Huyết áp không ổn định là bệnh gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị

Huyết áp không ổn định là thế nào?

Huyết áp không ổn định (hay còn gọi là tăng huyết áp dao động) là tình trạng mà chỉ số huyết áp thay đổi thất thường, có thể dao động đột ngột hoặc kéo dài liên tục. Một chỉ số huyết áp bình thường nằm trong khoảng dưới 120/80mmHg. Mặc dù huyết áp ở người khỏe mạnh cũng có sự biến động theo nhịp sinh lý của cơ thể, nhưng những thay đổi này thường nằm trong phạm vi bình thường và có thể chấp nhận.

Đặc biệt, đối với những bệnh nhân tăng huyết áp, nếu không được quản lý chặt chẽ, huyết áp có thể trở nên khó kiểm soát và dao động không ổn định. Điều này làm gia tăng nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm. Do đó, đây là tình trạng cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. (1)

Huyết áp không ổn định là bệnh gì?

Huyết áp không ổn định không phải là một bệnh lý riêng biệt, mà thường là dấu hiệu của các tình trạng bệnh lý khác nhau. Tình trạng này có thể liên quan đến tăng huyết áp, hạ huyết áp, hoặc huyết áp dao động không đều.

Một số nguyên nhân khác có thể bao gồm bệnh lý tim mạch, rối loạn nội tiết hoặc tác dụng phụ của thuốc. Để xác định nguyên nhân và điều trị hiệu quả, bệnh nhân cần đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán từ bác sĩ chuyên môn.

Nguyên nhân huyết áp không ổn định

Nguyên nhân huyết áp không ổn định có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm các vấn đề về sức khỏe hoặc lối sống. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến, bao gồm:

1. Căng thẳng

Lo âu và căng thẳng làm cơ thể sản sinh ra hormone adrenaline và cortisol, hai hormone này có tác dụng làm co mạch máu và tăng nhịp tim, dẫn đến huyết áp tăng. Nếu căng thẳng không được kiểm soát, tình trạng tăng huyết áp liên tục có thể gây tổn hại đến các mạch máu, tim và các cơ quan khác. (2)

2. Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp. Việc tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều muối, tyramine (thường có trong thực phẩm lên men, dưa chua) và chất béo bão hòa sẽ làm tăng áp lực lên thành mạch máu, gây tăng huyết áp. Chế độ ăn uống thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết như kali, magie và canxi cũng có thể làm gia tăng nguy cơ huyết áp không ổn định.

3. Hội chứng tăng huyết áp áo choàng trắng

Đây là hiện tượng tăng huyết áp tạm thời do căng thẳng. Dù huyết áp thường trở lại bình thường sau đó, nhưng tình trạng này có thể phản ánh một nguy cơ tiềm ẩn tăng huyết áp trong tương lai. Do đó, việc theo dõi huyết áp thường xuyên là điều vô cùng cần thiết.

4. Một số loại thuốc

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp. Các loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc chống trầm cảm, thuốc cảm cúm và thuốc dị ứng có thể gây tăng huyết áp.

Đặc biệt, việc sử dụng các loại thuốc này lâu dài hoặc không đúng liều lượng có thể gây ra tác dụng phụ, khiến huyết áp không kiểm soát được, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh.

5. Do một số chất kích thích

Các chất kích thích như caffeine, nicotine, và một số loại thuốc kích thích khác có tác động tạm thời làm co mạch máu và tăng nhịp tim, dẫn đến huyết áp tăng. Việc tiêu thụ thường xuyên các chất kích thích này không chỉ làm huyết áp dao động mà còn gây ra nguy cơ phát triển các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.

6. Thay đổi nội tiết tố thai kỳ

Phụ nữ mang thai thường phải đối mặt với sự thay đổi lớn về nội tiết tố, đặc biệt là progesterone và estrogen. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến mạch máu và làm thay đổi huyết áp, dẫn đến tình trạng tăng hoặc giảm huyết áp bất thường. Các tai biến sản khoa như tiền sản giật cũng có thể xuất hiện, đòi hỏi sự theo dõi và quản lý y tế cẩn thận.

7. Do một số bệnh lý tiềm ẩn liên quan huyết áp

Một số bệnh lý tiềm ẩn cũng có thể dẫn đến huyết áp không ổn định. Các bệnh lý về thận, tim mạch hoặc các rối loạn nội tiết khác cũng có thể gây ra tình trạng huyết áp không ổn định. Những bệnh lý này thường cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để kiểm soát huyết áp hiệu quả.

8. Tập thể dục cường độ cao

Tập thể dục là hoạt động có lợi cho sức khỏe tim mạch, nhưng nếu tập luyện với cường độ quá cao hoặc không đúng cách, có thể dẫn đến sự biến động huyết áp đột ngột.

Huyết áp thường tăng khi vận động mạnh, nhưng sẽ trở lại bình thường sau khi nghỉ ngơi. Tuy nhiên, việc lạm dụng tập luyện quá mức mà không có kế hoạch rõ ràng có thể gây ra tác động tiêu cực lên huyết áp và sức khỏe tổng thể.

9. Hút thuốc lá

Hút thuốc lá không chỉ gây tổn hại đến phổi và tim mạch mà còn là một trong những nguyên nhân chính gây ra huyết áp không ổn định. Nicotine trong thuốc lá làm co mạch máu và tăng nhịp tim, dẫn đến huyết áp tăng đột ngột. Hút thuốc lâu dài sẽ làm hỏng cấu trúc mạch máu và gây ra các bệnh lý về nghiêm trọng về huyết áp.

Dấu hiệu huyết áp không ổn định

Dấu hiệu của huyết áp không ổn định có thể khác nhau tùy theo nguyên nhân và mức độ dao động của huyết áp. Trong những trường hợp này, việc chẩn đoán thường chỉ có thể thực hiện được thông qua việc theo dõi huyết áp định kỳ. Ở những trường hợp có xuất hiện triệu chứng, các biểu hiện huyết áp không ổn định thường bao gồm:

• Chóng mặt hoặc cảm giác nhẹ đầu.
• Mờ mắt.
• Mệt mỏi.
• Đau ngực, cảm giác hồi hộp.
• Khó thở.
• Buồn nôn.
• Đổ mồ hôi.
• Đau đầu.
• Chảy máu cam.
• Hay quên, bị lú lẫn.
• Ù tai.

Huyết áp không ổn định có nguy hiểm không?

Huyết áp không ổn định có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe và biến chứng nghiêm trọng. Nghiên cứu cho thấy sự dao động liên tục của huyết áp, đặc biệt là tình trạng huyết áp cao kéo dài, làm tăng nguy cơ dẫn đến các biến chứng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim, hoặc tổn thương thận.

Các chuyên gia cảnh báo huyết áp cao làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc bóc tách động mạch chủ, một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong. Bên cạnh đó, tăng huyết áp còn là yếu tố gây nhồi máu cơ tim, suy tim sung huyết và các vấn đề liên quan đến não như sa sút trí tuệ. Do đó, đây là một tình trạng nguy hiểm và cần được kiểm soát kịp thời.

Chẩn đoán huyết áp không ổn định như thế nào?

Để tìm hiểu nguyên nhân gây ra sự dao động của huyết áp, đòi hỏi phải theo dõi thường xuyên trong một khoảng thời gian nhất định. Việc đo huyết áp thường xuyên sẽ giúp xác định được tình trạng này. Người bệnh có thể thực hiện đo huyết áp ở một số địa điểm sau:

• Bệnh viện hoặc phòng khám cùng bác sĩ: Huyết áp được đo bằng cách sử dụng một vòng bít bơm hơi đặt quanh cánh tay. Khi vòng bít phồng lên, một dụng cụ đo sẽ ghi nhận chỉ số huyết áp. Bác sĩ có thể kết hợp sử dụng ống nghe để lắng nghe nhịp tim và mạch, hoặc sử dụng máy đo kỹ thuật số tự động để đo huyết áp. “Máy đo huyết áp 24h” là một trong những tiêu chí để chẩn đoán mình có bị tăng huyết áp hay không. Hiện PlinkCare đã có phương tiện này.
• Hiệu thuốc: Nhiều hiệu thuốc hiện nay đã có máy đo huyết áp kỹ thuật số, cho phép người bệnh dễ dàng kiểm tra huyết áp tại các cửa hàng.
• Tại nhà: Để theo dõi chỉ số huyết áp một cách thường xuyên hơn, người bệnh có thể mua máy đo huyết áp và thực hiện đo tại nhà. Việc ghi lại nhật ký huyết áp mỗi ngày, có thể giúp ích cho việc điều trị sau này. (3)

Theo dõi và kiểm tra huyết áp thường xuyên là rất quan trọng để phát hiện, quản lý tình trạng huyết áp không ổn định, từ đó ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Cách điều trị huyết áp không ổn định

Kiểm soát huyết áp không ổn định, đòi hỏi một kế hoạch điều trị toàn diện và cá nhân hóa. Điều này không chỉ giúp duy trì huyết áp trong giới hạn an toàn, mà còn giảm nguy cơ biến chứng tim mạch về sau. Dưới đây là một số phương pháp điều trị khi gặp trường hợp huyết áp không ổn định:

• Thực hiện lối sống lành mạnh, dinh dưỡng khoa học bao gồm lựa chọn thực phẩm cân bằng nhóm chất, tránh xa các thực phẩm có hại, duy trì luyện tập thể dục đều đặn, quản lý căng thẳng hiệu quả, ngủ đủ giấc, hạn chế tiêu thụ rượu và caffeine.
• Ngừng hút thuốc, giúp cải thiện đáng kể tình trạng huyết áp không ổn định. Hút thuốc còn gây tổn thương mạch máu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.
• Nếu huyết áp thường xuyên tăng cao, người bệnh có thể cần sử dụng thuốc để kiểm soát. Tùy vào tình trạng bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định dùng một loại thuốc bao gồm: Thuốc chẹn beta giúp tim đập nhẹ nhàng hơn, thuốc ức chế men chuyển ACE giúp thư giãn mạch máu, hoặc thuốc lợi tiểu để làm giảm lượng nước và muối trong cơ thể.

Biện pháp phòng ngừa huyết áp thay đổi bất thường

Việc phòng ngừa huyết áp thay đổi bất thường, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tim mạch, và giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biện pháp thay đổi lối sống tại nhà, có thể áp dụng để kiểm soát huyết áp một cách hiệu quả.

• Bỏ thuốc lá, do thuốc lá có thể gây hại cho động mạch và dẫn đến tình trạng tăng huyết áp.
• Tăng cường ăn trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, đồng thời hạn chế thực phẩm nhiều chất béo và các thực phẩm chế biến sẵn.
• Hiệp hội Tim mạch Mỹ khuyến nghị, tập thể dục đều đặn ở cường độ vừa phải như đi bộ nhanh, ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần giúp ngăn ngừa các bệnh lý tim mạch hiệu quả.
• Tiêu thụ rượu bia quá mức có thể làm tăng huyết áp. Nên giới hạn ở mức tối đa 1 ly mỗi ngày cho phụ nữ, và 2 ly mỗi ngày cho nam giới.
• Quản lý căng thẳng bằng các kỹ thuật như thiền, hít thở sâu, nghe nhạc,… để giảm căng thẳng và tránh tăng huyết áp đột ngột.
• Hạn chế caffeine, do đồ uống có chứa caffeine gây tăng huyết áp tạm thời và có thể làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng, lo lắng.

Câu hỏi thường gặp

1. Huyết áp không ổn định có cần uống thuốc không?

Huyết áp không ổn định có cần uống thuốc không còn tùy thuộc vào nguyên nhân, và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để kiểm soát huyết áp. Ngược lại, những người có mức độ nhẹ, việc thay đổi lối sống cũng có thể giúp ổn định huyết áp mà không cần dùng thuốc.

2. Điều trị huyết áp bao lâu thì ổn định trở lại?

Thời gian để huyết áp ổn định trở lại phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể, bao gồm tình trạng sức khỏe, độ tuổi, nguyên nhân và hiệu quả của các phương pháp điều trị. Điều quan trọng, là bệnh nhân phải kiên trì theo dõi, và nghiêm túc thực hiện đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ.

3. Khi nào nên đến gặp bác sĩ?

Nếu thường xuyên gặp tình trạng huyết áp dao động bất thường, hoặc có các triệu chứng như chóng mặt, đau ngực, khó thở hay đau đầu dữ dội,… Người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế, bệnh viện gần nhất để được kiểm tra và tư vấn kịp thời.

Ngoài ra, việc thường xuyên thăm khám sức khỏe định kỳ, cũng là một trong những bí quyết bảo vệ sức khỏe hiệu quả. Điều này, giúp các bác sĩ kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường, hoặc những yếu tố, nguy cơ tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến tình trạng huyết áp của bệnh nhân.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Huyết áp không ổn định là một tình trạng đáng lo ngại, vì chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, đe dọa đến sức khỏe, và tính mạng người bệnh. Nếu nhận thấy huyết áp dao động, cùng với xuất hiện một số triệu chứng bất thường, người bệnh nên tìm kiếm sự tư vấn y tế ngay lập tức. Điều trị kịp thời, đúng cách, có thể làm giảm nguy cơ biến chứng, và giúp bệnh nhân duy trì sức khỏe ổn định.