Cách điều trị co thắt tâm vị như thế nào? Có chữa khỏi không?

Co thắt tâm vị là gì?

Co thắt tâm vị là một rối loạn chức năng thực quản nguyên phát đặc trưng bởi sự tăng áp lực cơ vòng dưới thực quản và nhu động bình thường của thân thực quản bị suy yếu. Thức ăn sau đó tích tụ lại ở thực quản, gây dãn thực quản, hoặc trào ngược lên miệng, gây ra vị đắng.

Co thắt tâm vị là tình trạng hiếm gặp, thường nhầm lẫn với bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản (thức ăn trào ngược từ dạ dày). Hiện nay, không có phương pháp nào chữa trị dứt điểm hoàn toàn bệnh lý này do các cơ thực quản bị tổn thương không thể tái phục hồi. Tuy nhiên, triệu chứng bệnh vẫn có thể được kiểm soát bằng nội soi, liệu pháp xâm lấn tối thiểu hoặc phẫu thuật.

Tại sao bị co thắt tâm vị?

Nguyên nhân gây co thắt tâm vị vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đưa ra một số giả thuyết như sau:

• Co thắt tâm vị có thể liên quan đến sự thoái hóa của các tế bào thần kinh nằm giữa các lớp cơ thực quản, ảnh hưởng đến hoạt động đẩy thức ăn từ thực quản vào dạ dày.
• Co thắt tâm vị có thể liên quan đến nhiễm ký sinh trùng hoặc virus. Người mắc bệnh này thường có tiền sử mắc các bệnh nhiễm trùng trước đó, chẳng hạn có liên quan đến virus herpes simplex, virus u nhú ở người, virus sởi…
• Co thắt tâm vị có thể là một rối loạn tự miễn dịch. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện thấy dấu hiệu hoạt động của hệ thống miễn dịch trong các tế bào thần kinh hỗ trợ cơ thực quản. Ngoài ra, người bệnh mắc chứng co thắt tâm vị cũng có nguy cơ mắc các bệnh rối loạn tự miễn như: viêm màng bồ đào, tiểu đường loại I, viêm khớp dạng thấp, bệnh lupus ban đỏ hệ thống và hội chứng Sjögren cao gấp 3,6 lần.

Phương pháp chẩn đoán co thắt tâm vị

Co thắt tâm vị rất dễ bị bỏ qua hoặc chẩn đoán sai vì triệu chứng tương tự như các rối loạn tiêu hóa khác. Một số phương pháp chẩn đoán thường được chỉ định bao gồm:

• Đo áp lực thực quản: Được xem như một tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán co thắt tâm vị. Xét nghiệm này được thực hiện để đo các cơn co thắt cơ ở thực quản trong quá trình nuốt, đồng thời đo lường mức độ mở của cơ vòng thực quản dưới khi nuốt. Đây là phương pháp hữu ích giúp xác định loại rối loạn nuốt đang mắc phải.
• Chụp X-quang thực quản có uống thuốc cản quang (bari): Người bệnh uống dịch bari. Bari sẽ bao phủ toàn bộ lớp lót bên trong đường tiêu hóa và lấp đầy các cơ quan tiêu hóa, giúp tạo ra hình ảnh rõ ràng của thực quản, dạ dày và một phần ruột non. Ngoài ra, phương pháp này cũng giúp xác định tình trạng tắc nghẽn ở thực quản.
• Nội soi thực quản – dạ dày: Kỹ thuật này giúp kiểm tra trực quan hệ thống tiêu hóa trên, từ đó phát hiện các tình trạng tắc nghẽn một phần ở thực quản, có thể kết hợp sinh thiết thu thập mẫu mô để kiểm tra các biến chứng trào ngược dạ dày, chẳng hạn như Barrett thực quản.
• CT-SCAN: Nhằm chẩn đoán phân biệt co thắt tâm vị với các bệnh lý thứ phát gây tắc nghẽn khác, đặc biệt là bệnh lý ung thư thực quản.

Chẩn đoán phân biệt

Khi người bệnh có triệu chứng khó nuốt, bác sĩ cần tiến hành chẩn đoán phân biệt với:

• Ung thư thực quản: Tình trạng khó nuốt tăng lên theo thời gian, cần thực hiện nội soi để chẩn đoán xác định ung thư thực quản.
• Ung thư vùng tâm vị: Tình trạng khó nuốt tăng lên theo thời gian, nội soi thực quản có thể không thấy giãn nhưng thấy tổn thương sùi loét hoặc thâm nhiễm cứng ở vùng tâm vị.
• Rối loạn chức năng co bóp thực quản: Triệu chứng khó nuốt xuất hiện từng lúc, cần chụp X-quang để phân biệt. Kết quả chụp cho thấy thuốc lưu thông tốt, thực quản tăng co bóp. Nội soi không thấy ứ đọng ở thực quản.
• Hẹp thực quản do các nguyên nhân khác
• Các tổn thương ở trung thất, gây chèn ép thực quản

Phương pháp điều trị co thắt tâm vị như thế nào?

Điều trị co thắt tâm vị tập trung vào việc kéo giãn cơ thắt thực quản dưới để thức ăn và chất lỏng có thể di chuyển dễ dàng qua đường tiêu hóa. Phương pháp điều trị cụ thể tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của bệnh lý: (2)

1. Điều trị nội khoa

• Tiêm OnabotulinumtoxinA (Botox): Đây là thuốc giãn cơ, được sử dụng để tiêm trực tiếp vào cơ thắt thực quản trong quá trình nội soi. Bác sĩ có thể chỉ định tiêm lặp lại trong một số trường hợp. Tuy nhiên, điều này thường gây khó khăn cho việc phẫu thuật về sau (nếu có). Botox thường được dùng cho người bệnh không thể thực hiện phẫu thuật ngay lập tức hoặc nong bằng bóng hơi do tuổi tác hoặc sức khỏe. Tiêm Botox thường không kéo dài quá 6 tháng.
• Uống thuốc: Một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định uống thuốc isosorbid nitrat ngậm dưới lưỡi trước bữa ăn khoảng 10 – 15 phút hoặc thuốc chẹn kênh calci để làm giãn cơ thắt dưới, giúp cải thiện triệu chứng khó nuốt. Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác dụng trong giai đoạn đầu, không kéo dài về sau. Bệnh nhân lưu ý không dùng nifedipin tác dụng ngắn để tránh xảy ra các dụng phụ không mong muốn như hạ huyết áp, thiếu máu…
• Nong cơ vòng thực quản bằng bóng: Đây là một thủ thuật được thực hiện dưới sự hỗ trợ của nội soi tiêu hóa. Bóng sẽ được đưa vào giữa cơ vòng thực quản và bơm căng lên để mở rộng cơ vòng thực quản. Nếu cơ vòng vẫn không mở, thủ thuật sẽ được thực hiện lặp lại 1-3 lần (nếu tái phát). Gần ⅓ số ca bị co thắt tâm vị phải điều trị bằng phương pháp này lặp lại trong vòng 5 năm, kết hợp sử dụng thuốc an thần. Bóng hơi có nhiều loại với đường kính đa dạng: 3cm, 3,5cm, 4cm. Ưu điểm của phương pháp điều trị này là thời gian thực hiện nhanh, chỉ khoảng 5 – 7 phút. Hiệu quả thường khá tốt, cải thiện rõ rệt tình trạng nuốt nghẹn, ách tắc với tỷ lệ thành công cao. Tuy vậy, tỷ lệ tái phát sau điều trị thường cao hơn so với phẫu thuật điều trị co thắt tâm vị.

2. Điều trị ngoại khoa

Một số trường hợp co thắt tâm vị nghiêm trọng phải can thiệp phẫu thuật:

2.1 Phẫu thuật cắt cơ vòng dưới thực quản (phẫu thuật Heller)

Phẫu thuật Heller là thủ thuật cắt cơ vòng dưới thực quản, giúp thức ăn di chuyển vào dạ dày dễ dàng hơn. Phương pháp này có thể được thực hiện bằng phẫu thuật nội soi xâm lấn tối thiểu. Hầu hết bệnh nhân sau cắt cơ vòng dưới thực quản có triệu chứng trào ngược. Để tránh các biến chứng xảy ra từ trào ngược dạ dày thực quản, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện song song với phẫu thuật tạo van chống trào ngược. Kỹ thuật này sẽ quấn phần trên của dạ dày quanh thực quản dưới để tạo thành van chống trào ngược, ngăn axit di chuyển lên thực quản.

2.2 Phẫu thuật cắt cơ vòng dưới thực quản bằng nội soi qua ngả miệng POEM (Peroral Endoscopic Myotomy)

Trong quá trình phẫu thuật, người bệnh sẽ được gây mê nội khí quản. Sau đó, bác sĩ tiến hành xác định cơ thắt thực quản dưới (LES) để chích phồng lớp niêm mạc thực quản phía trên đường Z khoảng 10 cm. Tiếp đến, bác sĩ sẽ sử dụng dao điện để mở niêm mạc thực quản chỗ chích phồng, tạo ra đường hầm dài trong lớp dưới niêm mạc và lớp cơ qua khỏi cơ vòng thực quản dưới tới tâm vị dạ dày, để lộ toàn bộ cơ vòng.

Những bệnh nhân phẫu thuật thất bại có thể được điều trị bằng phương pháp nong nội soi. Nếu thủ thuật này vẫn không thành công, bác sĩ sẽ tiến hành xác định nguyên nhân thất bại bằng chẩn đoán hình ảnh, sau đó thảo luận phương án tiếp theo. Phẫu thuật cắt thực quản là lựa chọn điều trị cuối cùng.

Lưu ý khi điều trị co thắt tâm vị

Dưới đây là một số lưu ý quan trọng về điều trị co thắt tâm vị:

• Các lựa chọn điều trị ban đầu thường được ưu tiên bao gồm: điều trị nội khoa, nong bằng bóng hơi, phẫu thuật cắt cơ và phẫu thuật cắt cơ vòng dưới thực quản bằng nội soi qua đường miệng (POEM).
• Lựa chọn liệu pháp ban đầu đối với điều trị co thắt tâm vị phải dựa trên độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe của người bệnh.
• Liệu pháp điều trị tiêm OnabotulinumtoxinA (Botox) chỉ được khuyến nghị cho những bệnh nhân không phù hợp phương pháp nong bằng bóng hơi hoặc phẫu thuật.
• Liệu pháp dùng thuốc có thể được sử dụng cho những bệnh nhân không trải qua điều trị nong bằng bóng hơi hoặc phẫu thuật cắt cơ và đã thất bại trong điều trị bằng tiêm OnabotulinumtoxinA (Botox).

Co thắt tâm vị có chữa khỏi được không?

Co thắt tâm vị không thể chữa khỏi dứt điểm, có xu hướng tồn tại suốt đời do các cơ thực quản bị tổn thương không có khả năng tái phục hồi. Các phương pháp điều trị kể trên chỉ có thể hỗ trợ kiểm soát triệu chứng bệnh và ngăn các biến chứng như sặc, nghẹt thở, suy dinh dưỡng…

Trên đây là bài viết tổng hợp một số thông tin hữu ích về điều trị co thắt tâm vị, bao gồm các phương pháp chẩn đoán, điều trị nội khoa, ngoại khoa cụ thể. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh sẽ có thêm nhiều cập nhật hữu ích trong vấn đề điều trị và chăm sóc sức khỏe.