Hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh: Triệu chứng và cách điều trị bệnh

Bệnh hen suyễn ở trẻ em là gì?

Bệnh hen suyễn ở trẻ em là bệnh lý được đặc trưng bởi tình trạng viêm mạn tính đường thở. Khi tiếp xúc với một số tác nhân kích thích, niêm mạc và các cơ thuộc hệ hô hấp bị kích thích, co thắt và tăng tiết dịch nhầy gây khó lưu thông khí, dẫn đến trẻ khó thở, khò khè. Trẻ bị hen suyễn cần có kế hoạch chăm sóc và điều trị bệnh rõ ràng, có sự hỗ trợ tối ưu trong gia đình và cả những người xung quanh.

Bệnh chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn; tất các các biện pháp điều trị hiện có đều nhằm mục đích giảm mức độ nghiêm trọng của hen suyễn, giảm triệu chứng và tần suất xuất hiện cơn hen cấp, cải thiện chất lượng cuộc sống, để trẻ có thể học tập và sinh hoạt bình thường. May mắn thay, hen trẻ em tiên lượng tốt hơn hen người lớn, trong hen trẻ em, đặc biệt khi bệnh xuất hiện ở trẻ dưới 3 tuổi, đa số sẽ hết khi trẻ trưởng thành.

Thống kê cho thấy, bệnh hen suyễn ảnh hưởng đến khoảng 1 – 18% dân số ở một số nước. Bệnh có thể xảy ra ở người lớn (chiếm 5%) và trẻ nhỏ (chiếm 10%). Ước tính trên thế giới mỗi năm có 25000 trẻ tử vong do hen.

Mặc dù chưa có thống kê rõ ràng nào về tỷ lệ mắc bệnh hen suyễn ở Việt Nam nhưng có một số thống kê tại các vùng và địa phương cho thấy, có khoảng 4 – 8% trẻ bị hen suyễn. Hen suyễn không lây nhiễm từ người này qua người khác nhưng xu hướng mắc bệnh tăng qua những năm gần đây; trung bình cứ 20 năm, tỷ lệ mắc bệnh tăng 2 – 3 lần.

Triệu chứng bệnh hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh

Ho, khò khè, khó thở, thời gian thở ra dài, thở nhanh, nặng ngực là những triệu chứng hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh thường gặp. Các triệu chứng này thường trở nên dữ dội hơn vào nửa đêm về sáng hay khi thời tiết trở lạnh, nhiệt độ giảm xuống, độ ẩm không khí tăng hoặc khi trẻ tiếp xúc với các yếu tố kích thích cơn hen (khói, bụi, thuốc lá, lông chó, mèo, phấn hoa,..).

Ngoài ra, vào mùa lạnh, virus phát tán mạnh, trẻ cũng dễ mắc phải các bệnh hô hấp khác và đây cũng là một yếu tố thường gặp kích hoạt vào cơn hen cấp. Điều này khiến trẻ khó chịu, dễ cáu gắt, mất ngủ, cơ thể không được cung cấp đủ oxy, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của trẻ.

Trong cơn hen hen nặng, trẻ có thể có các triệu chứng như cánh mũi phập phồng, co rút cơ ngực khi thở, thở rút lõm hõm ức, trẻ nói ngắt quãng không thành câu, không thành lời, có tiếng rít lớn khi thở ra, tím môi,… Việc chậm trễ trong sơ cứu trẻ bị hen khi có các triệu chứng nguy hiểm của cơn hen nặng, có thể khiến trẻ phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí có nguy cơ tử vong.

Nguyên nhân khởi phát cơn hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh

Nguyên nhân gây bệnh hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh hiện vẫn chưa được xác định cụ thể nhưng nó có liên quan đến yếu tố di truyền. Điều này có nghĩa là trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn nếu được sinh ra trong gia đình có bố, mẹ, anh, chị bị hen suyễn. Trẻ có cơ địa dị ứng (chàm da, dị ứng với dị nguyên đường hít, dị ứng thức ăn,…) có nguy cơ bị hen cao hơn.

Các yếu tố nguy cơ có thể gây kích hoạt vào cơn hen cấp ở trẻ em bao gồm:

• Thời tiết chuyển lạnh, giao mùa: Thời tiết thay đổi đột ngột, trời chuyển lạnh, không khí khô là điều kiện thuận lợi để khởi phát cơn hen.
• Dị ứng: Dị ứng thực phẩm, dị ứng đường hô hấp như tiếp xúc nhiều với khói và bụi bẩn (khói thuốc lá, khói bụi từ các phương tiện giao thông, máy móc, khói bếp, rác thải, máy lạnh, mạt nhà, lông chó, mèo,…) là những yếu tố gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, góp phần khởi phát cơn hen cấp ở trẻ.
• Vận động quá sức: Vận động mạnh, gắng sức hay khóc quá nhiều có thể khiến trẻ khởi phát cơn hen.
• Yếu tố tâm lý: căng thẳng, xúc động, lo âu,…
• Viêm đường hô hấp do vi khuẩn, virus, nấm mốc.
• Thuốc (Aspirin và các thuốc NSAID khác).
• Trào ngược dạ dày thực quản.

Hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh có nguy hiểm không?

Hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh thường nguy hiểm hơn so với bình thường vì những yếu tố khởi phát cơn hen mùa này tăng nhanh và khó kiểm soát, do không khí trở nên lạnh hơn, virus sinh sôi mạnh hơn (virus cảm lạnh, cúm…), vì vậy tần suất xuất hiện cơn hen cấp gia tăng. Nếu bệnh không được kiểm soát tốt và trẻ không được chăm sóc, phòng ngừa hen suyễn mùa lạnh hiệu quả, cơn hen xuất hiện thường xuyên hơn, triệu chứng ngày càng tồi tệ hơn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và cuộc sống của trẻ.

Hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh phải làm sao?

Hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh phải làm sao? Điều quan trọng trong điều trị trẻ hen suyễn là tránh các yếu tố khởi phát vào cơn hen cấp, tuân thủ điều trị dự phòng khi đã có chỉ định từ bác sĩ, từ đó làm giảm tần suất cơn hen và giảm nhẹ triệu chứng. Để làm được vậy, phụ huynh có thể tham khảo một số lưu ý khi chăm sóc trẻ hen suyễn mùa lạnh như sau:

• Hạn chế cho trẻ ra ngoài đến những nơi lạnh, không khí lạnh và khô sẽ làm tăng nguy cơ vào cơn hen cấp ở trẻ. Trong trường hợp trẻ cần ra ngoài, hãy giữ ấm cho trẻ: Trẻ nên đeo khăn quàng cổ, đeo khẩu trang, áo ấm,…
• Sử dụng máy sưởi, điều hòa không khí: Điều này giúp đảm bảo không khí trong nhà có nhiệt độ phù hợp, không quá nóng hay quá lạnh. Một số máy điều hòa còn tích hợp tính năng lọc không khí, giúp loại bỏ bụi bẩn, nấm mốc và các tác nhân khác là các yếu tố nguy cơ khởi phát cơn hen cấp tính. (1)
• Kiểm soát chặt chẽ độ ẩm trong phòng: Độ ẩm phòng cao là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, nấm mốc sinh sôi. Điều này có thể kích hoạt cơn hen ở trẻ. Do vậy, phụ huynh nên theo dõi chặt chẽ độ ẩm phòng của trẻ, chỉ nên giữ độ ẩm phòng trong khoảng 40-70%.
• Không hút thuốc trong khuôn viên nhà, không đưa trẻ đến khu vực có khói thuốc lá, ô nhiễm không khí (khói bụi, khói bếp), vệ sinh gối nệm, chăn ga thường xuyên.
• Thực hiện các biện pháp phòng ngừa các bệnh lý khác, tránh để trẻ nhiễm bệnh: Mùa lạnh cũng là thời điểm các bệnh lây lan qua đường hô hấp bùng phát (cúm, viêm hô hấp, viêm họng, viêm phế quản, phổi,…). Khi trẻ mắc phải những bệnh lý này, hen suyễn có thể trở nên nặng hơn. Vậy nên, trẻ hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh, mang đeo khẩu trang thường xuyên, tạo cho trẻ thói quen rửa tay. (2)
• Phụ huynh nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa khởi phát cơn hen cấp, tăng cường đề kháng cho trẻ, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vận động vừa sức là cách giúp trẻ nâng cao đề kháng, tăng sức bền và khỏe phổi. Ngoài ra, trẻ nên được tiêm chủng đầy đủ nhằm tăng đề kháng, hỗ trợ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh thường gặp như cúm mùa…
• Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, nghi ngờ mắc bệnh lý hô hấp, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị thích hợp, tránh kéo dài gây bệnh diễn tiến nặng hơn và gây biến chứng nguy hiểm.
• Tái khám định kỳ và thảo luận với bác sĩ để có kế hoạch chăm sóc và điều trị hen suyễn phù hợp, thông báo cho giáo viên về tình trạng bệnh của trẻ.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ Chuyên khoa Nhi, PlinkCare theo địa chỉ:

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về hen suyễn ở trẻ em mùa lạnh. Phụ huynh cần đặc biệt chú ý chăm sóc trẻ đúng cách và phòng ngừa các yếu tố là tăng nguy cơ hen suyễn mùa lạnh ở trẻ.