Định vị kim dây trong vú: Phương pháp, chỉ định và quy trình

Định vị kim dây trong vú là gì?

Định vị kim dây trong vú là 1 dây kim loại mảnh (dây móc) được đặt vào vú với đầu móc kim đặt ở vị trí có tổn thương bất thường. Thủ thuật được thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm, nhũ ảnh hoặc MRI khi tổn thương bất thường không thể sờ thấy và cần 1 điểm đánh dấu để hướng dẫn bác sĩ đến chính xác vùng mô vú cần phẫu thuật cắt bỏ. ‘Móc’ ở cuối giúp dây không dịch chuyển khỏi vị trí tổn thương trước khi phẫu thuật.

Định vị kim dây móc vú được thực hiện bằng cách sử dụng thuốc gây tê tại chỗ làm tê khu vực sẽ luồn kim dây móc. Quy trình này được thực hiện bởi bác sĩ chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ Ngoại Vú kết hợp kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh.

Tại sao cần thực hiện định vị kim dây trong vú?

Với những bất thường ở vú không thể sờ thấy nhưng cần phẫu thuật cắt bỏ, định vị dây móc vú được sử dụng làm điểm đánh dấu giúp bác sĩ xác định đúng vị trí khối u trước khi tiến hành điều trị. Đồng thời giúp phẫu thuật nhanh và chuẩn xác hơn.

Ưu và nhược điểm của định vị kim dây trong vú 

Nhiều xét nghiệm đã được phát triển để phát hiện sớm ung thư vú. Các xét nghiệm như chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú), siêu âm và chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể cho thấy những bất thường ở vú mà người bệnh hoặc bác sĩ không sờ thấy được. Các sang thương nhỏ Birads 4 trở lên cần được sinh thiết chẩn đoán hoặc điều trị và cần hỗ trợ của kỹ thuật định vị. Kỹ thuật này có những ưu và nhược điểm sau:

1. Ưu điểm

Định vị kim dây móc vú giúp bác sĩ phẫu thuật loại bỏ những bất thường ở vú khi không thể sờ thấy được. Kỹ thuật này đánh dấu vị trí và cho phép bác sĩ phẫu thuật loại bỏ ngay cả lượng mô bất thường nhỏ nhất được xác định trên phim chụp nhũ ảnh, siêu âm vú hoặc MRI vú.

Định vị kim dây chỉ loại bỏ các mô bất thường nên giúp giảm nguy cơ hình thành sẹo xấu, bảo tồn tối đa hình dạng vú và rút ngắn thời gian phẫu thuật, nhất là khi người bệnh được gây mê toàn thân.

2. Nhược điểm

Kim dây móc sẽ được tháo ra ngay khi thủ thuật kết thúc nên không gây nguy hiểm.

Với định vị dây móc vú, một số phụ nữ có thể ngất xỉu hoặc cảm thấy choáng váng trong quá trình thực hiện thủ thuật, điều này có thể do người bệnh lo âu hoặc căng thẳng, phần lớn không phải do đau.

Trao đổi với bác sĩ những cách giúp giảm mức độ căng thẳng trước khi thực hiện thủ thuật. Nếu cảm thấy không khỏe trong hoặc sau khi thực hiện thủ thuật, hãy nhanh chóng báo cho bác sĩ hoặc điều dưỡng. Các biện pháp có thể giảm nguy cơ người bệnh ngất xỉu như kê cao chân hoặc tiêm 1 lượng nhỏ thuốc atropine.

Đối tượng chỉ định và chống chỉ định

1. Chỉ định

Việc đặt kim dây trong vú được bác sĩ phẫu thuật và bác sĩ chẩn đoán hình ảnh thảo luận và quyết định trước khi thực hiện thủ thuật. Kỹ thuật này được chỉ định thực hiện đối với các tổn thương nhỏ hoặc không thể sờ thấy, với mục đích chẩn đoán hoặc điều trị như: sinh thiết cắt bỏ khối u hoặc cắt bỏ một phần vùng thương tổn tiền ung hay trong phẫu thuật bảo tồn vú trong ung thư vú. [1]

2. Chống chỉ định

Không có chống chỉ định tuyệt đối nào cho việc định vị kim dây trong vú. Tuy nhiên, có một số chống chỉ định đối với chụp MRI vú.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ trao đổi thêm với người bệnh về tình trạng đông máu, bao gồm số lượng tiểu cầu, huyết sắc tố, thời gian Thromboplastin từng phần được hoạt hóa và tỷ lệ bình thường hóa (đây là thông tin tiêu chuẩn cần có trước bất kỳ thủ tục can thiệp hoặc phẫu thuật nào).

Các phương pháp định vị kim dây trong vú

1. Hướng dẫn của nhũ ảnh

Người bệnh sẽ ngồi thoải mái trên ghế ở máy chụp nhũ ảnh. Vú được đặt giữa 2 tấm ép và được nén trong suốt thời gian thực hiện thủ thuật. Vú được sát khuẩn bằng chất khử trùng và bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ đặt 1 kim dây rất mảnh vào vú đã được gây tê tại chỗ để làm tê khu vực sẽ luồn dây móc. [2]

Sau đó, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ đưa 1 cây kim nhỏ vào mô vú cần cắt bỏ. Hình ảnh chụp nhũ ảnh được chụp để kiểm tra kim có ở đúng vị trí và kim được điều chỉnh theo yêu cầu hay không. Khi kim đã ở đúng vị trí, 1 sợi dây mảnh sẽ được truyền xuống giữa kim và kim được tháo ra, để lại dây ở đúng vị trí đó. Chụp nhũ ảnh cuối cùng được thực hiện để bác sĩ phẫu thuật biết vị trí của đầu dây liên quan đến khối bất thường cần cắt bỏ.

2. Hướng dẫn của MRI vú

Một đường truyền tĩnh mạch sẽ được đưa vào cánh tay, mu bàn tay hoặc cổ tay. Sau đó, người bệnh sẽ nằm trên chiếc giường di chuyển vào và ra khỏi máy quét MRI. Vú sẽ được nén nhẹ bằng 1 tấm nhựa nhỏ (ít lực nén hơn khi chụp nhũ ảnh). Thuốc cản từ thường được tiêm vào đường truyền tĩnh mạch để làm nổi bật và cung cấp hình ảnh rõ ràng về vùng vú trên hình ảnh MRI.

Vú được sát khuẩn bằng chất khử trùng, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ đặt 1 cây kim rất mảnh vào vú có gây tê tại chỗ để làm tê vùng cần luồn kim dây móc. Sau đó, bác sĩ sẽ chèn 1 cây kim nhựa (tương thích với từ trường mạnh được sử dụng trong MRI) vào mô bất thường.

Khi kim đã ở đúng vị trí, 1 sợi dây mảnh sẽ được truyền xuống giữa kim và kim được tháo ra, để lại dây móc ở đúng vị trí. Máy quét MRI tạo ra các hình ảnh cho bác sĩ phẫu thuật biết vị trí của đầu dây liên quan đến khối bất thường cần cắt bỏ.

3. Hướng dẫn của siêu âm vú

Người bệnh nằm trên giường, bác sĩ siêu âm phát hiện bất thường bằng cách sử dụng hình ảnh chụp bằng đầu dò siêu âm. Vú được sát khuẩn bằng chất khử trùng, bác sĩ siêu âm sẽ đặt 1 cây kim rất mảnh vào vú có gây tê tại chỗ để làm tê vùng cần luồn dây móc.

Sau đó, bác sĩ siêu âm sẽ chèn 1 kim dây nhỏ vào mô cần loại bỏ. Vị trí của kim được kiểm tra bằng hình ảnh siêu âm. Khi kim đã ở đúng vị trí, 1 sợi dây mảnh sẽ được truyền xuống giữa kim và kim được tháo ra, để lại dây ở đúng vị trí. Chụp nhũ ảnh cuối cùng được thực hiện để bác sĩ phẫu thuật thấy đầu dây nằm ở khối bất thường cần cắt bỏ (chụp nhũ ảnh cung cấp hình ảnh trực quan về vị trí của đầu dây tốt hơn so với siêu âm).

Quy trình định vị kim dây trong vú như thế nào?

Định vị kim dây trong vú là thủ thuật được thực hiện trước phẫu thuật. Quy trình thường được thực hiện như sau:

1. Chuẩn bị

Thông thường, thủ thuật định vị kim dây móc vào vú được thực hiện vài giờ (hoặc ít hơn) trước khi phẫu thuật nhằm loại bỏ khối bất thường.

Người bệnh không cần chuẩn bị gì cho việc định vị kim dây, ngoài giấy tờ tùy thân để làm các thủ tục theo yêu cầu, kết quả kiểm tra sức khỏe hoặc phim chụp nhũ ảnh hoặc MRI vú được thực hiện gần đây để bác sĩ xem xét những thông tin này trước khi thực hiện thủ thuật.

2. Trong quá trình định vị kim dây trong vú

Bác sĩ sẽ chọn 1 trong 3 phương pháp hướng dẫn hình ảnh để xác định vị trí gồm chụp nhũ ảnh, siêu âm hoặc MRI. Tùy vào loại hình ảnh ban đầu phát hiện bất thường và loại hình ảnh nào cho thấy khu vực đó rõ ràng hơn mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ cùng với bác sĩ chuyên hình ảnh vú can thiệp, sắp xếp và giải thích với người bệnh trước khi định vị và phẫu thuật bao gồm: định vị kim để chẩn đoán hay điều trị với kế hoạch rõ ràng, tùy kỹ thuật hình ảnh và độ rộng của tổn thương mà chọn lựa 1 kim hay nhiều kim dây.

3. Sau thủ thuật định vị kim dây

Dù sử dụng phương pháp nào để hướng dẫn cách đặt kim dây móc, 1 đoạn dây nhỏ sẽ nhô ra khỏi vú. Sau thủ thuật, đoạn dây này được dán xuống da và dây móc vẫn nằm ở vị trí tổn thương trong mô vú. Bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ dây cùng với tổn thương tại thời điểm phẫu thuật. Hình ảnh trước đó và hình ảnh từ việc định vị kim dây móc trong vú sẽ được gửi ngay khi người bệnh được đưa đến phòng mổ để bác sĩ phẫu thuật có thể tham khảo trước mổ.

Biến chứng sau định vị kim dây móc trong vú

Định vị kim dây móc là 1 thủ thuật đơn giản và hầu hết phụ nữ không gặp vấn đề gì nghiêm trọng. Tuy nhiên, vẫn có 1 số biến chứng xảy ra gồm:

• Một số phụ nữ có thể dị ứng với thuốc gây tê, dù trường hợp này rất hiếm.
• Một số rủi ro chung khi chụp MRI cần lưu ý, bao gồm việc có kim loại hoặc thiết bị trong hoặc trên cơ thể không hoạt động bình thường trong từ trường mạnh (ví dụ: bệnh nhân có thiết bị điều hòa nhịp tim).
• Trường hợp hiếm người bệnh dị ứng với thuốc tiêm cản từ.
• Các mảnh dây điện đôi khi còn sót lại trong vú sau phẫu thuật (do vô tình cắt hoặc đứt kim dây). Những vật này hiếm khi gây hại vì chúng được làm cùng chất liệu với các kẹp phẫu thuật, được sử dụng thường xuyên trong nhiều ca phẫu thuật và hiếm khi phải tháo ra.
• Tình trạng tuột kim dây: xảy ra ở vú có nhiều mô mỡ, khả năng bám kém vào dây móc. Dù nguyên nhân thông thường nhất khiến kim dây tuột khỏi mô vú đến từ bản chất của mô vú nhưng nếu người bệnh di chuyển đến cơ sở khác để phẫu thuật với dây móc ở đúng vị trí thì cần phải cẩn thận. Sự dịch chuyển kim đôi khi có thể xảy ra với chuyển động nhỏ của cơ thể. Nếu dây bị tuột ra, người bệnh có thể phải thực hiện lại quy trình này vì đầu dây sẽ không còn nằm trong mô cần được cắt bỏ.

Các thắc mắc liên quan đến định vị kim dây trong vú

Thủ thuật định vị kim dây trong vú được thực hiện tại Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh của bệnh viện nơi người bệnh điều trị. Điều quan trọng, người bệnh nên lựa chọn bệnh viện đa khoa có đầy đủ máy móc thiết bị hiện đại, bác sĩ có kinh nghiệm lâu năm ở lĩnh vực Ngoại Vú, Chẩn đoán hình ảnh… để thực hiện định vị kim dây trong vú.

1. Định vị kim dây trong vú có đau không?

Trước thủ thuật, bác sĩ sẽ tiêm thuốc gây tê cục bộ vào vị trí luồn kim dây. Người bệnh có thể đau hoặc chảy máu tại chỗ nhưng điều này sẽ được kiểm soát bởi bác sĩ. [3]

2. Quá trình định vị kim dây trong vú mất bao lâu?

Định vị kim dây trong vú dưới hướng dẫn của chụp nhũ ảnh mất khoảng 1 giờ, siêu âm mất khoảng 30 phút, dưới hướng dẫn bằng MRI lâu hơn định vị nhũ ảnh, cần khoảng 60 phút.

Quy trình định vị kim dây trong vú là kỹ thuật hướng dẫn dành cho bác sĩ phẫu thuật. Vì đây không phải chẩn đoán nên thường không có kết quả, ngoài 1 bản mô tả bằng văn bản về những gì đã được thực hiện và các hình ảnh hướng dẫn. Bác sĩ phẫu thuật sẽ cung cấp kết quả giải phẫu bệnh (trong đó mô bất thường được kiểm tra) với mô được cắt bỏ khi người bệnh hẹn gặp bác sĩ sau phẫu thuật.

3. Định vị kim dây trong vú có nguy hiểm không?

Định vị kim dây trong vú là kỹ thuật hiện đại, hỗ trợ bác sĩ xác định vị trí sang thương, không làm ảnh hưởng những khu vực hoặc mô lành xung quanh và gần như không để lại sẹo xấu. Tuy nhiên, kỹ thuật này cũng có một số nhược điểm và biến chứng nhưng không đáng kể, hoàn toàn kiểm soát được.

Khoa Ngoại Vú, PlinkCare TP.HCM với đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm trong việc thăm khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu tất cả các vấn đề liên quan đến tuyến vú nói chung (khối u lành tính, bất thường bẩm sinh, vú sa trễ, vú phì đại…) và ung thư vú nói riêng.

Ngoài ra, bệnh viện còn trang bị các máy móc, trang thiết bị hiện đại từ các nước Âu – Mỹ nhằm chẩn đoán bệnh chính xác nhất như máy siêu âm đàn hồi, máy chụp nhũ ảnh 3D, máy chụp cộng hưởng từ… giúp tất cả người bệnh cảm thấy an tâm và hài lòng khi đến khám và điều trị tại Bệnh viện Tâm Anh TP.HCM.

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về định vị kim dây trong vú là gì? Phương pháp, chỉ định và quy trình thực hiện. Dưới hướng dẫn của chụp nhũ ảnh, siêu âm hoặc MRI, định vị kim dây giúp xác định chính xác vị trí của sang thương, từ đó loại bỏ thành công các khối u nhỏ nghi ngờ ác tính mà khám lâm sàng không thể sờ thấy.