Hẹp niệu quản có nguy hiểm không? Biện pháp phòng ngừa

Hẹp niệu quản có nguy hiểm không?

Hẹp niệu quản là bệnh khá nguy hiểm, có thể gây biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh nếu không được điều trị kịp thời.

Hệ tiết niệu bao gồm thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Bất kỳ tắc nghẽn nào tại khu vực này cũng có thể gây nguy hiểm cho người bệnh. Niệu quản có kích thước khá nhỏ, chiều dài 25-30cm, đường kính 5-6mm và lòng niệu quản rộng 3-4mm. Khi lòng niệu quản bị chèn ép, bít tắc sẽ khiến nước tiểu không luân chuyển được xuống bàng quang và niệu đạo. (1)

Ngoài ra, khi thận ứ nước do tắc nghẽn ở niệu quản, người bệnh thường có cảm giác đau âm ỉ hoặc đau quặn thận. Đau quặn thận (hay cơn đau bão thận) là cơn đau dữ dội xuất hiện đột ngột theo từng cơn, kéo dài trong vài phút hoặc vài giờ. Vị trí của cơn đau bão thận do hẹp niệu quản thường ở vùng lưng dưới và hông.

Nguyên nhân gây ra hẹp niệu quản rất đa dạng như:

• Phẫu thuật điều trị bệnh trước đó ở niệu quản (như phẫu thuật nội soi sỏi thận). Quá trình phẫu thuật có thể vô tình gây tổn thương niệu quản, hình thành mô sẹo, dẫn đến chít hẹp.
• Xạ trị ung thư niệu quản hoặc gần niệu quản (như thận, tuyến tiền liệt, bàng quang) có thể vô tình gây tổn thương, hình thành mô sẹo dẫn đến chít hẹp niệu quản.
• Niệu quản sưng viêm do nhiễm trùng, dẫn đến tắc nghẽn bên trong niệu quản. Có nhiều nguyên nhân gây nhiễm trùng niệu quản như sỏi gây tổn thương niệu quản, vi khuẩn đường tiết niệu, bệnh sinh dục (STD), lao,…
• Các cơ quan khác chèn ép từ bên ngoài, gây tắc hẹp lòng niệu quản. Những khối u bướu (như ung thư) hoặc thai nhi phát triển trong tử cung có thể chèn ép niệu quản.
• Bướu, polyp xuất hiện ngay trong niệu quản.
• Ở một số trường hợp, tai nạn có thể làm tổn thương, gây biến dạng, hình thành mô sẹo ở niệu quản.
• Một số lý do khác như bẩm sinh hẹp khúc nối bể thận niệu quản, nang niệu quản.

Biến chứng hẹp niệu quản nếu không được điều trị kịp thời

Hẹp niệu quản có nguy hiểm không phụ thuộc chủ yếu vào mức độ hẹp của niệu quản. Bệnh có thể gây nhiều biến chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể bị ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Thận ứ nước là biến chứng phổ biến của người mắc hẹp niệu quản. Khi niệu quản hẹp, nước tiểu không thể di chuyển ra khỏi thận, khiến thận sưng phù, biến dạng và gây suy giảm chức năng thận. Thận ứ nước được chia thành 5 cấp độ với mức nguy hiểm tăng dần.

Nếu người mắc hẹp niệu quản không được điều trị kịp thời, thận ứ nước sẽ gây mất chức năng thận, dẫn đến suy thận cấp hoặc mạn tính. Đây là biến chứng rất nghiêm trọng, bởi thận có vai trò lọc và bài tiết chất độc hại ra khỏi cơ thể, nếu suy thận nặng (thận mất chức năng), người bệnh có thể phải chạy thận nhân tạo.

Tắc nghẽn do hẹp niệu quản khiến nước tiểu không thể bài tiết, tạo điều kiện thuận lợi để các chất tạo sỏi (canxi, oxalat, phốt phát,…) kết tinh tạo thành sỏi. Biến chứng này càng nguy hiểm hơn ở Việt Nam, bởi cơ địa người Việt và các nước Đông Nam Á nói chung rất dễ hình thành sỏi, tỷ lệ người mắc sỏi từ 5%-19,1% trên tổng số dân. Việc niệu quản tắc nghẽn, gây ứ đọng nước tiểu đẩy nguy cơ hình thành sỏi lên rất cao.

Niệu quản tắc nghẽn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng trong đường tiết niệu, đặc biệt trong niệu quản. Nếu tình hình nhiễm trùng không được điều trị sớm có thể gây ra nhiễm trùng cấp tính hoặc mạn tính. Trong trường hợp nặng nhất, người bệnh có thể mắc nhiễm trùng huyết, dẫn đến tử vong.

Phương pháp điều trị hẹp niệu quản

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ đạo trong điều trị hẹp niệu quản. Tuy nhiên, quyết định phẫu thuật còn phụ thuộc vào độ nghiêm trọng của tình trạng hẹp. Nếu hẹp niệu quản nhẹ, không gây ra triệu chứng lâm sàng hay biến chứng nguy hiểm, người bệnh có thể không cần điều trị. Bác sĩ thường ưu tiên theo dõi sức khỏe người bệnh, hạn chế điều trị xâm lấn không cần thiết.

Có hai phương pháp phẫu thuật chính bao gồm phẫu thuật xẻ rộng niệu quản và phẫu thuật tạo hình niệu quản. Hiện nay, hai phương pháp này chủ yếu được thực hiện thông qua ống nội soi, giảm thiểu xâm lấn và tổn thương cho người bệnh.

Với phương pháp phẫu thuật xẻ rộng niệu quản, bác sĩ sẽ thực hiện xẻ rộng niệu quản bằng dao laser, đặt một ống thông JJ (hay ống sonde JJ) để định hình niệu quản. Sau khoảng 4-8 tuần, người bệnh sẽ được lấy ống thông JJ khi tình trạng niệu quản đã ổn định. Bác sĩ có thể tiếp cận vùng niệu quản bị hẹp thông qua nội soi niệu quản ngược dòng (đưa ống nội soi từ niệu đạo đi lên).

Phương pháp phẫu thuật tạo hình niệu quản sẽ cắt bỏ phần niệu quản bị tắc nghẽn và may nối lại hai đoạn niệu quản bình thường. Bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật nội soi qua ổ bụng hoặc sau phúc mạc (bên hông). Người bệnh cũng được đặt một ống thông JJ từ 4-8 tuần sau khi phẫu thuật.

Bệnh nhân điều trị hẹp niệu quản cần lưu ý những gì?

Mổ hẹp niệu quản ít gây biến chứng, người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi từ 1-3 ngày. Người bệnh phải thực hiện khám định kỳ theo hướng dẫn để bác sĩ đánh giá độ hiệu quả của phẫu thuật cũng như rút ống thông JJ khỏi niệu quản sau 4-8 tuần. Sau khi được phẫu thuật, người bệnh nên uống nhiều nước để giảm nguy cơ nhiễm trùng trong niệu quản.

Biện pháp phòng ngừa hẹp niệu quản

Gần như không có biện pháp phòng ngừa hẹp niệu quản hiệu quả. Người có tiền sử mắc các bệnh đường tiết niệu, hoặc từng phẫu thuật thông qua đường niệu quản nên khám sớm nếu xuất hiện các triệu chứng hẹp niệu quản.

Trong các phẫu thuật điều trị bệnh đường tiết niệu hay khu vực gần niệu quản, nếu niệu quản vô tình bị tổn thương, các bác sĩ thường có thể khắc phục ngay tại chỗ. Ngoài ra, những người từng phẫu thuật hẹp niệu quản cũng nên tái khám định kỳ vì bệnh có thể tái phát dù đã điều trị.

Trên đây là bài viết nhằm giải đáp thắc mắc “hẹp niệu quản có nguy hiểm không?”. Có thể nói, hẹp niệu quản có nguy hiểm không dựa vào mức độ hẹp và biến chứng mà tắc nghẽn niệu quản gây cho người bệnh. Nếu tình trạng hẹp niệu quản gây biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, bác sĩ có thể tiến hành điều trị thông qua phẫu thuật.