Điều kiện hiến tinh trùng gồm những gì? Lưu ý cần phải biết

Hiến tinh trùng có bắt buộc không?

Tại Việt Nam, việc hiến tinh trùng phải tuân thủ các nguyên tắc tự nguyện, bảo mật thông tin và đảm bảo an toàn cho cả người hiến và người nhận. Theo đó, Luật pháp Việt Nam quy định rõ ràng rằng mọi người đều có quyền tự nguyện hiến tinh trùng và không ai bị ép buộc phải làm điều này. Việc hiến tinh trùng cần thực hiện trên tinh thần tự nguyện, không vì mục đích thương mại hay bị ép buộc bởi bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.

Những quy định này được đặt ra nhằm bảo vệ quyền lợi và đảm bảo tính nhân đạo trong quá trình hiến tinh trùng. Việc hiến tinh trùng không chỉ đơn thuần là một hành động y tế nhân đạo mà còn liên quan đến nhiều khía cạnh về đạo đức, tâm lý và xã hội. Do đó, việc thực hiện nó phải được cân nhắc kỹ lưỡng và dựa trên sự tự nguyện hoàn toàn của người hiến. (1)

Vì sao nam giới lựa chọn hiến tinh trùng?

Tinh trùng hiến tặng giúp mang lại cho nhiều phụ nữ và các cặp vợ chồng cơ hội sinh con khoẻ mạnh. Chỉ định xin tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng sau khi hoán đổi mẫu tinh trùng hiến/tặng:

• Phụ nữ độc thân muốn mang thai và sinh con
• Các cặp vợ chồng đã trải qua nhiều chu kỳ IVF thất bại và có chỉ định xin tinh trùng
• Các cặp vợ chồng vô sinh do nguyên nhân chồng không có tinh trùng, sau khi đã được khảo sát tìm kiếm tinh trùng bằng phẫu thuật thất bại.
• Các cặp vợ chồng có tiền sử chồng/gia đình chồng mắc bệnh lý di truyền nặng có thể truyền qua thế hệ sau.

Điều kiện hiến/tặng tinh trùng

Hiến/tặng tinh trùng là một quy trình mà người đàn ông hiến tặng mẫu tinh dịch (tiết ra trong quá trình xuất tinh) – nhằm mục đích giúp đỡ thụ thai cho một phụ nữ hoặc một cặp vợ chồng hiếm muộn. Việc sử dụng tinh trùng hiến/tặng được gọi là sinh sản có sự hỗ trợ của người tình nguyện (sinh sản có bên thứ ba).

Để thực hiện hiến/tặng tinh trùng, nam giới cần đáp ứng những điều kiện sau đã được quy định tại Điều 4 Nghị định 10/2015/NĐ-CP:

• Độ tuổi: Nam giới hiến tặng tinh trùng phải nằm trong độ tuổi từ 20-40. Đây là độ tuổi lý tưởng nhất có thể cho tinh trùng có chất lượng cao và ít nguy cơ gặp các khiếm khuyết tiềm ẩn có thể xảy ra ở tinh trùng của người lớn tuổi.
• Đảm bảo sức khỏe tốt: Người hiến tinh trùng phải có sức khỏe tốt, không mắc các bệnh di truyền ảnh hưởng đến thế hệ sau, không mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV và không mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình.
• Tinh thần tự nguyện: Việc hiến tinh trùng phải được thực hiện trên tinh thần tự nguyện, không bị ép buộc bởi một cá nhân hay tổ chức nào.

Quy trình tham gia hiến/tặng tinh trùng tại bệnh viện Tâm Anh Quận 8 TPHCM

Nếu Bạn thỏa điều kiện kể trên, và đồng ý tham gia hiến/ tặng tinh trùng. Các bạn sẽ được thực hiện các bước thăm khám và tư vấn tiếp theo như sau:

• Tiền sử bệnh sử gia đình người hiến/tặng: Tiền sử bệnh của gia đình ít nhất hai thế hệ: gồm cha mẹ, anh chị em ruột, giúp phát hiện một số bệnh lý di truyền có thể có trong gia đình.
• Tiền sử người hiến/tặng: Người hiến/tặng cần cung cấp đầy đủ, chính xác về các bệnh lý đã từng mắc phải, thói quen sinh hoạt bao gồm cả thói quen hoạt động tình dục để việc sàng lọc đạt hiệu quả cao nhất. Tiền sử sinh sản và bệnh lý nếu có giúp loại trừ nguyên nhân di truyền gây sẩy thai liên tiếp hay bất thường bẩm sinh.
• Xét nghiệm tinh dịch đồ: Mẫu tinh dịch của người nam sau khi thu được bằng phương pháp thủ dâm sẽ được đưa đến phòng thí nghiệm để kiểm tra và đánh giá chất lượng tinh trùng. Những mẫu tinh trùng đạt tiêu chuẩn về chất lượng và số lượng mới được nhận lưu trữ.
• Xét nghiệm các bệnh lý lây nhiễm có thể ảnh hưởng đến em bé sinh ra: Phân tích tế bào máu, nhóm máu, viêm gan B, viêm gan C, giang mai, HIV. Các xét nghiệm này yêu cầu âm tính đối với người hiến/tặng, đối với tổng phân tích tế bào máu loại trừ nguy cơ bệnh lý thiếu máu di truyền.
• Tư vấn tâm lý: tư vấn cùng bác sĩ về các vấn đề liên quan đến hiến/tặng tinh trùng giúp người hiến/tặng hiểu rõ về ý nghĩa của hành động đang thực hiện và đảm bảo tính tự nguyện trong quá trình thực hiện. Đây cũng là cơ hội để giải đáp các thắc mắc và cung cấp sự hỗ trợ cần thiết cho người hiến/tặng và người vận động hiến/tặng mẫu.

Sau khi thăm khám và tư vấn các thông tin cần thiết, người hiến /tặng sẽ lấy 2 mẫu tinh trùng cách nhau 3-5 ngày để có chất lượng tinh trùng tốt nhất. 2 mẫu tinh trùng này sẽ được mã hoá và lưu trữ tại ngân hàng tinh trùng và chờ đợi kết quả HIV lần 2.

03 tháng sau lần lấy mẫu tinh trùng cuối cùng, người hiến/tặng phải quay lại để làm xét nghiệm HIV lần 2 nhằm tránh bỏ sót tình trạng nhiễm HIV trong giai đoạn cửa sổ. Nếu mẫu HIV lần 2 âm tính, 2 mẫu tinh trùng sẽ đưa vào ngân hàng tinh trùng sử dụng cho người có nhu cầu.

Bất kỳ bất thường nào được phát hiện trong quá trình thăm khám và khảo sát, không thỏa điều kiện kể trên, hoặc bệnh nhân không lấy đủ 2 mẫu tinh trùng hoặc không quay lại thử HIV lần 2 sau 3 tháng tính từ ngày lấy mẫu tinh trùng lần 2, mẫu tinh trùng sẽ không thỏa điều kiện và bị hủy mẫu tinh trùng lưu trữ.

Những điều cần biết về ngân hàng tinh trùng IVFTA TPHCM

Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Hệ thống PlinkCare TP.HCM, Ngân hàng tinh trùng được triển khai với mục tiêu lưu trữ tinh trùng hiến tặng (đã qua kiểm tra và sàng lọc).

Được hoạt động theo đúng yêu cầu nghiêm ngặt của Bộ Y tế, quy trình về hiến tinh trùng và nhận tinh trùng tại Ngân hàng tinh trùng IVF Tâm Anh luôn được kiểm soát gắt gao, đủ điều kiện mới được nhận mẫu. Hơn thế, trong quá trình sử dụng ngân hàng tinh trùng, các cặp vợ chồng/phụ nữ muốn làm mẹ đơn thân và người hiến tặng sẽ được giải đáp chi tiết các thắc mắc về quy trình hoạt động, những vấn đề có liên quan và được tư vấn tâm lý trước khi thực hiện.

IVFTA-TP.HCM tự hào là một trong những đơn vị hỗ trợ sinh sản hàng đầu tại Việt Nam, với trang thiết bị hiện đại, hệ thống phòng lab đạt chuẩn ISO 5, khu lưu trữ tiến tiến hỗ trợ việc tiếp nhận, xử lý mẫu tinh trùng an toàn và đảm bảo chất lượng.

Một số câu hỏi liên quan

1. Hiến/tặng tinh trùng nhiều lần liệu có thể thực hiện được hay không?

Theo tinh thần quy định tại Nghị định số 10/2015/NĐ-CP ngày 15/03/2015 của Chính phủ, mỗi người chỉ được hiến/tặng tinh trùng duy nhất một lần và chỉ được sử dụng cho một lần mang thai thành công.

Một ví dụ cho tình trạng hiến tinh trùng không hợp pháp đã gây ra ảnh hưởng lớn lên cuộc sống của nhiều phụ nữ và những đứa con của họ. Một bài báo trên THE GUARDIAN VÀ LOẠT PHIM TÀI LIỆU TRÊN NETFLIX 06/2024: “Người đàn ông có 1000 đứa con, người hiến tinh trùng đã lừa dối các bậc cha mẹ trên thế giới như thế nào.” Bộ phim này đã mở ra một tội ác thật sự, mỗi tập phim tiết lộ hoạt động bất hợp pháp quốc tế của Meijer (người cho tinh trùng).

Tuy nhiên các tập phim còn tập trung vào những người phụ nữ mà anh ta lừa dối, và những gia đình này phải chung sống với những hậu quả lâu dài do hành động anh ta gây ra. Anh chị em cùng cha khác mẹ có thể tình cờ gặp nhau tại sân chơi, gieo rắc nỗi sợ hãi về loạn luân, bệnh lý do cùng huyết thống. Một người phụ nữ nhận tinh trùng từ Meijer nói rằng: “bạn phải chuẩn bị cho con mình những điều mà bạn không nên chuẩn bị. Thật không công bằng, anh ta đã cướp đi sự TỰ DO của con cái chúng tôi.”.

Do vậy, tại IVF Tâm Anh quận 8, chúng tôi có sự quản lý chặt chẽ đối với trường hợp hiến/tặng tinh trùng tại IVFTA bằng hình ảnh, vân tay, tránh trường hợp sử dụng giấy tờ không hợp lệ nhằm hiến/tặng tinh trùng vì mục đích thương mại. Các hồ sơ liên quan đến vấn đề hiến /tặng tinh trùng sẽ được lưu trữ vĩnh viễn tại bệnh viện.

2. Khi sử dụng mẫu tinh trùng hiến/tặng từ ngân hàng tinh trùng, cặp vợ chồng nhận mẫu hoặc các em bé sinh ra từ mẫu tinh trùng hiến/tặng có thể tìm được thông tin người hiến/tặng hay không?

Người được vận động hiến/tặng tinh trùng cần được thăm khám, đảm bảo về sức khỏe, thực hiện các xét nghiệm kiểm tra cần thiết. Nếu người hiến/tặng thoả đủ điều kiện sẽ được tiến hành lấy mẫu tinh trùng. Mẫu tinh trùng của người hiến/tặng sẽ được mã hóa dựa trên nguyên tắc vô danh và lưu trữ vào ngân hàng tinh trùng. Sau đó, vợ chồng/phụ nữ muốn làm mẹ đơn thân sẽ được cấp 2 mẫu tinh trùng ngẫu nhiên theo quy trình mã hóa của ngân hàng tinh trùng mà không hề biết danh tính của chủ nhân mẫu tinh trùng.

Cần tối thiểu 3 mẫu tinh trùng để ngân hàng tinh trùng có thể hoạt động và thực hiện mã hóa, trao đổi mẫu an toàn dựa trên nguyên tắc vô danh. Tuy nhiên một mẫu hiến/tặng tinh trùng chỉ sử dụng cho 1 người duy nhất và chỉ được sử dụng cho 1 lần mang thai thành công. Việc hiến /tặng tinh trùng không vô danh hiện không được áp dụng tại Việt Nam.

3. Người tiết lộ thông tin để người cho và nhận tin trùng biết nhau sẽ bị xử phạt như thế nào?

Căn cứ vào Khoản 3 Điều 42 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, mức xử phạt đối với các cá nhân, tổ chức tiết lộ thông tin để người cho và người nhận tinh trùng biết danh tính của nhau là từ 10.000.000đ đến 20.000.000đ, cụ thể bao gồm các hành vi sau đây:

• Sử dụng tinh trùng của một người để dùng cho từ hai người trở lên, trừ trường hợp sinh con không thành công.
• Không hủy hoặc hiến tặng mẫu tinh trùng còn dư trong trường hợp đã sinh con thành công/tặng tinh trùng có làm xét nghiệm di truyền hay không?
• Phát hiện y cho các cơ sở nghiên cứu khoa học.
• Không mã hóa tinh trùng trước khi đưa mẫu vào ngân hàng tinh trùng.
• Lưu giữ tinh trùng tại cơ sở khám chữa bệnh chưa được cấp phép.

Quá trình hiến/tặng tinh trùng phải được thực hiện trên nguyên tắc vô danh, người hiến/tặng cần đáp ứng các điều kiện hiến tinh trùng theo quy định của Pháp luật Việt Nam nhằm đảm bảo chất lượng cũng như sự an toàn cho quá trình hiến /tặng.

4. Làm thế nào để phòng ngừa các nguy cơ bệnh lý di truyền từ tinh trùng của người hiến/tặng?

• Khảo sát yếu tố nguy cơ bệnh lý di truyền thông qua khảo sát thông tin di truyền của người hiến/tặng và gia đình người hiến/tặng: người hiến đã biết bệnh lý di truyền đã có như Thalassemia, gia đình người hiến có bất thường bẩm sinh hoặc bệnh lý di truyền nghi ngờ…, người trong gia đình mắc bệnh tự kỷ hoặc chậm phát triển tinh thần…
• Đánh giá tâm lý học người hiến/tặng phát hiện bất thường phát triển thể chất và tâm thần có thể ảnh hưởng đến thế hệ sau : rối loạn phát triển thể chất hoặc tinh thần…
• Đánh giá tiền sử sinh sản người hiến/tặng nếu đã có gia đình và có con: sảy thai liên tiếp, dị tật bẩm sinh…
• Đánh giá thể chất người hiến/tặng để phát hiện yếu tố nguy cơ do di truyền hay do lối sống không lành mạnh: nguy cơ ung thư vú, tiểu đường…

Theo ASRM 2018, khả năng sắp xếp lại nhiễm sắc thể truyền sang con ở dạng cân bằng là rất nhỏ, đặc biệt gia đình không có yếu tố nguy cơ bất thường về nhiễm sắc thể. Do vậy việc xét nghiệm nhiễm sắc thể ở nhóm hiến/tặng tinh trùng là không bắt buộc.

Hiện nay các xét nghiệm bệnh lý di truyền gen lặn hay quy trình xét nghiệm di truyền người mang gen lặn chưa được chuẩn hoá trên thế giới, cũng như giữa các ngân hàng tinh trùng. Tần suất mắc các bệnh lý gen di truyền cũng khác nhau giữa nhóm quần thể: châu Âu, châu Mỹ, Đông Nam Á, Do Thái… Do đó cần có thời gian để xây dựng một nhóm bệnh gen di truyền hay gặp dành cho dân số Việt Nam.

Tuy nhiên người nhận, hay xin tinh trùng cần hiểu thêm rằng, xét nghiệm bệnh lý di truyền gen lặn của người hiến/tặng có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh di truyền cụ thể nhưng không thể loại bỏ được 3%–4% nguy cơ dị tật bẩm sinh ở tất cả trẻ sinh sống.

Nếu trong quá trình khảo sát, đánh giá, thăm khám, chúng tôi kết luận có nguy cơ gia tăng di truyền thế hệ sau một tình trạng bệnh lý từ người hiến/tặng, chúng tôi sẽ từ chối nhận mẫu tinh trùng.

5. Việc hiến/tặng tinh trùng có đem lại lợi ích kinh tế cho người hiến/tặng hay tổ chức nào hay không?

Việc hiến tinh trùng phải được thực hiện trên tinh thần tự nguyện, không bị ép buộc bởi một cá nhân hay tổ chức nào. Đặc biệt, quá trình cho tinh trùng hoặc cho noãn chỉ được thực hiện tại các cơ sở khám chữa bệnh được Bộ Y tế công nhận và cấp phép thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm.

Cặp vợ chồng/phụ nữ đơn thân xin tinh trùng có trách nhiệm thanh toán mọi chi phí cho người được vận động hiến/tặng tinh trùng. Khoản chi phí này nhằm mục đích bù lại cho khoản thời gian và các chi phí phát sinh mà người cho tinh trùng trải qua. (2)

Hiện nay, IVF Tâm Anh đã triển khai ngân hàng tinh trùng, khách hàng có mong muốn điều trị vô sinh hiếm muộn hoặc cần tư vấn về các vấn đề liên quan đến hiến tặng tinh trùng có thể liên hệ trực tiếp đến trung tâm để được các chuyên gia, bác sĩ giỏi tư vấn cụ thể:

Tóm lại, quá trình hiến tặng tinh trùng phải được thực hiện trên nguyên tắc vô danh, người hiến cần đáp ứng các điều kiện hiến tinh trùng theo quy định của Pháp luật Việt Nam nhằm đảm bảo chất lượng cũng như sự an toàn cho quá trình hiến tặng.