Đột quỵ lần 2: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và phòng ngừa

Cứ 4 người sống sót sau cơn đột quỵ thì có 1 người sẽ bị đột quỵ tái phát. Đột quỵ lần 2 khiến số lượng tế bào não bị tổn thương nhiều hơn, tăng nguy cơ tàn phế và tử vong. (1)

Nguyên nhân đột quỵ lần 2

Đột quỵ lần 2 (tai biến mạch máu não lần 2) xảy ra khi một người đã từng trải qua một cơn đột quỵ trước đó. Nguy cơ bị đột quỵ lần 2 cao nhất trong vòng hai ngày đầu tiên. Nhưng bạn vẫn có nguy cơ đột quỵ tái phát lần 2 cao trong vòng ba tháng và thậm chí lên đến một năm sau cơn đột quỵ đầu tiên.

Đột quỵ lần 2 thường liên quan đến một số yếu tố nguy cơ cụ thể và hậu quả thường nặng hơn so với lần đầu tiên nguy cơ tử vong hoặc tàn tật gia tăng đáng kể. Những người dễ bị đột quỵ lần thứ hai nhất là những người trên 80 tuổi, nam giới, và những người có tiền sử gia đình có khuynh hướng di truyền bị đột quỵ.

Nguyên nhân bị tai biến mạch máu não lần 2 có thể là do tắc nghẽn mạch máu não hoặc xuất huyết não. Các yếu tố dẫn đến nguyên nhân của cơn đột quỵ lần 2 thường giống như đột quỵ nguyên phát (cơn đột quỵ đầu tiên): (2)

• Huyết áp cao làm tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ khi không được kiểm soát.
• Cholesterol cao có thể dẫn đến tình trạng mảng bám tích tụ trong động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến não và các bộ phận khác của cơ thể.
• Bệnh tiểu đường và lượng đường trong máu cao có liên quan đến nguyên nhân gây tổn thương mạch máu và làm tăng khả năng hình thành cục máu đông.
• Hút thuốc cũng là một nguyên nhân làm tăng nguy cơ đột quỵ lần 2 bởi các hóa chất trong thuốc lá sẽ làm đặc máu và tăng khả năng mảng bám sẽ tích tụ trong động mạch.
• Béo phì làm tăng nguy cơ bị tái phát đột quỵ và có liên quan đến bệnh tiểu đường, bệnh tim và huyết áp cao.
• Những bất thường về tim như rung tâm nhĩ có thể khiến cục máu đông hình thành trong tim và sau đó di chuyển lên não, dẫn đến đột quỵ lần 2.

Tuy nhiên, không loại trừ nguyên nhân đột quỵ lần 2 khác với lần đầu tiên dù trường hợp này rất ít khi xảy ra.

Dấu hiệu tai biến mạch máu não lần 2

Đột quỵ lần 2 hay đột quỵ tái phát có các dấu hiệu giống như lần đột quỵ đầu tiên. Các dấu hiệu đột quỵ bao gồm: (3)

• Khó nói và hiểu ngôn ngữ: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc nói hoặc hiểu lời nói của người khác. Người bị đột quỵ lần 2 có thể nói không rõ ràng, không mạch lạc hoặc không thể nói gì cả.
• Mất cảm giác hoặc yếu ở một phần cơ thể: Tình trạng này có thể diễn ra pử mặt, tay, chân hoặc toàn bộ một bên của cơ thể. Khi bạn yêu cầu người bệnh giơ hai tay cao khỏi đầu, bạn sẽ thấy một tay lập tức rơi xuống. Tình trạng yếu một bên này cũng dẫn đến méo mặt, mất đối xứng giữa hai bên khuôn mặt.
• Mất thăng bằng và khó điều chỉnh cử động: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc đi đứng, bị mất cân bằng hay có cảm giác chóng mặt.
• Suy giảm thị lực: Bị đột quỵ lần 2 khiến người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc nhìn rõ, bị mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt, hoặc nhìn đôi,…
• Đau đầu dữ dội: Đau đầu bất thường, đột ngột và mạnh mẽ mà không có nguyên nhân rõ ràng chính là những dấu hiệu đột quỵ lần 2 thường gặp.

Nếu bạn hoặc người xung quanh bạn có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Mỗi giây khi đối mặt với đột quỵ đều vô cùng quan trọng và việc can thiệp nhanh chóng trong khung “giờ vàng” cấp cứu đột quỵ có thể giảm thiểu tổn thương não và cải thiện kết quả điều trị.

Đột quỵ lần 2 có nguy hiểm không?

Đột quỵ làm mất oxy để nuôi các tế bào não và có thể gây ra tổn thương đáng kể ảnh hưởng đến chức năng thần kinh lâu dài của một người. Đột quỵ tái phát có thể gây thêm tổn thương, làm tăng nguy cơ tàn tật và tử vong.

Theo một nghiên cứu năm 2022, tỷ lệ tử vong cao hơn sau khi bị đột quỵ tái phát. Đối với người bị đột quỵ thiếu máu cục bộ, nguy cơ tử vong do đột quỵ tái phát lần 2 trong 1 năm là 25% và trong 10 năm là 70%. Đối với người bị đột quỵ xuất huyết nội sọ, nguy cơ tử vong khi bị đột quỵ lần 2 là 31% (trong 1 năm) và 75% (trong 10 năm). (4)

Khi bị đột quỵ lần 2, các tế bào não có thể bị tổn thương nhiều hơn. Do đó, dù người bệnh có được đưa đến bệnh viện kịp thời thì nguy cơ di chứng sau đột quỵ cũng sẽ cao hơn so với đột quỵ lần đầu.

Bị đột quỵ lần thứ 2 có phục hồi được không?

Người bệnh bị đột quỵ lần 2 vẫn có thể hồi phục. Tuy nhiên, tỷ lệ phục hồi sau đột quỵ lần thứ 2 còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Mức độ nghiêm trọng của đột quỵ lần thứ 2
• Vị trí của đột quỵ lần thứ 2 (khả năng phục hồi thấp hơn nếu vị trí đột quỵ não lần 2 giống với lần đầu tiên)
• Tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh
• Khả năng tiếp cận và tuân thủ các phương pháp điều trị và phục hồi sau đột quỵ

Thông thường, người bị đột quỵ lần thứ 2 sẽ có khả năng phục hồi kém hơn người bị đột quỵ lần đầu. Điều này là do đột quỵ lần thứ 2 có thể gây thêm tổn thương não, khiến việc phục hồi trở nên khó khăn hơn.

Tuy nhiên, với sự chăm sóc y tế và phục hồi thích hợp, nhiều người bị đột quỵ lần thứ 2 vẫn có thể cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Bị đột quỵ lần 2 nên làm gì để cải thiện sức khỏe?

Để tăng tỷ lệ phục hồi, người bị đột quỵ lần thứ 2 nên lưu ý:

• Tuân theo hướng dẫn điều trị và phục hồi của bác sĩ
• Tham gia các buổi tập phục hồi chức năng
• Xây dựng lối sống khoa học, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bỏ thuốc lá, vận động thường xuyên, ngủ đủ giấc, kiểm soát huyết áp & cholesterol,…

Người bị đột quỵ lần 2 gặp nhiều cản trở trong điều trị và hồi phục. Tâm lý lo sợ bị đột quỵ tái phát cũng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do đó, quan trọng vẫn là có sự hỗ trợ, an ủi, động viên của gia đình, người thân xung quanh.

Cách phòng ngừa đột quỵ tái phát và lời khuyên của bác sĩ

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức – Trưởng khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, PlinkCare TP.HCM cho biết, 80% các cơn đột quỵ tái phát có thể được ngăn ngừa bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, tập thể dục, kiểm soát huyết áp, giảm cholesterol,… Lý tưởng nhất là bạn sẽ tập trung vào mọi yếu tố rủi ro có thể xảy ra.

Nếu bạn chưa biết làm sao để phòng ngừa đột quỵ lần 2, bạn có thể tuân theo các nguyên tắc sau: (5)

• Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến đột quỵ. Điều chỉnh lối sống và/hoặc sử dụng thuốc giảm huyết áp theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Kiểm soát tiểu đường: Điều chỉnh chế độ ăn, vận động và dùng thuốc theo chỉ dẫn để kiểm soát đường huyết cũng sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ bị đột quỵ lần 2.
• Không hút thuốc: Hút thuốc tăng nguy cơ đột quỵ do các hóa chất trong thuốc sẽ làm hình thành mảng xơ vữa động mạch. Dừng hút thuốc sẽ giảm đáng kể rủi ro bị đột quỵ lần 2.
• Giảm thiểu cholesterol xấu: Nên ăn một chế độ ăn giàu hoa quả, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Tránh thức ăn có chứa chất béo bão hòa.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ đột quỵ.
• Kiểm soát cân nặng: Tránh tăng cân quá nhanh và giữ cân nặng ở mức lý tưởng. Những người béo phì có thể cần phải giảm cân để tránh đột quỵ tái phát.
• Hạn chế rượu, bia và các thức uống có cồn: Uống rượu với mức độ vừa phải và không nên quá 1-2 ly mỗi ngày.
• Uống thuốc đều đặn: Người bệnh từng bị đột quỵ có thể cần dùng thuốc chống đông máu hoặc một số loại thuốc khác. Cần tuân thủ chỉ dẫn và không ngừng thuốc, thay đổi liều lượng hay thay đổi thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.
• Theo dõi và điều trị các rối loạn nhịp tim: Các vấn đề về tim mạch cũng có thể hình thành huyết khối và tăng nguy cơ đột quỵ. Do đó, để phòng ngừa đột quỵ lần 2, cần giải quyết các yếu tố nguy cơ. Nếu bạn có vấn đề về tim mạch, nên điều trị để phòng ngừa tái phát đột quỵ.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Đối với những người đã từng bị đột quỵ, việc thường xuyên tư vấn với bác sĩ và thực hiện các kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất quan trọng. Kiểm tra sức khỏe, tầm soát giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ.

Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tỷ lệ đột quỵ lần 2 ở người từng bị đột quỵ vô cùng cao. Và mỗi người là một trường hợp riêng biệt, các biện pháp phòng ngừa cần phải cá nhân hóa. Do đó, sau một lần đột quỵ, đừng chủ quan mà hãy thường xuyên thăm khám sức khỏe để có thể được tư vấn những biện pháp phòng ngừa đột quỵ lần 2 phù hợp nhất bạn nhé.