Da mặt sần sùi: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, cách điều trị

Da mặt sần sùi là gì?

Da mặt sần sùi là tình trạng bề mặt da không mịn màng, gồ ghề, thô ráp do các tình trạng như lỗ chân lông to, mụn ẩn, thâm sẹo hoặc các vấn đề khác khiến bề mặt da không đồng đều. Tình trạng da sần sùi thường do mụn, lão hóa da, ánh nắng mặt trời, tế bào chết tích tụ,… Da sần sùi có thể xuất hiện ở bất cứ vùng da nào, tuy nhiên, da mặt sần sùi thường gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng đến sự tự tin, chất lượng sống.

Nguyên nhân da mặt bị sần sùi

1. Da khô

Da thiếu độ ẩm dẫn đến thô ráp, bong tróc, sần sùi, hình thành nếp nhăn sớm,… Da thường khô do ở trong môi trường nhiệt độ thấp lâu hay tắm nước nóng thường xuyên. Một số người có làn da khô do bẩm sinh, thay đổi nội tiết tố, tác dụng của thuốc (như isotretinoin), lão hóa,… Nếu không cung cấp đủ độ ẩm cho da, tình trạng da khô sẽ ngày càng nặng hơn, gây bong tróc da, mất đi sự đàn hồi, tạo thành nếp nhăn,… (1)

2. Vệ sinh da mặt không đúng cách

Làm sạch da mặt không đúng cách hoặc dùng sản phẩm rửa mặt không phù hợp có thể gây bít tắc lỗ chân lông, khiến dầu nhờn, bụi bẩn và vi khuẩn tích tụ trên da, tạo thành mụn và khiến da trở nên sần sùi. Ngoài ra, rửa mặt quá nhiều hoặc dùng nước nóng rửa mặt trong thời gian dài cũng có thể làm mất đi độ ẩm tự nhiên của da, dẫn đến khô da và bong tróc.

3. Da không được tẩy tế bào chết thường xuyên

Các lớp tế bào chết sẽ tích tụ trên bề mặt da, làm da trở nên xỉn màu, không đều màu và sần sùi. Tẩy tế bào chết giúp loại bỏ lớp da cũ, kích thích tái tạo tế bào mới, từ đó mang lại làn da mềm mịn, tươi sáng hơn. Tuy nhiên, nếu tẩy da quá mức có thể gây tổn thương và khô da.

4. Di truyền

Một số người có làn da sần sùi do yếu tố di truyền. Nếu cha mẹ có làn da thô ráp, con cái có thể sẽ thừa hưởng đặc điểm này. Di truyền có thể ảnh hưởng đến cách da sản xuất dầu, khả năng tái tạo tế bào hoặc độ dày của da, tất cả đều có thể góp phần gây ra tình trạng da mặt sần sùi.

5. Uống ít nước

Nước có vai trò quan trọng trong việc duy trì độ ẩm và sức khỏe của làn da. Khi cơ thể thiếu nước, da sẽ trở nên khô và dễ bong tróc, dẫn đến tình trạng sần sùi. Ngoài ra, thiếu nước còn làm giảm khả năng bài tiết độc tố khỏi cơ thể, có thể dẫn đến mụn.

6. Dị ứng/kích ứng mỹ phẩm

Dùng các sản phẩm chăm sóc da không phù hợp với loại da hoặc chứa các thành phần gây kích ứng có thể gây mẩn đỏ, ngứa, viêm nhiễm,… làm da trở nên thô ráp, sần sùi. Ngoài ra, việc thay đổi mỹ phẩm quá thường xuyên hoặc dùng nhiều sản phẩm cùng một lúc cũng có thể gây những vấn đề tương tự.

7. Do mụn ẩn dưới da

Mụn ẩn là loại mụn nằm sâu dưới bề mặt da và thường không có đầu mụn rõ ràng. Mụn ẩn không chỉ gây khó chịu, còn làm bề mặt da trở nên gồ ghề, sần sùi. Mụn ẩn thường xuất hiện do lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu nhờn, tế bào chết và vi khuẩn. Nếu không được xử lý, mụn ẩn có thể phát triển thành mụn viêm, mụn bọc, gây thâm sẹo da.

8. Môi trường

Môi trường sống có thể ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của da mặt. Tia UV từ ánh nắng mặt trời phá hủy lớp màng bảo vệ tự nhiên của da, khiến da khô và thiếu độ ẩm. Tiếp xúc với khói bụi, nguồn nước ô nhiễm có thể gây bít tắc lỗ chân lông, kích ứng, khiến da nổi mụn, sần sùi.

9. Do rượu bia, chất kích thích

Việc tiêu thụ rượu bia và chất kích thích không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn tác động tiêu cực đến làn da. Các chất này làm mất nước trong cơ thể, khiến da trở nên khô và dễ bị kích ứng.

10. Tắc nghẽn lỗ chân lông

Lỗ chân lông tắc nghẽn do dầu nhờn, tế bào chết, bụi bẩn gây mụn ẩn và mụn cám. Những loại mụn này thường xuất hiện dưới bề mặt da, làm da trở nên thô và sần sùi. Nếu không làm sạch da kỹ lưỡng hoặc không tẩy tế bào chết định kỳ, các tạp chất sẽ tích tụ và gây mụn.

11. Chế độ ăn uống không lành mạnh

Thói quen ăn nhiều thức ăn cay, nóng, dầu mỡ hay đồ ngọt làm tăng các gốc tự do, thúc đẩy nhanh tiến trình lão hóa da, có thể làm da dễ viêm nhiễm và nổi mụn. Những thực phẩm này làm tăng lượng dầu tiết ra trên da, gây tắc nghẽn lỗ chân lông và làm da kém mịn màng. Ngoài ra, thiếu hụt vitamin và khoáng chất trong chế độ ăn cũng khiến da thiếu sức sống, dễ bị bong tróc và sần sùi.

12. Bệnh về da

Các bệnh da liễu như da cơ địa, vảy nến, eczema,… có thể làm da trở nên thô ráp và bong tróc. Những bệnh này khiến da bị tổn thương, làm da mất khả năng giữ ẩm, dễ bị kích ứng và xuất hiện các nốt mẩn đỏ.

13. Tuổi tác

Càng lớn tuổi, quá trình tái tạo da diễn ra càng chậm. Lớp da chết không được loại bỏ khiến da mặt sần sùi. Đồng thời, da cũng mất đi collagen và elastin – hai thành phần giúp da duy trì độ đàn hồi, dẫn đến việc da chùng nhão, khô, xuất hiện nếp nhăn,…

Dấu hiệu da mặt sần sùi

Dưới đây là một số dấu hiệu của da mặt bị sần sùi:

• Da khô, bong tróc: Khi da mất đi độ ẩm tự nhiên sẽ trở nên khô và dễ bong tróc, đặc biệt là ở vùng trán, má và cằm. Da khô có thể kèm theo cảm giác căng tức, khô ráp.
• Lỗ chân lông to: Da mặt sần sùi thường đi kèm với lỗ chân lông to, dễ nhận thấy, do bã nhờn và tế bào chết tích tụ làm tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Mụn ẩn: Da sần sùi có thể do mụn ẩn nằm sâu dưới bề mặt da, tạo ra các nốt nhỏ, cảm giác cứng khi sờ vào.
• Da không đều màu: Da sần sùi thường đi kèm với các mảng da sạm màu hoặc đốm nâu, làm cho làn da không còn mịn màng, sáng đều.
• Sẩn đỏ: Khi da gặp tình trạng kích ứng thường xuất hiện sẩn đỏ, có thể gây ngứa, rát, khó chịu.
• Sẹo mụn: Da mặt sau mụn có thể để lại sẹo lồi hoặc lõm khiến da gồ ghề, không mịn màng.

Đối tượng nào dễ bị sần da mặt?

Tình trạng da mặt sần sùi có thể xuất hiện ở tất cả mọi người nếu da không được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, một số đối tượng dễ gặp tình trạng da mặt bị sần sùi gồm:

• Người có làn da khô: Da thiếu độ ẩm dễ trở nên khô ráp và bong tróc, dẫn đến bề mặt da sần sùi. Đây là nguyên nhân phổ biến của tình trạng da khô, sần.
• Người không chăm sóc da đúng cách: Việc không tẩy trang hoặc tẩy tế bào chết thường xuyên sẽ gây tắc nghẽn lỗ chân lông, dẫn đến da bị sần. Dùng các mỹ phẩm không phù hợp cũng khiến da kích ứng, gây mẩn đỏ, viêm nhiễm, bong tróc…
• Người thường xuyên căng thẳng và thức khuya: Stress kéo dài và thiếu ngủ gây rối loạn nội tiết, từ đó làm da mất đi sự cân bằng và trở nên sần sùi.
• Người mắc bệnh da liễu: Các bệnh như chàm, viêm da tiếp xúc, vảy nến làm da sần sùi và gây ngứa ngáy, khó chịu.

Các cấp độ sần sùi của da

Hiện không có thang đo nào đánh giá chung tất cả các tình trạng khiến da mặt sần sùi như mụn, sẹo, da khô,… Tuy nhiên, ta có thể dùng thang đo độ thô ráp da Allergan (Allergan Skin Roughness Scale) để đánh giá tình trạng da thô ráp do các nguyên nhân như khô da, nếp nhăn, da chùng nhão do mất đi sự đàn hồi,… Thang đo có 5 cấp độ như sau: (2)

• Cấp độ 0: Da mặt có kết cấu mịn màng, bình thường.
• Cấp độ 1 (nhẹ): Kết cấu da thô ráp nhẹ, hơi sần sùi.
• Cấp độ 2: (trung bình): Kết cấu da thô vừa phải và không đồng đều, có thể mất đàn hồi nhẹ.
• Cấp độ 3 (nặng): Kết cấu da sần sùi nhiều, có thể thấy rõ; mất đàn hồi da, có các nếp nhăn nhẹ, chồng chéo nhau.
• Cấp độ 4 (rất nặng): Da rất sần sùi, vết nhăn sâu, da mất đàn hồi nặng, chùng nhão.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bất cứ khi nào bạn cảm thấy da mặt sần sùi, mất thẩm mỹ đều có thể tìm sự hỗ trợ từ bác sĩ. Những tình trạng da như mụn (đặc biệt mụn trứng cá, mụn viêm), khô da, bong tróc,… nên được điều trị từ sớm để tránh các biến chứng nặng nề hơn như thâm, sẹo, da không đều màu, sần sùi…

Tìm hiểu thêm: Da sần vỏ cam là bệnh gì?

Chẩn đoán tình trạng da mặt sần sùi như thế nào?

Bác sĩ thường có thể chẩn đoán thông qua các triệu chứng lâm sàng như da khô nứt, bong tróc, mụn ẩn, mụn viêm, mụn trứng cá, mẩn đỏ do kích ứng,… Nếu nghi ngờ nguyên nhân từ bên trong cơ thể, bác sĩ có thể cho thực hiện thêm các xét nghiệm máu để kiểm tra tình trạng nội tiết, chức năng gan,… Tuy nhiên, đa số trường hợp bác sĩ đều có thể phát hiện nguyên nhân thông qua chẩn đoán lâm sàng.

Cách điều trị da mặt sần sùi

Dưới đây là một số cách cải thiện và điều trị tình trạng da mặt sần sùi. Từ những cách đơn giản có thể thực hiện tại nhà đến các phương pháp hiện đại tại các cơ sở y tế.

1. Làm sạch da đúng cách

Làm sạch da là bước quan trọng hàng đầu để giữ một làn da khỏe mạnh. Bạn nên tẩy trang với dung dịch chuyên dụng nếu trang điểm, sau đó rửa mặt với sữa rửa mặt phù hợp với làn da (dầu, hỗn hợp, khô hay bình thường). Khi rửa mặt không nên chà xát quá mạnh tay, có thể vô tình gây tổn thương da. Bạn cũng có thể kết hợp một số phương pháp tẩy tế bào chết, tuy nhiên, nên được tư vấn và hướng dẫn bởi bác sĩ trước khi thực hiện.

2. Dưỡng ẩm cho da

Sau khi làm sạch, da cần được dưỡng ẩm để tránh tình trạng khô nứt, bong tróc. Đặc biệt, nếu bạn cảm thấy da căng tức sau khi rửa mặt, đây là dấu hiệu cho thấy da đang khô quá mức, cần được dưỡng ẩm. Bạn nên chọn các loại dưỡng ẩm phù hợp với làn da, ví dụ da dầu mụn không nên dùng các loại dưỡng ẩm có kết cấu quá đặc, có thể gây bít tắc lỗ chân lông.

3. Skincare phù hợp

Ngoài dưỡng ẩm, còn một số sản phẩm chăm sóc da chuyên dụng như toner, serum, thuốc bôi,… với nhiều tác dụng như hỗ trợ điều trị mụn, làm mờ thâm sẹo, đều màu da, kháng viêm,… Bạn nên lựa chọn sản phẩm phù hợp với tình trạng da dựa trên hướng dẫn của bác sĩ để khắc phục tình trạng da mặt sần sùi.

4. Bảo vệ da khỏi tác động môi trường

Ngoài làm sạch và chăm sóc da, bạn nên che chắn, bảo vệ da dưới các tác động của môi trường bằng cách:

• Đeo khẩu trang, nón, áo khoác,… để che chắn da khi ra ngoài trời.
• Dùng kem chống nắng trước khi ra ngoài trời 15 phút, bôi lại mỗi 2 tiếng hoặc sau khi tiếp xúc với nước.
• Hạn chế ra ngoài trong khung giờ nắng gắt, thường từ 10-16 giờ.
• Hạn chế tiếp xúc, dùng nguồn nước không vệ sinh.

5. Xây dựng chế độ ăn

Để làn da đẹp, bạn cần khỏe mạnh từ bên trong bằng cách cung cấp đủ các loại vitamin như vitamin nhóm B, C, E,… cùng các chất dinh dưỡng vi lượng cần thiết như sắt, kẽm, Omega-3,… giúp tăng cường sức đề kháng, tạo hàng rào bảo vệ da khỏe mạnh trước các tác động từ môi trường bên ngoài. Bên cạnh đó, bạn cũng nên uống nhiều nước để cung cấp độ ẩm cho da, đặc biệt ở những người có làn da khô, bong tróc.

6. Can thiệp phương pháp hiện đại

Nếu tình trạng da mặt sần sùi nặng, bác sĩ có thể dùng các phương pháp hiện đại để can thiệp, phục hồi da như:

• Chấm TCA: Đây là phương pháp dùng dung dịch TCA (Trichloroacetic Acid) để chấm lên sẹo lõm. TCA gây tổn thương lớp thượng bị, kích thích sản sinh collagen, tái tạo làn da mới khỏe mạnh, làm đầy sẹo.
• Laser CO2 Fractional: Bắn tia laser CO2 tạo tổn thương vi điểm trên bề mặt da, thúc đẩy da tái tạo, khắc phục nhiều vấn đề như lỗ chân lông to, sẹo mụn,…
• RF vi điểm: Phương pháp sử dụng sóng vô tuyến (radio frequency) với các đầu vi kim giúp tác động sâu vào da, cải thiện cấu trúc da, kích thích tăng sinh collagen, làm đầy sẹo,…
• Peel da hóa học: Sử dụng các chất hóa học như AHA, BHA, phenol,… giúp tẩy tế bào chết, tái tạo lớp da mới, giúp các tinh chất dưỡng da dễ thấm sâu vào da. Tuy nhiên, peel da thường không thể điều trị hiệu quả các tình trạng da sần sùi do sẹo.

7. Liệu trình chăm sóc da chuyên sâu

Ngoài các biện pháp can thiệp khắc phục các vấn đề khiến da mặt nổi sần, bạn có thể thực hiện thêm các liệu trình chăm sóc, cung cấp dưỡng chất vào sâu bên trong da tại các cơ sở y tế có dịch vụ thẩm mỹ da. Tại đây, bạn có thể được chăm sóc da bằng các thiết bị hiện đại như máy điện di giúp đẩy tinh chất thấm sâu vào da, xông hơi và dùng các dưỡng chất chuyên dụng.

Tìm hiểu thêm Khi nào nên lựa chọn sử dụng máy đẩy tinh chất trong liệu trình chăm sóc da?

Một số lưu ý cần biết trong quá trình điều trị

Trong quá trình điều trị bề mặt da sần sùi, bạn nên lưu ý một số điều sau:

• Tuân theo hướng dẫn chăm sóc, vệ sinh và bảo vệ da của bác sĩ.
• Che chắn da kỹ lưỡng khi ra ngoài, đặc biệt sau khi điều trị bằng các biện pháp xâm lấn như chấm TCA, peel da, lăn kim vi điểm,…
• Kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể thao, ngủ đủ giấc để cơ thể khỏe mạnh từ bên trong.
• Không tự ý dùng các loại thuốc, mỹ phẩm không có chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị.

Nguyên nhân da mặt sần sùi chủ yếu do các tình trạng như mụn, da khô, thâm sẹo,… Tùy thuộc vào mỗi nguyên nhân, mức độ sần sùi của da mà bạn có thể điều trị bằng các phương pháp khác nhau, từ chăm sóc da tại nhà đến các liệu pháp công nghệ cao tại các cơ sở thẩm mỹ da.