Dậy thì sớm ở bé trai: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Dậy thì sớm ở bé trai là gì?

Dậy thì là giai đoạn trẻ phát triển nhanh chóng về mặt thể chất và tâm lý, trở thành người trưởng thành. Quá trình này ở nam giới thường sẽ bắt đầu khi trẻ được 10 – 13 tuổi ở bé trai và từ 9 – 12 tuổi ở bé gái.

Dậy thì sớm ở bé trai là khi trẻ bắt đầu dậy thì trước 9 tuổi. Lúc này hệ xương của trẻ phát triển một cách nhanh chóng kéo theo sự thay đổi về kích thước cơ thể rõ rệt. Ngoài ra, trẻ cũng sẽ có các biểu hiện của dậy thì sớm như vỡ giọng, biểu hiện dục tính với những người khác giới như thích cọ dương vật hoặc thích nhìn, sờ vào các vùng sinh dục của người khác giới. Ngoài ra, có thể mọc lông sớm ở vùng sinh dục, có ria mép, xuất tinh, dương vật tăng kích thước và hay cương cứng,… (1)

Tình trạng dậy thì sớm ở bé trai khiến trẻ bị ảnh hưởng nghiêm trọng về tâm lý, chiều cao, sức khỏe tương lai và cả việc học tập. Bé trai dậy thì sớm thường sẽ có xu hướng tìm hiểu, tò mò và quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành cao hơn. Vì vậy, việc phát hiện và hỗ trợ điều trị sớm cho trẻ là vô cùng quan trọng.

Nguyên nhân gây dậy thì sớm ở bé trai

Nguyên nhân cụ thể gây dậy thì sớm ở bé trai hiện vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, hiện tượng này thường liên quan đến các rối loạn có thể xác định được bởi hệ thần kinh trung ương, tuyến thượng thận hoặc tinh hoàn.

Dậy thì sớm ở bé trai được chia làm hai loại: Dậy thì sớm ngoại vi và dậy thì sớm trung ương. Cụ thể:

1. Dậy thì sớm ngoại vi

Dậy thì sớm ngoại vi xảy ra khi cơ thể sản xuất nhiều steroid bất kể sự điều tiết của gonadotropin, khiến quá trình phát triển giới tính diễn ra sớm hơn. Tình trạng này có thể xảy ra do trẻ gặp phải các vấn đề sau:

• Mắc hội chứng McCune – Albright.
• Thường xuyên tiếp xúc với các loại thuốc có thành phần chứa testosterone.
• Có khối u trong tế bào mầm, tế bào Leydig, tuyến yên, tuyến thượng thận,…
• Tinh hoàn của trẻ có vấn đề.
• Trẻ mang gen đột biến, có thể sản xuất gonadotropin khi mới 1 – 4 tuổi.

2. Dậy thì sớm trung ương

Dậy thì sớm trung ương đặc trưng bởi sự kích hoạt sớm của trục dưới đồi – tuyến yên – tuyến sinh dục khiến nồng độ GnRH gia tăng, tác động lên trục hạ đồi – tuyến yên. Các vấn đề sức khỏe có thể khiến bé trai dậy thì sớm trung ương gồm:

• Mắc các bệnh liên quan đến hệ thần kinh trung ương.
• Bệnh lý về cột sống, chấn thương.
• Ảnh hưởng của tia bức xạ hiếm gặp.
• Mắc các bệnh lý nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương: viêm não, viêm màng não,…
• Mắc bệnh lý bẩm sinh gây áp lực đến não bộ, hộp sọ: não úng thủy.
• Tắc nghẽn động mạch trong hệ thống mạch máu não.
• Tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh do các rối loạn di truyền gây bất thường trong sản xuất hormone testosterone.
• Các bệnh lý tuyến giáp: u giáp, suy giáp,…

Đối tượng nguy cơ dậy thì sớm ở bé trai

Dậy thì sớm có thể xảy ra ở bất cứ bé trai nào. Nguy cơ xảy ra tình trạng này sẽ cao hơn nếu trẻ có các yếu tố sau:

• Trẻ là người Mỹ gốc Phi.
• Trẻ thừa cân, béo phì: Việc dung nạp quá nhiều thức ăn khiến cơ thể dư thừa dưỡng chất kèm theo thói quen lười vận động là nguyên nhân khiến nội tiết tố bị rối loạn, gây dậy thì sớm ở bé trai.
• Trẻ thường xuyên uống nước có ga, đựng thức ăn nóng trong các hộp nhựa có BPA.
• Trẻ sử dụng nhiều sản phẩm có tác dụng kích thích tăng trưởng, thuốc bổ, thuốc kích thích vị giác giúp ăn ngon miệng hơn, tăng chiều cao.
• Trẻ xem nhiều phim người lớn, tham gia các trở chơi mang yếu tố người lớn, kích thích tình dục.

Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé trai

Việc phát hiện và hỗ trợ điều trị dậy thì sớm ở bé trai sẽ giúp trẻ phát triển bình thường, tránh được các tác hại không đáng có và có cơ hội đạt được chiều cao lý tưởng. Do đó, bố mẹ cần nhận biết và đưa trẻ đi khám ngay khi khi trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm.

Các dấu hiệu ở bé trai dậy thì sớm gồm:

• Chiều cao tăng nhanh trong thời gian ngắn;
• Vỡ giọng;
• Lông nách, lông vùng kín mọc nhiều
• Tăng kích thước tinh hoàn và dương vật;
• Xuất hiện nhiều mụn trứng cá;
• Mọc ria mép;
• Cơ thể bắt đầu có mùi.

Tác hại của dậy thì sớm ở bé trai

Dậy thì sớm ở bé trai có thể gây ra nhiều hệ lụy khôn lường, ảnh hưởng đến sức khỏe, thế chất và cả tương lai của trẻ:

• Chiều cao phát triển sớm, ngừng sớm, mất đi chiều cao lý tưởng: Trẻ dậy thì sớm sẽ nhanh chóng trở nên cao lớn hơn so với bạn bè cùng trang lứa nhưng điều này chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn. Sau đó, chiều cao của trẻ sẽ bị đứng lại, không còn tăng nữa bởi các sụn đầu xương cốt hóa sớm, giảm thời gian phát triển xương. Hơn nữa, dậy thì sớm còn tác động đến các yếu tố khác như hormone tăng trưởng, khả năng hấp thụ canxi của cơ thể,…
• Tâm lý, hành vi bị ảnh hưởng tiêu cực: Dậy thì sớm khiến trẻ thấy mặc cảm, tự ti và lo lắng hơn khi cơ thể có nhiều điểm khác biệt so với bạn bè. Đặc biệt, trẻ có thẻ bị bạn bè trêu chọc và không hòa nhập được với mọi người. Điều này khiến trẻ ngày càng tự ti, có thể bị trầm cảm và bắt đầu hình thành nhiều suy nghĩ tiêu cực hơn, có thể có những hành động tự làm tổn thương bản thân.
• Ảnh hưởng sức khỏe sinh sản: Trẻ dậy thì sớm chưa được hướng dẫn về cách vệ sinh, chăm sóc cơ thể đúng cách nên chúng sẽ có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến sức khỏe sinh sản cao. Hơn nữa, trẻ có thể bị lạm dụng/xâm hại tình dục do chúng chưa có đủ nhận thức về sự thay đổi của cơ thể. Điều này cũng khiến nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục ở trẻ tăng cao.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính trong tương lai: Dậy thì sớm ở bé trai khiến trẻ có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến huyết áp, tim mạch, ung thư, đột nguy,…

Chẩn đoán bé trai dậy thì sớm

Việc chẩn đoán dậy thì sớm ở bé trai thường sẽ được dựa trên các tiền sử bệnh của trẻ và gia đình, thăm khám lâm sàng và kết quả của một số xét nghiệm như:

• Kiểm tra tuyến giáp, tuyến yên, tuyến thượng thận, tinh hoàn;
• Xét nghiệm máu để đo nồng độ testosterone;
• Chụp X-quang để xác định tuổi xương;
• Chụp MRI não để kiểm tra các bất thường ở não bộ.

Cách điều trị dậy thì sớm ở bé trai

Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, độ tuổi, mức độ ảnh hưởng của dậy thì sớm ở bé trai, bác sĩ sẽ cân nhắc và lựa chọn liệu trình điều trị phù hợp nhất cho trẻ.

• Trẻ dậy thì sớm trung ương: Bác sĩ có thể cho trẻ dùng một số loại thuốc có chức năng tương tự GnRH nhằm ngăn chặn hormone tuyến yên kích thích dậy thì. Ngoài ra, thuốc progestin có thể được kê toa cho trẻ những loại thuốc này có tác dụng kém hơn so với nhóm thuốc tương tự GnRH. Nếu tình trạng dậy thì sớm xuất phát từ các nguyên nhân nghiêm trọng, bác sĩ sẽ cân nhắc áp dụng phương pháp loại bỏ u não như phẫu thuật, xạ trị.
• Trẻ dậy thì sớm ngoại vi: Dựa vào thể trạng sức khỏe và mức độ dậy thì, bác sĩ sẽ cân nhắc cho trẻ dùng thuốc hoặc thực hiện phẫu thuật loại bỏ khối u ở tinh hoàn để ngăn chặn dậy thì sớm ở trẻ.

Bên cạnh các phương pháp điều trị trên, bé trai dậy thì sớm cần thực hiện chế độ dinh dưỡng khoa học, lối sống lạnh mạnh và thường xuyên luyện tập các bài tập thể dục thể thao giúp phát triển thể chất một cách toàn diện (đặc biệt là chiều cao). Một nghiên cứu đã cho thấy, mỗi ngày, trẻ cần được cung cấp 2.000 – 2.400 calo và đảm bảo bổ sung đủ 4 nhóm chất chính cho cơ thể (chất đạm, chất bột đường, chất béo, vitamin và khoáng chất). Trẻ cũng cần uống đủ lượng nước theo nhu cầu của cơ thể mỗi ngày.

>>>Xem thêm: Nguyên nhân và cách điều trị dậy thì sớm ở bé gái

Phương pháp phòng ngừa dậy thì sớm ở bé trai

Để tránh dậy thì sớm ở bé trai, bố mẹ nên chú ý quan tâm và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ dưới đây:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lứa tuổi, đủ chất, lành mạnh.
• Không cho trẻ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, chứa nhiều chất tạo màu, chất bảo quản, thực phẩm nhiều đường, đồ chiên nhiều dầu mỡ,…
• Cho trẻ ăn nhiều rau xanh nhưng lưu ý tránh cho trẻ ăn các loại trái cây, rau củ trái mùa, biến đổi gen.
• Không cho trẻ sử dụng bất kỳ loại thuốc nào có tác dụng kích thích tăng trưởng, tăng chiều cao, thực phẩm chức năng,… khi không có sự đồng ý của các chuyên gia, bác sĩ.
• Theo dõi chặt chẽ chế độ dinh dưỡng của trẻ nhằm tránh tình trạng thừa cân, béo phì.
• Không cho trẻ xem phim, ảnh, tiếp cận những thông tin không phù hợp với lứa tuổi.
• Tập cho trẻ thói quen rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên nhằm nâng cao sức đề kháng, hệ miễn dịch.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ khoa Nhi, PlinkCare theo địa chỉ:

Trên đây là những thông tin hữu ích về dậy thì sớm ở bé trai. Việc chủ động thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa dậy thì sớm có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự phát triển và trưởng thành của trẻ. Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu dậy thì sớm nào, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và hỗ trợ kịp thời.