Điện tâm đồ gắng sức là gì? Chống chỉ định và quy trình thực hiện

Điện tâm đồ gắng sức là gì? Quy trình thực hiện? Chỉ định, chống chỉ định nghiệm pháp điện tâm đồ gắng sức ở những trường hợp nào?…

Điện tâm đồ gắng sức là gì?

Điện tâm đồ (ECG) là kỹ thuật giúp ghi lại các xung điện của tim. Điện tâm đồ gắng sức là phương pháp thăm dò không xâm lấn dùng để phát hiện bất thường tim mạch không biểu hiện lúc nghỉ và đánh giá chức năng tim thông qua việc theo dõi liên tục điện tâm đồ (kèm theo nhịp tim, huyết áp) khi vận động gắng sức.

Kỹ thuật này không gây đau đớn, hiệu quả cao trong chẩn đoán những dấu hiệu bất thường về động mạch vành, rối loạn nhịp tim, giúp đánh giá tình trạng sức khỏe tim mạch của người bệnh.

Điện tâm đồ gắng sức còn được gọi là nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ, được thực hiện để đánh giá đáp ứng của tim khi gặp căng thẳng hoặc tập luyện. Trong quá trình kiểm tra này, điện tâm đồ (ECG) sẽ được ghi lại vào các thời điểm nhất định khi người bệnh đang tập luyện trên máy chạy bộ hoặc xe đạp lực kế, nhằm so sánh các tác động của việc tăng cường căng thẳng lên tim.

Với gắng sức bằng thảm lăn, độ dốc và tốc độ của máy chạy bộ sẽ được tăng lên sau mỗi 3 phút khiến cho việc tập luyện trở nên khó khăn hơn; nếu gắng sức bằng xe đạp lực kế, bệnh nhân sẽ phải đạp nhanh dần theo các mức độ của máy, điều này đòi hỏi người bệnh phải gắng sức tăng dần.

Trong cả hai trường hợp, người bệnh sẽ tập luyện cho đến khi đạt được tần số tim mục tiêu (được xác định bởi nhân viên y tế dựa trên tuổi của người bệnh) và đạt thời gian gắng sức tối thiểu là 6 phút hoặc cho đến khi không thể tiếp tục nghiệm pháp do mệt mỏi, khó thở, đau ngực hoặc các triệu chứng khác…

Tại sao cần đo điện tâm đồ gắng sức?

Điện tâm đồ gắng sức là một phương pháp chẩn đoán hữu ích cho mọi lứa tuổi, từ những người khỏe mạnh đến những người có vấn đề về tim mạch. Phương pháp này giúp chẩn đoán và theo dõi nhiều bệnh lý tim mạch khác nhau, bao gồm:(1)

• Chẩn đoán bệnh lý động mạch vành: Mạch vành là mạch máu chính cung cấp máu giàu oxy nuôi tim. Bệnh mạch vành xảy ra khi mạch máu này bị tổn thương hoặc bị tắc nghẽn do mảng xơ vữa. Nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ giúp phát hiện bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ tiềm ẩn, không biểu hiện lúc nghỉ ngơi.
• Chẩn đoán rối loạn nhịp tim: Rối loạn nhịp tim là một bệnh lý tim mạch nguy hiểm, có biểu hiện đặc trưng là tim đập bất thường, quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Điện tâm đồ gắng sức giúp đánh giá các rối loạn nhịp liên quan đến gắng sức như nhịp nhanh thất đa dạng do tăng catecholamin hay các rối loạn dẫn truyền liên quan đến gắng sức.
• Định hướng điều trị bệnh lý tim mạch: Nếu bạn đã được chẩn đoán có rối loạn tim mạch, bài kiểm tra gắng sức sẽ giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị hiện tại. Bài kiểm tra này còn giúp lập kế hoạch điều trị cụ thể bằng cách xác định mức độ gắng sức tối đa mà tim bạn có thể chịu đựng.
• Quyết định thời điểm phẫu thuật tim: Bác sĩ có thể sử dụng kết quả từ bài kiểm tra gắng sức để xác định thời điểm phẫu thuật tim thích hợp, chẳng hạn như trong trường hợp thay van tim. Đối với những bệnh nhân suy tim, kết quả này cũng giúp quyết định việc cấy ghép tim hoặc thực hiện các thủ thuật xâm lấn khác.

Ngoài ra, nếu bài kiểm tra gắng sức điện tâm đồ không cung cấp đủ thông tin, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác, như siêu âm tim gắng sức, cắt lớp vi tính mạch vành…để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Ai cần đo điện tâm đồ gắng sức?

Mặc dù phương pháp đo điện tâm đồ gắng sức có thể thực hiện với mọi lứa tuổi, tuy nhiên một số trường hợp chống chỉ định dựa vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là một số chỉ định và chống chỉ định thực hiện điện tâm đồ gắng sức cần lưu ý:(2)

1. Chỉ định điện tâm đồ gắng sức

• Chẩn đoán bệnh lý động mạch vành khi nghi ngờ dựa trên tuổi, giới tính và lâm sàng.
• Phân tầng nguy cơ, đánh giá chức năng và tiên lượng ở bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã biết bệnh động mạch vành trước đó.
• Đánh giá sự thay đổi lâm sàng cho những bệnh nhân đã biết bệnh động mạch vành nhưng có sự thay đổi đáng kể về tình trạng lâm sàng.
• Đánh giá đau thắt ngực do co thắt mạch vành.
• Chỉ định để đánh giá tiên lượng, khả năng gắng sức nhằm hướng dẫn mức độ hoạt động sau khi xuất viện, đánh giá hiệu quả điều trị trước khi xuất viện, nghiệm pháp gắng sức thực hiện dưới mức tối đa vào khoảng 4 – 6 ngày sau nhồi máu cơ tim; hoặc thực hiện sau khi xuất viện tối thiểu từ 14 – 21 ngày sau nhồi máu cơ tim.
• Xác định thiếu máu cơ tim trước khi tái thông mạch vành.
• Xác định mức độ hoạt động thể lực nhằm tư vấn cho bệnh nhân sau khi tái tưới máu mạch vành được xem như là một phần trong chương trình phục hồi chức năng tim mạch cho bệnh nhân.
• Đánh giá cài đặt máy tạo nhịp đối với bệnh nhân có máy tạo nhịp có chức năng đáp ứng tăng nhịp khi gắng sức.
• Phát hiện rối loạn nhịp liên quan đến gắng sức và đánh giá ở những bệnh nhân đã biết hoặc nghi ngờ rối loạn nhịp.

2. Chống chỉ định điện tâm đồ gắng sức

Chống chỉ định tuyệt đối của nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ bao gồm:

• Nhồi máu cơ tim cấp trong vòng 2 ngày.
• Cơn đau thắt ngực không ổn định đang diễn tiến.
• Loạn nhịp tim chưa kiểm soát có gây triệu chứng hoặc rối loạn huyết động.
• Hẹp van động mạch chủ nặng có triệu chứng.
• Suy tim có triệu chứng chưa kiểm soát được.
• Nhồi máu phổi cấp, thuyên tắc phổi cấp hoặc huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới.
• Viêm cơ tim hoặc viêm màng ngoài tim cấp.
• Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng tiến triển.
• Bóc tách động mạch chủ cấp.
• Các rối loạn ngoài tim có thể ảnh hưởng đến khả năng gắng sức hoặc làm bệnh nặng lên nếu gắng sức.
• Người bệnh mất khả năng về thể lực làm cho nghiệm pháp gắng sức không an toàn hoặc gắng sức không đủ; Bệnh nhân từ chối nghiệm pháp.

Chống chỉ định tương đối nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân được chẩn đoán có hẹp thân chung động mạch vành trái.
• Hẹp van động mạch chủ mức độ trung bình.
• Bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn, các bệnh cơ tim làm tắc nghẽn đường ra của thất.
• Tăng huyết áp động mạch nặng (HA tâm thu > 200mmHg và/ hoặc HA tâm trương > 110mmHg).
• Loạn nhịp tim nhanh, loạn nhịp tim chậm.
• Block nhĩ thất cao độ hoặc block nhĩ thất hoàn toàn.
• Một số rối loạn nội khoa chưa kiểm soát được như thiếu máu nặng, rối loạn điện giải, cường giáp.
• Người bệnh rối loạn tâm thần hoặc khiếm khuyết thể chất không đủ khả năng thực hiện nghiệm pháp gắng sức.

Quy trình đo điện tâm đồ gắng sức

Tại PlinkCare nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ được thực hiện trên thảm lăn loại treadmill. Sau đây là các bước để thực hiện nghiệm pháp:

1. Người thực hiện

• 01 Bác sĩ chuyên khoa Nội tim mạch.
• 01 kỹ thuật viên hoặc điều dưỡng.

2. Chuẩn bị dụng cụ

• Thảm chạy loại treadmill, được kết nối với hệ thống điều khiển bằng máy tính, có cài đặt sẵn chương trình gắng sức theo quy trình Bruce.
• Máy đo huyết áp, ống nghe.
• Máy theo dõi nhịp tim liên tục, ghi được điện tâm đồ 12 chuyển đạo.
• Điện cực dán theo dõi ECG.
• Tủ thuốc cấp cứu, máy sốc điện ngoài lồng ngực.

3. Chuẩn bị bệnh nhân

• Bác sĩ khai thác tiền sử các bệnh tim mạch trước đó hoặc các bệnh không phải bệnh tim mạch (bệnh nội tiết, hô hấp…), và tiến hành thăm khám đánh giá các triệu chứng tim mạch và ngoài tim mạch của bệnh nhân.
• Giải thích cho người bệnh mục đích của nghiệm pháp, hướng dẫn bệnh nhân cách thực hiện và các triệu chứng/biến chứng có thể xảy ra trong quá trình gắng sức.
• Bệnh nhân không dùng các chất kích thích như rượu, bia, cafe trong ngày thực hiện nghiệm pháp; không ăn uống ít nhất 2 giờ trước khi thực hiện nghiệm pháp.
• Người bệnh vẫn có thể sử dụng các thuốc điều trị bệnh và chỉ ngừng các loại thuốc khi có yêu cầu từ Bác sĩ.
• Người bệnh nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái, mang giày thể thao hoặc vớ chống trượt để thuận tiện cho quá trình thực hiện nghiệm pháp gắng sức.
• Gắn điện cực ECG lên đúng vị trí trên thành ngực, gắn máy đo huyết áp vào cánh tay trái của bệnh nhân.

4. Tiến hành nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ

• Đo huyết áp, ghi điện tâm đồ của bệnh nhân lúc nghỉ.
• Tiến hành nghiệm pháp gắng sức theo quy trình Bruce.
• Đo huyết áp, ghi điện tâm đồ bệnh nhân cuối mỗi giai đoạn gắng sức.
• Theo dõi tình trạng bệnh nhân trong suốt quá trình gắng sức, phát hiện các dấu hiệu bất thường buộc phải ngừng nghiệm pháp.
• Sau khi ngừng gắng sức, người bệnh tiếp tục được theo dõi huyết áp, điện tâm đồ mỗi 3 phút, cho đến khi kết thúc nghiệm pháp.

5. Tiêu chuẩn ngừng nghiệm pháp gắng sức

Chỉ định ngừng nghiệm pháp gắng sức tuyệt đối (ngay lập tức):

• Bệnh nhân có các dấu hiệu nhồi máu cơ tim, đau ngực mức độ vừa đến nặng mới xuất hiện.
• Huyết áp tâm thu tụt trên 10mmHg so với trước gắng sức, dù mức độ gắng sức đã tăng lên, đặc biệt nếu kèm theo dấu hiệu của thiếu máu cơ tim.
• Các rối loạn nhịp tim nguy hiểm: Block nhĩ thất cao độ, block nhĩ thất hoàn toàn, rung nhĩ với tần số đáp ứng thất nhanh hoặc nhịp nhanh thất.
• Dấu hiệu giảm tưới máu cơ quan bao gồm tím tái, nhợt hoặc da lạnh, ẩm
• Khó thở nặng hoặc khó thở một cách bất thường.
• Các triệu chứng rối loạn hệ thần kinh trung ương: hoa mắt, chóng mặt, choáng váng…
• Bệnh nhân yêu cầu ngừng nghiệm pháp.

Chỉ định ngừng nghiệm pháp tương đối (có thể cân nhắc):

• Mọi trường hợp đau ngực tăng lên.
• Khó thở hoặc mệt mỏi.
• Mỏi chân hoặc bị chuột rút.
• Huyết áp tăng quá cao (huyết áp tâm thu >260 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương >115mmHg).
• Các thay đổi bất thường trên điện tâm đồ, các rối loạn nhịp tim ít nguy hiểm hơn: cơn nhịp nhanh kịch phát trên thất, ngoại tâm thu thất số lượng nhiều…
• Bệnh nhân đạt được 85% tần số lý thuyết tối đa (TSLTTĐ), và đạt yêu cầu về thời gian gắng sức (tối thiểu 6 phút).

Công thức Astrand: TSLTTĐ = 220 – tuổi (nhịp/phút)

6. Sau khi kết thúc nghiệm pháp

Các điện cực ECG và máy đo huyết áp sẽ được gỡ xuống sau khi kết thúc nghiệm pháp. Bệnh nhân được hướng dẫn thay đồ, sau đó chờ nhận kết quả.

Bác sĩ sẽ xem xét kết quả điện tâm đồ gắng sức, nếu kết quả bất thường, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm khác để chẩn đoán hoặc loại trừ các nguyên nhân gây ra bất thường về tim mạch.

Trong trường hợp nghi ngờ rối loạn nhịp tim hoặc thiếu máu cơ tim, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện Holter 24 giờ (thiết bị đo điện tim di động được gắn trên cơ thể bệnh nhân để theo dõi nhịp tim liên tục trong 24 giờ) hoặc siêu âm tim gắng sức, chụp cắt lớp vi tính mạch vành hay chụp động mạch vành qua da…

Thắc mắc thường gặp

1. Đo điện tâm đồ gắng sức để làm gì?

Nghiệm pháp gắng sức điện tâm đồ là phương pháp thăm dò không xâm lấn dùng để phát hiện các bất thường tim mạch không biểu hiện lúc nghỉ và đánh giá chức năng tim thông qua việc theo dõi liên tục điện tâm đồ (kèm theo nhịp tim, huyết áp) khi người bệnh vận động gắng sức.

Đo điện tâm đồ gắng sức giúp hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý động mạch vành, các rối loạn nhịp tim liên quan đến gắng sức, đánh giá hiệu quả của việc tái tưới máu động mạch vành: sau đặt stent, sau phẫu thuật bắc cầu động mạch vành…, đánh giá khả năng gắng sức ở những bệnh nhân mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc bệnh van tim từ đó góp phần hỗ trợ bác sĩ trong việc lập kế hoạch điều trị, theo dõi và tiên lượng cho bệnh nhân.

2. Điện tâm đồ gắng sức có biến chứng không?

Phương pháp đo điện tâm đồ gắng sức tương đối an toàn (tương tự tập thể dục), có rất ít biến chứng. Tuy nhiên, một số trường hợp rất hiếm có thể xảy ra như ngất, thỉu, đau ngực, khó thở, rối loạn nhịp tim trong lúc thực hiện nghiệm pháp. Để hạn chế biến chứng, ngay khi có các triệu chứng (đau ngực, khó thở, chóng mặt…), bệnh nhân cần phải báo ngay cho bác sĩ và điều dưỡng để xử lý kịp thời.

3. Chi phí điện tâm đồ gắng sức là bao nhiêu?

Chi phí điện tâm đồ gắng sức phụ thuộc vào cơ sở vật chất nơi khám chữa bệnh, trang thiết bị y tế tại cơ sở đó,… Ngoài ra, bệnh nhân có thể được chỉ định thêm các xét nghiệm đi kèm để phục vụ cho việc chẩn đoán bệnh được chính xác nhất.

4. Đo điện tâm đồ gắng sức ở đâu uy tín?

Trung tâm Tim mạch PlinkCare được trang bị hệ thống thiết bị tiên tiến nhất để đảm bảo độ chính xác và hiệu quả trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tim mạch bao gồm: Máy đo ECG 12 chuyển đạo; máy theo dõi huyết áp liên tục 24 giờ; máy Holter ECG theo dõi điện tim 24 giờ/48 giờ/72 giờ/07 ngày; thảm lăn gắng sức; xe đạp lực kế; máy siêu âm tim 4D; máy chụp MSCT tim và động mạch vành với 1975 lát cắt,…

Bệnh nhân tại Trung tâm Tim mạch PlinkCare được điều trị theo các phác đồ mới nhất, nhận được sự tư vấn và điều trị chuyên sâu, toàn diện. Đội ngũ y bác sĩ phối hợp chặt chẽ với các chuyên khoa khác như Sản Phụ khoa, Nhi – Sơ sinh, Ngoại tổng quát, Nội tổng quát (Hô hấp, Huyết học, Tiêu hóa…), Tai Mũi Họng và Răng Hàm Mặt, Niệu học và Thận học, đảm bảo mọi khía cạnh của sức khỏe tim mạch được chăm sóc tốt nhất.

Trung tâm cung cấp dịch vụ chăm sóc và điều trị với tiêu chuẩn 5 sao, bao gồm: không gian rộng rãi và thoải mái, phòng khám riêng tư, đội ngũ nhân viên chăm sóc khách hàng thân thiện, tận tâm.

Đặt lịch tư vấn, thăm khám và điều trị tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:

Với sự đầu tư vào trang thiết bị hiện đại và đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp, Trung tâm Tim mạch PlinkCare cam kết mang đến cho bệnh nhân tham gia thực hiện nghiệm pháp điện tâm đồ gắng sức những dịch vụ y tế chất lượng cao và trải nghiệm chăm sóc sức khỏe toàn diện.