc kết hợp với liều lượng hormone IVF thấp hơn. Các loại thuốc bạn có thể dùng bao gồm letrozole hoặc tamoxifen.

Một bất lợi của việc đông lạnh phôi là mất thời gian và có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc điều trị ung thư của bạn.

Nói chuyện với bác sĩ của bạn về việc liệu có thể thực hiện IVF hay không. Thụ tinh trong ống nghiệm và đông lạnh phôi không phải lúc nào cũng thành công và số lần điều trị bạn có thể thực hiện sẽ khác nhau tùy theo từng vùng. Bạn cần kiểm tra với bác sĩ để tìm hiểu những gì có sẵn cho bạn.

5.2 Trứng đông lạnh

• Các bác sĩ có thể lấy ra và đông lạnh trứng của bạn. Quá trình này rất giống với IVF. Bạn có thể thích phương pháp này hơn nếu bạn không có bạn tình nam và không muốn sử dụng tinh trùng của người hiến tặng.
•  Một lần nữa, bạn cần hormone để kích thích buồng trứng sản xuất trứng, trứng sẽ được thu thập và đông lạnh. Việc này mất khoảng 2-3 tuần. Khi bạn muốn sử dụng trứng, chúng sẽ được rã đông và tiêm tinh trùng để thụ tinh. Vấn đề là việc đông lạnh và rã đông trứng có thể làm hỏng trứng. Vì vậy, quá trình này không phải lúc nào cũng dẫn đến mang thai.
• Nói chuyện với bác sĩ của bạn để xem liệu sản phẩm này có sẵn ở khu vực của bạn hay không và liệu nó có an toàn trước khi bắt đầu điều trị hay không.

5.3 Đông lạnh mô buồng trứng

• Bạn có thể được thực hiện một phẫu thuật nhỏ để lấy một số mô buồng trứng, sau đó sẽ đông lạnh, gọi là đông lạnh mô buồng trứng. Mô này sẽ được đặt lại sau khi quá trình điều trị ung thư của bạn kết thúc.
• Nếu mô buồng trứng bắt đầu hoạt động bình thường, buồng trứng có thể sản xuất trứng, cho phép bạn cố gắng có con một cách tự nhiên. Đây là một phương pháp điều trị mới vẫn đang được phát triển.
• Dịch vụ bảo quản lạnh mô buồng trứng không có ở khắp mọi nơi nhưng chúng đang gia tăng các nước phát triển. Hãy hỏi chuyên gia của bạn xem điều này có phù hợp với bạn không và liệu có thể giới thiệu bạn đến một trong những dịch vụ này hay không.

Dấu hiệu lo âu khi mắc ung thư vú ở người trẻ

Bạn có thể có các triệu chứng như [2]:

• Thường xuyên lo lắng
• Khó tập trung, giải quyết vấn đề hoặc tiếp nhận thông tin mới.
• Bồn chồn hoặc cảm giác khó chịu
• Khó chịu, cáu gắt hoặc nóng nảy
• Khó ngủ
• Nhịp tim nhanh, run tay hoặc căng cơ

Biến chứng lo lắng khi mắc ung thư vú

Lo lắng với ung thư vú có thể:

• Giảm chất lượng cuộc sống
• Tăng cơn đau
• Thường xuyên buồn nôn
• Giấc ngủ trở nên khó khăn
• Dễ rơi vào trầm cảm, nghỉ quẩn

Ngoài ra, những người mắc chứng lo âu ung thư vú ít có khả năng sống sót và nguy cơ tái phát nhiều hơn những người không mắc chứng lo âu.

Dù cảm xúc của bạn là gì, bạn cũng không phải đương đầu một mình. Bạn có thể thấy hữu ích khi chia sẻ suy nghĩ của mình với một người khác có khả năng sinh sản bị ảnh hưởng do điều trị ung thư vú.

• Câu lạc bộ Bệnh nhân ung thư vú – PlinkCare có thể giúp bạn liên hệ với bác sĩ hoặc những người đang có hoàn cảnh và không may mắc bệnh như bạn.
• Trò chuyện với những người bệnh như bạn, với bác sĩ ở các chương trình livestream của bệnh viện.
• Tham gia nhóm Facebook riêng tư do những phụ nữ trẻ mắc bệnh ung thư vú.

Những câu hỏi người trẻ mắc ung thư vú thường thắc mắc

1. Tôi cần làm gì khi đến phòng khám hỗ trợ sinh sản?

Nếu việc có con trong tương lai là quan trọng đối với bạn, bác sĩ điều trị sẽ giới thiệu bạn gặp bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ sinh sản để lựa chọn bảo tồn khả năng sinh sản phù hợp nhất. Điều này nên được thực hiện càng sớm càng tốt ngay sau khi chẩn đoán và có kế hoạch điều trị để ngăn ngừa bất kỳ sự chậm trễ nào trong việc điều trị.

Các câu hỏi bạn chuẩn bị để hỏi bác sĩ hỗ trợ sinh sản có thể bao gồm:

•  Tôi có thể kiểm tra xem mình có khả năng sinh sản hay không trước khi bắt đầu điều trị ung thư vú?
• Tuổi tác của tôi sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của tôi như thế nào?
• Cơ hội mang thai của tôi sau khi điều trị là bao nhiêu?
• Tôi phải đợi bao lâu sau khi điều trị để biết mình còn khả năng sinh sản hay không?
• Làm thế nào tôi có thể được bảo tồn khả năng sinh sản của mình?
• Điều trị hiếm muộn bao gồm những gì?
• Các phương pháp bảo tồn khả năng sinh sản khác nhau thành công đến mức nào?
• Tôi có thể xin tinh trùng được không?

2. Khả năng sinh sản ở phụ nữ theo độ tuổi

Để hiểu các phương pháp điều trị ung thư vú có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào, có thể hữu ích nếu biết một số thông tin cơ bản về khả năng sinh sản ở phụ nữ.

Phụ nữ được sinh ra với một số lượng trứng nhất định trong buồng trứng (bạn không sản xuất trứng mới). Khi phụ nữ đến tuổi dậy thì, số lượng trứng đã giảm và số lượng này tiếp tục giảm khi dần lớn tuổi. Nói chung, chất lượng trứng cũng giảm khi phụ nữ già đi, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Mỗi tháng, buồng trứng của phụ nữ sẽ rụng ít nhất một trứng. Mang thai xảy ra nếu trứng được thụ tinh bởi tinh trùng của người đàn ông và trứng này tự cấy vào tử cung. Nếu trứng không được thụ tinh thì bạn sẽ có kinh nguyệt.

Buồng trứng ngừng rụng trứng và kinh nguyệt hàng tháng dừng lại khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh ở độ tuổi 50. Dù các nghiên cứu cho thấy những phụ nữ có gen ung thư vú bị thay đổi (BRCA) sẽ trải qua thời kỳ mãn kinh sớm hơn.

3. Tránh thai trong và sau điều trị ung thư vú

Phụ nữ được khuyên nên tránh mang thai trong khi điều trị ung thư vú vì việc điều trị có thể gây tổn hại cho thai nhi ở giai đoạn phát triển ban đầu.

Chuyên gia của bạn có thể khuyên bạn nên sử dụng biện pháp tránh thai không chứa nội tiết tố, như bao cao su, bao cao su dành cho nữ (Femidoms) hoặc màng ngăn, vòng tránh thai. Hãy trao đổi với nhóm bác sĩ điều trị của bạn vì không phải tất cả các loại đều phù hợp với phụ nữ mắc bệnh ung thư vú.

Thuốc tránh thai không được khuyên dùng sau khi được chẩn đoán ung thư vú vì nó có chứa hormone.

Thuốc tránh thai buổi sáng có thể được sử dụng trong trường hợp khẩn cấp vì đây là một liều hormone duy nhất và không có khả năng ảnh hưởng đến bệnh ung thư vú của bạn.

Bạn nên sử dụng biện pháp tránh thai đáng tin cậy trong quá trình điều trị. Sau khi điều trị, quyết định của bạn về biện pháp tránh thai sẽ phụ thuộc vào cảm giác của bạn về việc mang thai.

Tâm lý lo âu ở người trẻ mắc ung thư vú liên quan đến nhiều vấn đề, đặc biệt là khả năng sinh sản. Để điều trị tâm lý lo âu khi mắc phải ung thư vú, bạn cần hiểu rõ về bệnh, giữ tinh thần lạc quan, tham gia câu lạc bộ dành cho bệnh nhân ung thư vú và điều trị theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa.