THS.BS.CKII TRẦN ANH VŨ

Hẹp khe khớp gối: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

Hẹp khe khớp gối là gì?

Hẹp khe khớp gối là tình trạng lớp sụn bị mài mòn theo thời gian, khiến khoảng khoảng không gian bên trong khớp trở nên nhỏ hơn. Từ đó, quá trình vận động gặp khó khăn, thường gây cảm giác đau cứng, thậm chí mất khả năng cử động hoặc tàn phế. (1)

Cụ thể, đối với khớp gối khỏe mạnh, giữa xương đùi, xương chày và xương bánh chè luôn có một khoảng không gian vừa đủ, đảm bảo khớp cử động được linh hoạt. Tuy nhiên, nếu chấn thương nghiêm trọng hoặc thoái hóa xảy ra, bề mặt sụn bao bọc các đầu xương sẽ bị bào mòn. Đây là nguyên nhân tại sao khe khớp gối bị thu hẹp, khiến độ ma sát giữa mô sụn tăng lên khi vận động, dẫn đến hiện tượng đau nhức thường gặp.

hẹp khớp gối là gì

Phân độ hẹp khớp gối

Mức độ thu hẹp khe khớp gối được đánh giá dựa trên mức độ thoái hóa khớp. Cụ thể, thang điểm Kellgren – Lawrence được sử dụng như sau:

0: Khe khớp không có dấu hiệu bất thường.
1: Xuất hiện một thay đổi bất thường trong khe khớp.
2: Khe khớp thay đổi không đáng kể, xuất hiện gai xương.
3: Khe khớp thay đổi vừa phải với nhiều gai xương, kèm hiện tượng thu hẹp khe khớp.
4: Khe khớp thay đổi nghiêm trọng với sự thu hẹp đáng kể, xuất hiện gai xương kích thước lớn, đầu xương biến dạng rõ.

Dấu hiệu hẹp khe khớp gối

Hẹp khớp gối có thể dễ dàng được nhận biết thông qua một số triệu chứng rõ rệt như sau: (2)

Đau khớp: Cơn đau xuất hiện âm ỉ, tăng dần khi vận động hoặc thay đổi tư thế và có xu hướng giảm nếu nghỉ ngơi đầy đủ.
Khả năng vận động bị hạn chế: Hẹp khe khớp xảy ra do phần sụn khớp bị bong tróc, làm tăng ma sát giữa các đầu xương, dẫn đến khả năng vận động bị hạn chế, đặc biệt là khi lên xuống cầu thang, ngồi xổm hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
Khớp gối bị biến dạng: Khớp gối có thể bị biến dạng do hẹp khe khớp xuất hiện cùng gai xương.
Khớp bị cứng vào buổi sáng, không vận động được và triệu chứng này thường biến mất trong vòng 30 phút.
Có âm thanh lạ xuất hiện khi vận động khớp gối.
Dễ dàng sờ thấy các gai khớp gối lớn xuất hiện.
Cơ quanh khớp gối có dấu hiệu bị teo do hạn chế vận động.

đau và cứng đầu gối

Nguyên nhân khe khớp gối bị hẹp

Hẹp khớp gối thường xuất phát từ nguyên nhân mất sụn khớp ở xương đầu gối. Ngoài ra, một số tổn thương liên quan đến sụn chêm hay rách dây chằng chéo trước cũng cho thấy đem đến tác động tương tự.

Yếu tố nguy cơ

Tuổi tác: Tuổi tác càng cao, sụn càng dễ bị thoái hóa, dẫn đến tình trạng thu hẹp khe khớp.
Chấn thương: Chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn thể thao hoặc vận động quá mức, lặp đi lặp lại có thể gây ra tổn thương và thoái hóa khớp vĩnh viễn.
Thừa cân: Tình trạng này gây căng thẳng và tạo áp lực quá mức lên các khớp, về lâu dài dễ dẫn đến thoái hóa.

Biến chứng hẹp khe khớp gối

Trong nhiều trường hợp, hẹp khe khớp gối có thể là dấu hiệu sớm của bệnh viêm khớp, trong đó phổ biến là viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời có nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như sau: (3)

Chảy máu gần khớp.
Hoại tử xương đầu gối.
Đầu gối bị mất chức năng vận động.

biến chứng hẹp khe khớp gối

Phương pháp chẩn đoán

Đối với tình trạng khe khớp gối bị hẹp, ban đầu bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe, tìm hiểu về tiền sử bệnh lý, chấn thương, vị trí, mức độ đau nhức… Sau đó, các thao tác sờ nắn khớp cũng có thể được thực hiện để kiểm tra khả năng linh hoạt và triệu chứng khó chịu khi cử động. Tiếp theo, bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh để đưa ra kết luận chính xác nhất, bao gồm:

1. Chụp X-quang

Đây thường là phương pháp được chỉ định thực hiện đầu tiên đối với tình trạng hẹp khớp gối. Chụp X-quang khớp gối sẽ giúp bác sĩ xác định được nhiều vấn đề quan trọng như:

Mức độ thu hẹp khớp gối, khả năng tiến triển của bệnh viêm khớp.
Các dấu hiệu bất thường của khớp gối, lệch khớp, khả năng liên kết các xương.
Sự xuất hiện của gai xương.
Dấu hiệu chấn thương, gãy xương (nếu có): gãy mâm chày, gãy xương bánh chè…
Dấu hiệu sưng tấy mô mềm.
Sự tồn tại của chất lỏng dư thừa trong đầu gối.
Các tổn thương chi tiết liên quan đến xương (rối loạn về xương, loãng xương), mật độ xương.

Kết quả hình chụp X-quang thường có sẵn chỉ sau vài phút thực hiện. Đây là một trong những lý do tại sao phương pháp này được sử dụng phổ biến trong chẩn đoán hẹp khớp gối.

2. Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Chụp cộng hưởng từ (MRI) là xét nghiệm không xâm lấn, không gây đau, sử dụng từ trường mạnh và sóng vô tuyến để thu thập hình ảnh hai hoặc ba chiều về các cấu trúc bên trong đầu gối. Thông qua phương pháp này, bác sĩ có thể quan sát chi tiết về mô, khớp và xương, từ đó hỗ trợ đưa ra kết luận chính xác hơn về tình trạng hẹp khe khớp gối. Đặc biệt, đây là xét nghiệm thường được chỉ định thực hiện khi nghi ngờ tổn thương xuất phát từ một nguyên nhân khác ngoài viêm khớp.

3. Siêu âm

Với phương pháp này, bác sĩ sẽ bôi một lớp gel vào vùng khớp gối cần kiểm tra, sau đó sử dụng đầu dò để truyền sóng âm thanh vào cơ thể. Từ đó, các hình ảnh về cấu trúc bên trong sẽ được mô phỏng chi tiết, giúp hỗ trợ chẩn đoán chính xác hơn về tình trạng hẹp khe khớp. Siêu âm thường được thực hiện nhanh chóng, không gây đau đớn. Tuy nhiên, khi đầu dò di chuyển có thể sẽ gây khó chịu cho vùng khớp bị tổn thương.

sử dụng máy trị liệu

Cách điều trị hẹp khe khớp gối

Tùy theo từng tình trạng hẹp khớp gối, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm: (4)

1. Điều trị không dùng thuốc

Đối với hầu hết các trường hợp bị hẹp khớp gối, bác sĩ sẽ khuyên người bệnh nên giảm cân nếu cần thiết. Điều này giúp làm giảm áp lực lên khớp, từ đó có thể đem đến hiệu quả cải thiện đáng kể.

Ngoài ra, vật lý trị liệu cũng là lựa chọn điều trị được ưu tiên. Trong đó, thủy liệu pháp (thực hiện trong môi trường nước) đang được áp dụng phổ biến bởi cho thấy hiệu quả tích cực mang lại. Đây là phương pháp tối ưu dành cho những trường hợp viêm khớp nặng, không có khả năng hoạt động trong môi trường bình thường do đau đớn.

Theo đó, môi trường nước có thể làm giảm hoặc loại bỏ trọng lực kết hợp với hơi ấm sẽ giúp thư giãn cơ bắp, tạo cảm giác thoải mái hơn trong quá trình điều trị. Ngoài ra, áp suất thủy tĩnh tác động lên cơ thể còn có tác dụng giảm phù nề, sưng tấy. Do đó, khớp gối sẽ hoạt động hiệu quả hơn mà không phải chịu tác động từ sức nặng và trọng lực.

2. Điều trị dùng thuốc

Thuốc giảm đau: Các loại thuốc thường được sử dụng trong phác đồ điều trị này bao gồm Codeine, Acetaminophen, Aspirin, Codeine, Oxycodone, Hydrocodone… Cơ chế hoạt động chủ yếu là tập trung thay đổi cảm nhận của não bộ về cơn đau, không tấn công trực tiếp đến chu kỳ đau.
Thuốc chống viêm không Steroid (NSAID): So với thuốc giảm đau thông thường, NSAID hoạt động theo một cơ chế hoàn toàn mới, cụ thể là tập trung ngăn chặn tác động từ enzyme Cyclooxygenase.

3. Điều trị theo cơ chế bệnh sinh

Tiêm Steroid: Phương pháp này là cách tiếp cận cục bộ để điều trị các triệu chứng hẹp khe khớp gối. Trong đó, Coritsone thường được ưu tiên sử dụng bởi khả năng chống viêm mạnh. Cụ thể, bác sĩ sẽ tiến hành tiêm trực tiếp vào khớp gối để tăng hiệu quả hấp thụ, giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động.
Tiêm chất nhờn vào khớp gối: Một chất có kết cấu dạng gel được tiêm vào khớp gối để bôi trơn và giảm đau. Thành phần chính trong các loại thuốc tiêm này thường là Axit Hyaluronic. Đây là chất có trong dịch khớp nhưng khi xảy ra tình trạng viêm, hàm lượng bị suy giảm, gây ảnh hưởng đến độ nhớt và sánh. Tùy theo từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh tiêm một lần duy nhất hoặc một lần mỗi tuần, kéo dài liên tục trong nhiều tuần.

4. Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật sẽ được chỉ định khi các phương pháp điều trị nội khoa hoàn toàn không mang lại hiệu quả cải thiện. Đây là lựa chọn tối ưu để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng về lâu dài, đặc biệt là khi tình trạng hẹp khớp gối xuất phát từ bệnh lý viêm khớp. Một số phương pháp phẫu thuật có thể được chỉ định bao gồm:

Nội soi khớp gối: Đây là thủ thuật ít xâm lấn, bác sĩ có thể quan sát các tổn thương chi tiết bên trong khớp gối để tiến hành điều trị.
Thay khớp gối: Thay khớp được chỉ định trong trường hợp hẹp khớp gối đã tiến triển đến mức nghiêm trọng, không thể điều trị bằng nội soi. Theo đó, phương pháp này sẽ giúp tái tạo bề mặt các đầu xương đùi, ống chân bằng cách cấy ghép vật liệu nhân tạo. Từ đó, triệu chứng đau đớn và khả năng vận động được cải thiện đáng kể.

phẫu thuật thay khớp đầu gối

Biện pháp phòng ngừa

Trong nhiều trường hợp, tình trạng hẹp khe khớp gối không thể phòng ngừa được, đặc biệt khi đây là dấu hiệu sớm của bệnh viêm khớp. Tuy nhiên, một số giải pháp thay đổi lối sống tích cực sẽ giúp hạn chế tổn thương, tăng cường chức năng khớp và giảm đau hiệu quả:

Xây dựng thực đơn lành mạnh, gồm các thực phẩm tốt cho khớp như: các loại cá giàu axit béo Omega-3 (cá hồi, cá thu…), các loại rau họ cải (súp lơ trắng, bông cải xanh…), các loại đậu (đậu lăng, đậu xanh…), dầu thực vật (dầu oliu, dầu hướng dương…)…
Quản lý cân nặng hợp lý để giảm bớt căng thẳng dồn lên khớp gối, ngăn ngừa các tổn thương không mong muốn.
Tập thể dục thể thao đều đặn, lựa chọn các bài tập phù hợp (đi xe đạp, bơi lội…).
Thường xuyên kéo giãn khớp gối để tránh hiện tượng căng cứng quá mức.
Sử dụng giày dép có kích cỡ phù hợp để tránh gây tổn thương và thoái hóa đầu gối.
Chủ động bảo vệ khớp gối bằng cách duy trì tư thế đúng, không nên nâng vật nặng hoặc thực hiện các chuyển động lặp đi lặp lại gây căng thẳng và áp lực cho khớp.
Chủ động liên hệ ngay với bác sĩ khị xảy ra bất kỳ chấn thương nào liên quan đến khớp gối.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

PlinkCare còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là tổng hợp các thông tin chi tiết liên quan đến hẹp khe khớp gối. Hy vọng vói những chia sẻ này, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích để chủ động theo dõi, phát hiện và điều trị kịp thời.