Khuyết sẹo mổ lấy thai là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và chẩn đoán

Khuyết sẹo mổ lấy thai là gì?

Theo đồng thuận mới nhất từ Delphi năm 2019 từ 83% chuyên gia định nghĩa khuyết sẹo mổ lấy thai là chỗ lõm ở vị trí mổ lấy thai, độ sâu ít nhất 2mm. Trên hình ảnh siêu âm 3D cho thấy sự mất liên tục của lớp nội mạc tử cung và một phần hoặc toàn bộ cơ thành trước tử cung. Khuyết sẹo mổ lấy thai được chia thành 3 nhóm chính gồm: Khuyết sẹo mổ đơn giản, khuyết sẹo mổ đơn giản có một nhánh và khuyết sẹo mổ phức tạp.

Khuyết sẹo mổ lấy thai có thường gặp không?

Mặc dù tỷ lệ khuyết sẹo mổ lấy thai trước đây tương đối hiếm gặp, tuy nhiên theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC), vào đầu những năm 2000 tại Mỹ, những ca sinh mổ đã tăng mạnh và chiếm gần một phần ba tổng số ca sinh ở nước này. Với tỷ lệ sinh mổ ngày càng tăng, tần suất xuất hiện khuyết sẹo mổ lấy thai cũng tăng lên, một số báo cáo ghi nhận được có khoảng 24 – 70% phụ nữ sau một lần sinh mổ sẽ gặp tình trạng này. Đến nay, tần suất này vẫn đang có xu hướng gia tăng. (1)

Nguyên nhân khuyết sẹo mổ lấy thai

Nguyên nhân khuyết sẹo mổ lấy thai phần lớn đến từ tiền sử mổ lấy thai nhiều lần làm cản trở quá trình lưu thông máu tới các mô tử cung, gây chậm liền sẹo. Bên cạnh đó, một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác đã được xác định có liên quan đến khuyết vết mổ lấy thai, bao gồm:

• Người mẹ chuyển dạ trước mổ lấy thai: Nếu sản phụ trải qua quá trình chuyển dạ dài trước khi tiến hành mổ lấy thai (thường trên 5 giờ), lúc này đoạn dưới tử cung có thể bị kéo căng quá mức, làm tăng nguy cơ hình thành khuyết sẹo.
• Tư thế tử cung bị gập sau: Với những trường hợp phụ nữ có tử cung gập sau sẽ dễ làm căng vết mổ và ảnh hưởng đến quá trình liền sẹo, tăng nguy cơ bị khuyết sẹo mổ lấy thai.
• Vị trí và kích thước vết mổ: Vị trí của vết mổ lấy thai quá thấp, gần xuống bàng quang và kích thước vết mổ lớn thường dễ gây ra khuyết sẹo.
• Kỹ thuật khâu cơ tử cung: Kỹ thuật đóng tử cung sau sinh mổ là một trong những nguyên nhân phổ biến gây khuyết sẹo mổ lấy thai. Một số nghiên cứu đã chỉ ra, kỹ thuật khâu toàn bộ bề dày chừa niêm mạc sẽ dễ gây khuyết sẹo hơn so với khâu toàn bộ bề dày bao gồm cả niêm mạc.
• Một số yếu tố khác: Phụ nữ hút thuốc lá, bị đái tháo đường, thừa cân, béo phì có thể có nguy cơ mắc khuyết sẹo mổ lấy thai cao hơn phụ nữ bình thường. Ngoài ra, nguy cơ hình thành khuyết sẹo còn liên quan đến ngôi thai sâu đoạn dưới tử cung.

Đối tượng nguy cơ cao bị khuyết sẹo mổ lấy thai

Trên thực tế, tất cả phụ nữ đã từng trải qua một lần sinh mổ đều có nguy cơ bị khuyết sẹo mổ lấy thai. Tuy nhiên, nguy cơ hình thành khuyết sẹo sẽ cao hơn nếu nằm chị em trong các nhóm sau đây:

• Bị thừa cân/béo phì trước và trong khi mang thai.
• Có tình trạng bệnh lý khiến vết thương lâu hoặc khó lành, chẳng hạn như suy giảm miễn dịch, bệnh mạch máu ngoại biên…
• Sinh mổ ngoài ý muốn vào cuối quá trình chuyển dạ.
• Mắc bệnh đái tháo đường hoặc phát triển bệnh đái tháo đường khi đang mang thai.
• Tiền sử sinh mổ nhiều lần.
• Phụ nữ hút thuốc lá.

Dấu hiệu khuyết sẹo mổ lấy thai

Khuyết sẹo mổ cũ thường không có các triệu chứng đặc hiệu và chỉ được phát hiện qua kết quả siêu âm sản khoa. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu được ghi nhận ở người có khuyết sẹo mổ lấy thai như:

• Chảy máu âm đạo bất thường: Là tình trạng ra máu âm đạo sau khi kinh nguyệt kết thúc hoặc kéo dài hơn so với bình thường. (2)
• Đau vùng chậu hoặc đau khi quan hệ: Một số phụ nữ cảm thấy đau hoặc khó chịu ở vùng chậu, đặc biệt là sau khi sinh hoặc trong thời gian hành kinh. Cơn đau này có thể liên quan đến tình trạng viêm nhiễm hoặc là sự hiện diện của khuyết sẹo tại vết mổ sau sinh.
• Khó thụ thai (vô sinh thứ phát): Phụ nữ có tiền sử sinh mổ thì khả năng mang thai lần tiếp theo trung bình sẽ giảm 10% so với phụ nữ sinh thường. Một nghiên cứu hồi cứu được đăng trên Tạp chí Sản Phụ khoa Mỹ (2023) cho thấy tỷ lệ có thai ở người có tiền sử sinh mổ là 40,3%, thấp hơn những phụ nữ sinh thường với 54,8%.
• Thất bại chuyển phôi nhiều lần: Khuyết sẹo mổ lấy thai cũng được xem là yếu tố nguy cơ khiến điều trị IVF thất bại nhiều lần. Vị trí khuyết sẹo thường tiết dịch và gây viêm, khi lượng dịch này lớn và tích tụ ở tử cung sẽ ảnh hưởng đến lớp niêm mạc tử cung và giảm tỷ lệ phôi làm tổ thành công.
• Rong kinh: Ở phụ nữ có khuyết sẹo mổ cũ thường có dấu hiệu rong kinh, chu kỳ kinh nguyệt dài, ra kinh dai dẳng và máu kinh có màu đen hoặc nâu.

Khuyết sẹo mổ lấy thai có ảnh hưởng gì không?

Bác sĩ Ngô Đình Triệu Vỹ – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, PlinkCare TP.HCM cho biết: “Khuyết sẹo mổ lấy thai là một trong những mối lo ngại lớn trong sản khoa. Phụ nữ có tiền sử sinh mổ một hoặc nhiều lần đều tiềm ẩn nguy cơ tai biến sản khoa trong những lần mang thai sau đó, tăng tỷ lệ mắc các bệnh lý phụ khoa, thậm chí gây vô sinh thứ phát.

Ngoài ra, với trường hợp sẹo mổ hồi phục không tốt gây ra sẹo dính làm ảnh hưởng đến chức năng ở cơ tử cung, gây khó khăn trong những lần mang thai tiếp theo của chị em.”

Biến chứng của khuyết sẹo mổ lấy thai

Dưới đây là một số biến chứng đặc biệt nguy hiểm có thể xảy ra khi có khuyết sẹo mổ lấy thai chị em cần lưu ý, đặc biệt là những phụ nữ đang có dự định sinh mổ:

• Nhau cài răng lược: Đây là tình trạng nhau thai bám sâu vào thành tử cung tại vị trí sẹo, từ đó xâm lấn đến các cơ quan lân cận như bàng quang, ruột và gây tổn thương nghiêm trọng tại các cơ quan này. Nguy cơ bị nhau cài răng lược sẽ tăng cao khi phụ nữ có tiền sử mổ lấy thai nhiều lần.
• Nhau tiền đạo: Ở những phụ nữ đã từng trải qua sinh mổ, thì ở lần mang thai tiếp theo có nguy cơ cao gặp tình trạng nhau tiền đạo và gây ra một số biến chứng như sốc mất máu, phải cắt tử cung và nguy cơ nhiễm trùng bàng quang, ruột…
• Thai bám sẹo mổ lấy thai: Túi thai có khả năng làm tổ tại vị trí vết sẹo mổ thay vì vị trí bình thường trong lòng tử cung. Nếu không được phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, thai bám sẹo mổ sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như vỡ tử cung, nguy cơ cắt tử cung hoàn toàn để cầm máu. Với trường hợp này, cách tốt nhất là chấm dứt thai kỳ càng sớm càng tốt để đảm bảo an toàn và bảo toàn tử cung cho người mẹ
• Vô sinh thứ phát: Khi khuyết sẹo mổ lấy thai có biểu hiện tiết dịch và tràn dịch ngược vào tử cung sẽ gây nên nhiều vấn đề ở tử cung, ảnh hưởng đến sự phát triển của phôi và khó đậu thai.
• Vỡ tử cung: Trường hợp túi thai làm tổ tại vị trí vết sẹo mổ cũ, đây là vị trí ít đàn hồi và có nguy cơ khiến tử cung nứt vỡ khi chịu áp lực hoặc tác động mạnh, gây xuất huyết ồ ạt và nguy hiểm đến tính mạng người mẹ.

Phương pháp chẩn đoán khuyết sẹo mổ lấy thai

Việc chẩn đoán khuyết sẹo mổ lấy thai yêu cầu sự kết hợp của nhiều phương pháp chẩn đoán kỹ thuật cao và thực hiện bởi những bác sĩ giàu kinh nghiệm. Tuỳ thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định một số phương án để chẩn đoán như:

1. Nội soi buồng tử cung

Đây là phương pháp được đánh giá có nhiều ưu điểm, cho phép bác sĩ quan sát rõ nhất các tổn thương và can thiệp điều trị ngay với độ chính xác lên đến 100%.

Khi thực hiện nội soi buồng tử cung, bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ có gắn camera ở phần đầu, từ từ đưa vào tử cung qua đường âm đạo để quan sát buồng tử cung, tìm vị trí khuyết sẹo, đánh giá mức độ cũng như xác định những tổn thương khác trong tử cung (nếu có).

2. Siêu âm bơm nước buồng tử cung

Với độ đặc hiệu cao và độ nhạy lên đến 60%, cao hơn so với siêu âm thường khoảng 40%, siêu âm bơm nước buồng tử cung là phương án được nhiều bác sĩ lựa chọn khi chẩn đoán khuyết sẹo mổ lấy thai. Với phương pháp này, bác sĩ sẽ bơm nước muối vào đầy tử cung, sau đó tiến hành siêu âm để quan sát hình ảnh của tử cung trên màn hình. Việc này giúp bác sĩ dễ dàng đánh giá tình trạng khuyết sẹo, đo kích thước và khoảng cách từ vùng khuyết tới lõi trong và ngoài cổ tử cung.

3. Siêu âm qua ngã âm đạo

Bằng cách đưa một đầu dò mỏng vào âm đạo, các bác sĩ có thể quan sát rõ ràng cấu trúc bên trong tử cung qua sóng siêu âm, từ đó thấy được hình ảnh giảm hoặc trống âm ở thành trước đoạn dưới buồng tử cung. Qua đây có thể xác định được khuyết sẹo có hình tam giác với đỉnh hướng về túi tử cung phía bàng quang. (3)

Điều trị khuyết sẹo mổ lấy thai như thế nào?

Tuỳ thuộc vào triệu chứng, tình trạng và độ tuổi của người bệnh cũng như mong muốn có con trong tương lai mà các bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm điều trị nội khoa, ngoại khoa bảo tồn hoặc phẫu thuật cắt tử cung.

Với điều trị nội khoa, bác sĩ sẽ sử dụng liệu pháp nội tiết bao gồm thuốc tránh thai, cấy que… để cải thiện các triệu chứng. Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp điều trị tạm thời.

Với những trường hợp có triệu chứng ra máu âm đạo bất thường, vô sinh thứ phát, bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị ngoại khoa bảo tồn buồng tử cung bao gồm nội soi loại bỏ khuyết sẹo, phẫu thuật đường âm đạo,…

Phẫu thuật cắt tử cung là phương án điều trị cuối cùng, thường được áp dụng cho những trường hợp nghiêm trọng và không còn mong muốn mang thai. (4)

Biện pháp phòng ngừa khuyết sẹo mổ lấy thai

Theo các chuyên gia, cách tốt nhất để phòng ngừa hoàn toàn tình trạng khuyết sẹo mổ lấy thai là không sinh mổ. Nếu bạn đang mang thai và có kế hoạch sinh mổ, hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được biết các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra khi có khuyết sẹo mổ.

Ngoài ra, một số lưu ý sau đây có thể giúp chị em giảm thiểu rủi ro hình thành khuyết sẹo mổ lấy thai:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh trước và trong thai kỳ.
• Ưu tiên sinh thường khi không có bất lợi nào cho quá trình sinh qua ngả âm đạo.
• Tuân thủ lịch khám thai định kỳ cũng như ghi nhớ các mốc khám thai quan trọng để theo dõi sát sao quá trình phát triển của thai nhi, từ đó có sự chuẩn bị tốt nhất cho ngày sinh.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ về cách chăm sóc vết mổ sau sinh và cách nhận biết các dấu hiệu cảnh báo ở vết mổ để thăm khám kịp thời.
• Không hút thuốc lá, uống rượu bia.
• Kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường.

Bác sĩ Triệu Vỹ khuyến cáo, việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách tình trạng khuyết sẹo mổ lấy thai không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giúp chị em hồi phục sức khỏe sinh sản, có thêm cơ hội mang thai và sinh con khoẻ mạnh.

Với những cặp vợ chồng có tiền căn mổ lấy thai và đang gặp tình trạng vô sinh thứ phát do biến chứng khuyết sẹo mổ cũ, có thể đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, PlinkCare để thăm khám sớm và đánh giá sức khỏe sinh sản của cả hai vợ chồng, từ đó lên kế hoạch điều trị tối ưu nhất.

Câu hỏi thường gặp

1. Khuyết sẹo mổ lấy thai có gây vô sinh không?

CÓ. Khuyết sẹo mổ lấy thai nếu không được điều trị đúng cách có thể gây ra vô sinh thứ phát và dẫn đến thất bại chuyển phôi nhiều lần. Nếu đã từng trải qua một lần sinh mổ và đang gặp tình trạng khó mang thai trong vòng 1 năm, hãy thăm khám sớm với bác sĩ để chẩn đoán tình trạng vô sinh, kiểm tra sức khoẻ của cả hai vợ chồng, từ đó lên kế hoạch điều trị phù hợp, tối ưu cơ hội mang thai và sinh con khoẻ mạnh.

2. Khuyết sẹo mổ có mang thai được không?

Câu trả lời tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của khuyết sẹo và tình trạng sức khỏe của người mẹ. Trong hầu hết các trường hợp, khuyết sẹo nhẹ, có kích thước nhỏ sẽ không gây ảnh hưởng lớn đến cấu trúc tử cung, người phụ nữ vẫn có thể mang thai bình thường sau khi điều trị loại bỏ khuyết sẹo.

Tuy nhiên, với những trường hợp nghiêm trọng, việc mang thai có thể gặp nhiều rủi ro, tăng nguy cơ vỡ tử cung và nhiều biến chứng sản khoa khác đe doạ đến tính mạng cả mẹ và bé. Để đảm bảo an toàn, chị em cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi có kế hoạch mang thai lần nữa.

3. Khi nào nên đến gặp bác sĩ?

Khuyết sẹo mổ lấy thai thường không xuất hiện những triệu chứng đặc hiệu, do đó khiến việc chẩn đoán và điều trị hoàn toàn bị động. Tuy nhiên, nếu nhận thấy có một số dấu hiệu như đau vùng chậu dữ dội, đau tại vị trí vết sẹo mổ hoặc chảy máu âm đạo nhiều bất thường… hãy nhanh chóng đến bệnh viện để được kiểm tra và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Hy vọng những thông tin từ bài viết đã cho chị em có cái nhìn chi tiết hơn về tình trạng khuyết sẹo mổ lấy thai cũng như những biến chứng nguy hiểm của tình trạng này đến sức khỏe người mẹ. Việc nhận biết các dấu hiệu và thăm khám sớm giúp chị em có sự chuẩn bị tốt nhất, hạn chế biến chứng và bảo vệ khả năng sinh sản của mình trong tương lai.