Cách lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi tại nhà hiệu quả

Tổng quan về lao phổi

Trước khi tìm hiểu về cách lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi, chúng ta cần nắm một số thông tin cơ bản, tổng quan về bệnh lao phổi. Lao phổi là bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, có thể lây lan sang các cơ quan khác trong cơ thể. Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm, có thể lây cho bất kỳ đối tượng nào có tiếp xúc với vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. (1)

Một số vấn đề và tình trạng sức khỏe khiến cho hệ thống miễn dịch suy yếu, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh lao, gồm có: tiểu đường, bệnh HIV, sử dụng thuốc điều trị bệnh tự miễn, hóa trị ung thư… Người cao tuổi, trẻ em có hệ thống miễn dịch bị suy yếu cũng dễ đối mặt với nguy cơ mắc bệnh lao phổi cao hơn các đối tượng khác. Những dấu hiệu của bệnh lao phổi thường gặp bao gồm: khó thở hoặc thở khò khè, ho (thường có đờm, đôi lúc có máu), mệt mỏi, sốt, đau ngực, sụt cân…

Hướng dẫn lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi tại nhà

Khi lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi tại nhà, bạn nên tham vấn ý kiến bác sĩ, có thể tham khảo thêm những thông tin dưới đây để biết cách chăm sóc người bị lao phổi sao cho hiệu quả, an toàn: (2)

1. Phòng tránh lây bệnh cho người thân

Người bệnh nên cách ly và thường xuyên dùng khẩu trang. Người bệnh lao phổi nên hạn chế tiếp xúc với các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em, người già, người bị suy thận, đái tháo đường, thai phụ. Khi hắt hơi hoặc ho, người bệnh cần che miệng, mũi lại (hãy quay mặt đi và dùng khuỷu tay che lại). Các loại bệnh phẩm như đờm cần được tiêu hủy một cách cẩn thận.

Người bệnh không nên dùng chung bát đũa, ly tách với người khác. Người bệnh cũng cần tránh dùng chung điếu thuốc, đồ ăn, bàn chải đánh răng, khăn tắm với người khác. Vật dùng của người bệnh nên được làm sạch 2 lần/ngày bằng dung dịch sát khuẩn chuyên dụng.

2. Đối với bệnh nhân lao phổi bị ho ra máu

Người bệnh cần hạn chế tối đa việc di chuyển khi ho ra máu, tránh hoảng hoạn. Người bệnh nên nằm tại chỗ với tư thế cao đầu, nghiêng sang một bên. Mỗi khi ho, bệnh phẩm cần được chứa trong túi hay cốc để xác định lượng máu khi cần. Người bệnh tránh nuốt bệnh phẩm vào dạ dày. Khi chăm sóc bệnh nhân lao phổi thấy xảy ra tình trạng ho nhiều máu, người thân cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

3. Chế độ ăn của người bệnh lao

Khi lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi, bạn cần chú ý đến việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng, khoa học. Người bệnh lao phổi cần được tăng cường dung nạp các dưỡng chất qua thực phẩm, chẳng hạn như: protein (thịt, trứng…), kẽm (ngũ cốc, thịt bò, các loại hạt…), sắt (đậu nành, lòng đỏ trứng, mộc nhĩ, nấm hương…), các loại vitamin A, E, C (rau quả, gan, thịt, cá biển…), vitamin B6, K (rau xanh, thịt lợn, gan, khoai tây, đậu, súp lơ, chuối, ngũ cốc nguyên hạt…), tinh bột.

Nhu cầu năng lượng của người bệnh lao phổi thường cần tăng cao hơn. Nên tư vấn bác sĩ điều trị hoặc bác sĩ dinh dưỡng. Thông thường, để duy trì trọng lượng cơ thể, người bệnh cần nhận thêm 20 – 30% năng lượng từ khẩu phần ăn. Nhu cầu dung nạp đạm, vitamin, khoáng chất từ khẩu phần của người bệnh lao phổi cũng tăng từ 50 – 150% so với nhu cầu khuyến nghị hàng ngày của người bình thường. Người thân nên nhắc nhở người bệnh lao uống đủ nước.

Trong quá trình chữa trị lao phổi bằng thuốc, người bệnh thường cảm thấy chán ăn. Thế nên, áp dụng khẩu phần đa dạng, lựa chọn những món ăn mà người bệnh thích, chia nhỏ bữa ăn hàng ngày cũng là cách chăm sóc người bệnh lao phổi hữu ích. Khi lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân lao phổi giai đoạn đầu, bạn nên cho người bệnh dùng thực phẩm lỏng, dễ tiêu hóa, chẳng hạn như súp, cháo… Người bệnh lao phổi không nên dùng chất kích thích, rượu bia, hạn chế ăn món cay, nóng vì có thể gây ho.

4. Chế độ nghỉ ngơi và hoạt động

Việc nghỉ ngơi đầy đủ rất quan trọng khi lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi. Người bệnh cần được nghỉ ngơi ở nơi yên tĩnh, đảm bảo ngủ đủ giấc để giúp cơ thể bổ sung thêm năng lượng. Trung bình, người bệnh nên ngủ trưa khoảng 1 – 2 tiếng và ngủ khoảng 7 – 8 tiếng mỗi đêm.

Khi triệu chứng lao phổi thuyên giảm và các triệu chứng dần biến mất, người bệnh nên vận động, đi lại, tập thể dục một cách cẩn thận, nhẹ nhàng. Người bệnh có thể đọc sách nhưng cần tránh đến nơi đông người. Ở thời điểm này, người bệnh lao phổi có thể quay trở lại cuộc sống như bình thường.

5. Hỗ trợ tinh thần và tâm lý cho người bệnh

Trong quy trình lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi không thể thiếu việc hỗ trợ tinh thần và tâm lý cho người bệnh. Người bệnh cần được động viên tinh thần, nhận thêm lời khuyên về việc chữa trị theo hướng lạc quan để giúp người bệnh không bị lo lắng, hoang mang, an tâm hơn khi điều trị. Người thân nên khuyến khích người bệnh bày tỏ cảm xúc.

Người bệnh lao bị cách ly có thể dễ cảm thấy lo lắng, cô đơn, thậm chí trầm cảm, có cảm giác bị kỳ thị. Để giúp tâm trạng của người bệnh ổn định hơn khi cách ly, người nhà cần đảm bảo rằng người bệnh đã hiểu rõ về tầm quan trọng của việc cách ly. Người thân nên chuẩn bị một số vật dụng như sách báo, máy nghe nhạc, tivi… để thư giãn trong lúc cách ly giúp làm giảm sự nhàm chán.

>>>Tham khảo thêm: Người bị lao phổi sống được bao lâu?

Những lưu ý khi điều trị lao phổi

Bài viết đã đề cập cách lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi sao cho hiệu quả. Tiếp theo, cùng tìm hiểu về một số vấn đề cần lưu ý khi chữa bệnh lao phổi, gồm có:

• Người bệnh cần dùng thuốc đều đặn, đúng lịch trình theo chỉ định của bác sĩ (người bệnh nên đặt đồng hồ để nhắc giờ uống thuốc). Thời gian thích hợp để dùng thuốc mỗi ngày thường là vào lúc 9 giờ sáng. Các loại thuốc điều trị bệnh lao phổi nên được uống cùng với nước. Một số loại thuốc như Rifampicin cần được dùng khi bụng đói, cụ thể theo tư vấn của bác sĩ, để tránh xảy ra tình trạng thuốc tương tác với thức ăn.
• Nếu người bệnh quên dùng thuốc thì cũng đừng quá lo lắng, hãy tiến hành dùng liều tiếp theo đúng lịch trình. Nếu người bệnh quên sử dụng nhiều hơn một liều thuốc thì hãy thông báo với bác sĩ ngay trước khi dùng liều kế tiếp.
• Tuyệt đối không tự ý ngưng dùng thuốc trong bất kỳ trường hợp nào vì có thể khiến bệnh lao tái phát, thậm chí tiến triển thành bệnh lao phổi kháng thuốc. Vào lúc này, ngay cả các loại thuốc mới cũng có thể không phát huy hiệu quả, làm tăng nặng hoặc gia tăng nguy cơ lây lan bệnh lao. Phác đồ chữa trị có thể kéo dài 6, 9 hoặc 12 tháng tùy vào từng trường hợp cụ thể.
• Paracetamol có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc chữa bệnh lao phổi, gây ra tác dụng phụ. Trường hợp cần dùng Paracetamol người bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ.
• Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu tại dạ dày khi bắt đầu dùng thuốc điều trị lao phổi, nhưng triệu chứng này thường thuyên giảm sau khoảng vài ngày. Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ biết nếu tình trạng khó chịu ở dạ dày không giảm bớt hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống.
• Hầu hết người bệnh lao phổi có thể sử dụng thuốc mà không gặp bất kỳ vấn đề gì. Thế nhưng, nếu người bệnh gặp những triệu chứng sau đây khi đang điều trị bệnh lao phổi thì cần thông báo cho bác sĩ biết, bao gồm: nổi mề đay, sốt, đau/nhói ở ngón chân/tay, đau khớp, dạ dày khó chịu/co thắt, buồn ói, bầm tím, nhìn mờ, ù tai, chóng mặt, vàng da/mắt, dễ chảy máu khi va chạm, tê/đau như kim chích ở quanh miệng…
• Phụ nữ có thể gặp tình trạng kinh nguyệt không đều khi dùng thuốc chữa bệnh lao phổi. Phụ nữ nên tránh mang thai trong thời gian điều trị lao phổi. Nếu người bệnh lao phổi đang mang thai hoặc cho con bú thì hãy thông báo cho bác sĩ biết, một số loại thuốc điều trị có thể cần được thay đổi.
• Người bệnh cần bảo quản thuốc trong hộp kín, đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa tầm tay của trẻ em.
• Người bệnh lao đừng quên đến cơ sở y tế làm xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ. Thông qua việc xét nghiệm, bác sĩ có thể kiểm tra tình trạng sức khỏe của người bệnh, đánh giá diễn biến bệnh và hiệu quả điều trị. Người bệnh lao cần tái khám tối thiểu 1 lần/tháng.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Mong rằng thông qua bài viết này, người bệnh và gia đình đã biết cách lập kế hoạch chăm sóc người bệnh lao phổi sao cho hiệu quả. Nếu có băn khoăn khác khi áp dụng các cách chăm sóc bệnh nhân lao phổi, người bệnh nên trao đổi thêm với bác sĩ để được tư vấn đầy đủ, chính xác.