Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi có những ưu điểm gì?

Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi là gì?

Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi là phương pháp dùng hệ thống miễn dịch của cơ thể nhằm chống lại ung thư. Liệu pháp miễn dịch hỗ trợ hệ thống miễn dịch phát hiện và tấn công các tế bào ung thư bằng cách tăng cường, thay đổi cách hoạt động của hệ thống miễn dịch trước tế bào ung thư.

1. Cơ chế hoạt động của liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư là phương pháp dùng hệ thống miễn dịch của cơ thể nhằm chống lại ung thư. Liệu pháp miễn dịch hỗ trợ hệ thống miễn dịch phát hiện và tấn công các tế bào ung thư bằng cách tăng cường, thay đổi cách hoạt động của hệ thống miễn dịch trước tế bào ung thư.

Hệ miễn dịch có vai trò quan trọng trong cơ thể con người, giúp chống lại các tác nhân gây hại như vi khuẩn, ký sinh trùng, virus và cả tế bào ung thư. Tuy nhiên, tế bào ung thư có khả năng né tránh hệ thống miễn dịch trong cơ thể bằng nhiều cơ chế khác nhau, khiến chúng khó bị phát hiện và tiêu diệt hơn. Khi hệ miễn dịch suy yếu, tế bào ung thư càng dễ “trốn thoát”và phát triển mạnh.

2. So sánh liệu pháp miễn dịch và các phương pháp điều trị khác

Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi thường đóng vai trò hỗ trợ hoặc giảm nhẹ triệu chứng cho người mắc ung thư, với nhiều ưu điểm như nâng cao hiệu quả điều trị và ít gây tác dụng phụ.

Tuy nhiên, liệu pháp miễn dịch chưa thể xem như phương pháp điều trị chủ đạo vì một số nguyên nhân như:

• Chi phí thuốc còn khá cao, đa phần chưa được bảo hiểm y tế chi trả.
• Chưa có nhiều bệnh viện ứng dụng liệu pháp miễn dịch.
• Không phải tất cả người bệnh đều có thể dùng liệu pháp miễn dịch, tùy thuộc vào kết quả giải phẫu bệnh, đột biến gen của khối u, mức độ biểu hiện PD-L1,…

Ngoài ra, liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư có thể kết hợp với các phương pháp trị liệu khác như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị. Liệu pháp miễn dịch được đánh giá có hiệu quả cao trong việc giảm nguy cơ tái phát và nâng cao tỷ lệ sống của người bệnh. Liệu pháp miễn dịch đang trở thành một phần quan trọng trong các nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng để mở ra bước ngoặt mới trong điều trị ung thư.

Lợi ích của liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi

1. Tăng cường khả năng phản ứng miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch kích hoạt, tăng cường khả năng nhận diện và tấn công tế bào ung thư của hệ thống miễn dịch; qua đó nâng cao khả năng kiểm soát của cơ thể với tế bào ung thư. (1)

2. Giảm tác dụng phụ so với hóa trị

So với các phương pháp điều trị khác, liệu pháp miễn dịch thường ít gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Thuốc chủ yếu kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể nhắm vào tế bào ung thư thay vì gây độc hoặc tổn thương cho tế bào lành như các phương pháp điều trị khác.

3. Tác động lâu dài đối với khối u

Liệu pháp miễn dịch có thể duy trì hiệu quả điều trị lâu dài nhờ hệ thống miễn dịch đã được kích hoạt để tiêu diệt tế bào ung thư, qua đó có thể kiểm soát sự phát triển của khối u, ngay cả khi đã ngừng dùng thuốc.

Các loại liệu pháp miễn dịch cho ung thư phổi

Theo GLOBOCAN năm 2022, ung thư phổi đứng đầu về độ nguy hiểm lẫn số ca mắc trong số các loại ung thư. Ung thư phổi gồm hai dạng chính: ung thư phổi không tế bào nhỏ chiếm khoảng 85%-90%, còn lại là ung thư phổi tế bào nhỏ. Tùy từng loại giải phẫu bệnh cụ thể mà bác sĩ sẽ có các phương thức điều trị khác nhau. (2)

Liệu pháp miễn dịch là một trong những phương pháp điều trị mới nhất được đưa vào phác đồ điều trị ung thư phổi. Trong ung thư phổi giai đoạn sớm, phẫu thuật được xem như phương pháp điều trị chính, có thể kết hợp thêm với xạ trị hoặc hóa trị.

Trường hợp người bệnh ung thư phổi (loại không tế bào nhỏ) giai đoạn tiến xa, di căn xa, không có các đột biến gen có ý nghĩa, liệu pháp miễn dịch cho thấy lợi ích giúp kéo dài thời gian sống. Dưới đây là một số liệu pháp miễn dịch đang được nghiên cứu và sử dụng trong điều trị ung thư phổi.

1. Kháng thể đơn dòng

Các kháng thể đơn dòng được phát triển để mô phỏng kháng thể tự nhiên của hệ miễn dịch. Khi chúng liên kết với tế bào ung thư, các kháng thể này giúp hệ miễn dịch nhận dạng và tiêu diệt tế bào ung thư một cách hiệu quả hơn. Phương pháp miễn dịch bằng kháng thể đơn dòng được tạo ra trong phòng thí nghiệm, mô phỏng chức năng của kháng thể tự nhiên.

Các kháng thể đơn dòng có khả năng nhận biết và bám vào các thụ thể đặc trưng trên bề mặt tế bào ung thư. Từ đó, hỗ trợ hệ miễn dịch theo nhiều cách, như kích hoạt phản ứng miễn dịch hoặc hỗ trợ tấn công trực tiếp vào các tế bào ung thư.

2. Các thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (Immune Checkpoint Inhibitors – ICIs)

Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (Immune Checkpoint Inhibitors – ICIs) giúp ngăn chặn các cơ chế mà tế bào ung thư dùng để làm suy yếu, vượt qua hệ thống miễn dịch. Các điểm kiểm soát miễn dịch đóng vai trò điều tiết phản ứng miễn dịch, ngăn chặn sự hoạt động quá mức của hệ miễn dịch. Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch tác động lên các điểm miễn dịch, giúp các tế bào miễn dịch tăng cường phản ứng chống lại tế bào ung thư. Hai loại kháng thể thường được sử dụng là PD-1/PD-L1 và CTLA-4.

Quy trình điều trị ung thư phổi bằng liệu pháp miễn dịch

1. Chẩn đoán và xác định giai đoạn bệnh

Trước khi quyết định phương pháp điều trị, bác sĩ sẽ chẩn đoán và đánh giá chính xác giai đoạn của bệnh ung thư. Đối với ung thư phổi, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng giúp chẩn đoán và đánh giá giai đoạn bệnh như: X-quang phổi, chụp cắt lớp vi tính (CT) ngực, chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não, chụp cắt lớp phát xạ positron (PET/CT), nội soi phế quản, sinh thiết khối u phổi nhằm xác định chính xác giải phẫu bệnh, kết quả đột biến gen trên khối u, mức độ biểu hiện PD-L1…

2. Lập kế hoạch điều trị

Tùy theo giai đoạn bệnh ung thư, kết quả giải phẫu bệnh, đột biến gen trên khối u, mức độ biểu hiện PD-L1, bệnh đi kèm… bác sĩ sẽ chọn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất. Các thuốc miễn dịch hiện được phê duyệt ở Việt Nam bao gồm: Durvalumab, Atezolizumab và Pembrolizumab.

3. Theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị

Không phải người bệnh nào cũng có khả năng đáp ứng tốt các loại thuốc miễn dịch. Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm và theo dõi định kỳ để đánh giá khả năng đáp ứng điều trị, từ đó sẽ quyết định tiếp tục hay thay đổi phương pháp điều trị.

Một số lưu ý về liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư phổi

1. Tác dụng phụ có thể xảy ra

Một số tác dụng phụ có thể xảy ra ở người bệnh sử dụng liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư, bao gồm:

• Thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ.
• Táo bón, tiêu chảy.
• Các triệu chứng thường gặp ở người cảm, sốt.
• Số lượng tế bào máu thấp: giảm hồng cầu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu…
• Đau đớn do tổn thương dây thần kinh.
• Nguy cơ huyết khối.
• Các phản ứng da nghiêm trọng như: hội chứng Stevens-Johnson, hoại tử thượng bì nhiễm độc,…
• Các tác dụng phụ khác như: viêm giáp, viêm tụy, viêm túi mật, viêm cơ tim,…
• Dinh dưỡng trong quá trình điều trị

Việc đảm bảo một chế độ ăn uống phù hợp có thể giúp giảm tác dụng phụ của liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi, nâng cao sức đề kháng, hỗ trợ cơ thể trong quá trình chiến đấu với ung thư. Các phương pháp hỗ trợ người bệnh ăn uống đủ chất, giàu dinh dưỡng trong điều trị ung thư phổi bao gồm:

• Chia nhỏ các bữa ăn chính thành 6-8 bữa ăn nhỏ/ngày.
• Uống đủ nước theo công thức: khối lượng cơ thể (kg) x 40 = số ml cần uống mỗi ngày.
• Ăn đủ các nhóm thực phẩm: chất béo, chất đạm, tinh bột, vitamin – khoáng chất,…
• Duy trì vận động từ 15-30 phút/ngày (mức độ, cường độ và môn vận động nên được lựa chọn tùy thể trạng người bệnh, không có công thức chung cho tất cả các người bệnh, tuyệt đối không ráng sức).
• Chế biến thức ăn phù hợp với khẩu vị của người bệnh và giai đoạn bệnh.
• Bên cạnh chế độ ăn uống, cố gắng giữ tinh thần lạc quan và luôn suy nghĩ tích cực cũng là phương thức hỗ trợ điều trị ung thư hiệu quả.

2. Thời gian điều trị và theo dõi

Thời gian điều trị và theo dõi của mỗi người bệnh ung thư đều khác nhau, dựa trên nhiều yếu tố như giai đoạn bệnh, phương pháp điều trị, khả năng đáp ứng điều trị, sức khỏe và nguyện vọng của người bệnh,…

Câu hỏi thường gặp

1. Ai phù hợp với liệu pháp miễn dịch chống ung thư phổi?

Đối với người bệnh ung thư phổi, giai đoạn bệnh là yếu tố chính để tiên lượng và định hướng điều trị. Điều trị ung thư phổi nhìn chung là sự phối hợp đa mô thức phẫu thuật, xạ trị và điều trị toàn thân.

Với ung thư phổi giai đoạn II-IIIA, liệu pháp miễn dịch sau phẫu thuật giúp giảm tỷ lệ tiến triển bệnh ung thư. Ở ung thư phổi giai đoạn IIIB, liệu pháp miễn dịch sau hóa xạ trị giúp giảm tỷ lệ tái phát. Với trường hợp ung thư phổi giai đoạn di căn xa, liệu pháp miễn dịch có hoặc không kết hợp với phương pháp điều trị khác (hóa trị, kháng thể đơn dòng) làm giúp tăng thời gian sống còn của người bệnh.

Liệu pháp miễn dịch ra đời đã giúp kéo dài thêm hy vọng cho người mắc ung thư nói chung và ung thư phổi nói riêng.

2. Thời gian điều trị kéo dài bao lâu?

Thời gian điều trị của liệu pháp miễn dịch có thể kéo dài vài tháng tới vài năm, tùy thuộc vào mục tiêu điều trị, khả năng đáp ứng của người bệnh. Nếu việc điều trị không hiệu quả, bác sĩ có thể thay thế liệu pháp miễn dịch bằng phương pháp khác.

3. Liệu pháp miễn dịch ung thư phổi có an toàn không?

Mức độ an toàn của phương pháp này đã được kiểm chứng và ngày càng được ứng dụng nhiều hơn cho các bệnh ung thư. Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi vẫn đang được nghiên cứu, ứng dụng, cập nhật liên tục. (3)

4. Chi phí điều trị bằng liệu pháp miễn dịch ung thư phổi?

Chi phí của phương pháp điều trị miễn dịch ung thư phổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: thời gian điều trị, loại thuốc được dùng, bảo hiểm y tế,… Do đó, người bệnh cần đến thăm khám và liên hệ trực tiếp với bệnh viện có chuyên khoa Ung bướu để được tư vấn chính xác nhất.

5. Có cần kết hợp liệu pháp miễn dịch với phương pháp điều trị khác không?

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc các yếu tố như:

• Đặc điểm cụ thể của khối u.
• Kết quả giải phẫu bệnh.
• Khả năng đáp ứng điều trị.
• Thể trạng, bệnh đi kèm.

Trên đây là những thông tin tổng quát về việc ứng dụng liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi cũng như ung thư phổi nói chung. Liệu pháp miễn dịch vẫn tương đối mới tại Việt Nam. Tuy nhiên, đây là phương pháp tiềm năng, giúp cải thiện hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ tái phát và nâng cao thời gian sống của người bệnh.