Cuồng nhĩ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Cuồng nhĩ là gì?

Cuồng nhĩ là một rối loạn nhịp tim, trong đó tâm nhĩ bị kích thích quá mức. Tần số kích thích nhĩ có thể lên tới khoảng 300 lần mỗi phút. Tùy vào đáp ứng của tâm thất mà nhịp tim có thể lên tới 120 – 150 lần/phút, cao hơn nhiều so với nhịp tim bình thường (dao động từ 60 đến 100 lần/phút). Hiện tượng này xảy ra trong thời gian ngắn hoặc kéo dài, thường xuất hiện dưới dạng các cơn nhịp nhanh đột ngột.

Theo một nghiên cứu tại Mỹ, trong số 517.699 bệnh nhân rối loạn nhịp tim được xuất viện số ca cuồng nhĩ chiếm 23.420 người, tương đương 4,5%. Còn theo nghiên cứu của Marshfield Epidemiologic Study Area (MESA), tỷ lệ mắc cuồng nhĩ đơn độc ở Hoa Kỳ là 88 trên 100.000 người. Ước tính có khoảng 200.000 bệnh nhân mới mắc cuồng nhĩ hàng năm, trong đó 80.000 bệnh nhân là trường hợp cuồng nhĩ đơn độc.

Trong một số trường hợp, cuồng nhĩ có thể tự giới hạn và biến mất sau một khoảng thời gian, nhưng cũng có những người bệnh phải đối mặt với tình trạng này kéo dài. Điều quan trọng, là cần phải theo dõi sát sao, điều trị đúng cách để kiểm soát và ngăn ngừa các biến chứng, bao gồm nguy cơ hình thành cục máu đông hoặc suy tim do rối loạn nhịp. (1)

Phân loại cuồng nhĩ

Phân loại cuồng nhĩ có thể được xác định dựa trên mối liên hệ của cuồng nhĩ với eo tĩnh mạch chủ dưới và van ba lá (CTI). Việc cuồng nhĩ có phụ thuộc hay không phụ thuộc vào CTI, đóng vai trò quan trọng trong việc phân loại, và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. (2)

Bảng phân loại cuồng nhĩ

Cơ chế của cuồng nhĩ

Loạn nhịp tim nhanh có hai cơ chế chính: ổ kích thích nhịp bất thường và vòng vào lại. Trong cơ chế vòng vào lại, để hình thành nhịp nhanh, ngoài sự tồn tại của một vòng dẫn truyền, cần có một khu vực dẫn truyền chậm hơn (critical isthmus) so với các vùng khác.

Nếu không có vùng dẫn truyền chậm, các xung điện sẽ truyền với tốc độ như nhau và triệt tiêu lẫn nhau. Cuồng nhĩ xuất phát từ vòng vào lại lớn trong tâm nhĩ. Do vòng vào lại lớn trong cuồng nhĩ, biên độ sóng F thường lớn hơn so với biên độ sóng f trong rung nhĩ.

Nguyên nhân gây cuồng nhĩ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cuồng nhĩ, trong đó bao gồm các bệnh lý tim mạch như:

• Bất thường van tim: Các bệnh lý van tim, đặc biệt là van 2 lá, van 3 lá, làm thay đổi dòng chảy và áp lực trong tim, tạo điều kiện cho các vòng vào lại hình thành.
• Bệnh tim bẩm sinh: Những người sinh ra với các dị tật tim, có nguy cơ cao gặp phải cuồng nhĩ do cấu trúc tim không bình thường.
• Bệnh mạch vành: Sự tắc nghẽn trong động mạch vành làm giảm lượng máu đến cơ tim, gây ra tổn thương và dễ dẫn đến rối loạn nhịp.
• Cường giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức có thể kích thích nhịp tim tăng cao và gây ra cuồng nhĩ, do sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất và năng lượng của cơ thể.
• Tăng huyết áp: Huyết áp cao gây áp lực lớn lên thành tim, làm dày cơ tim và tạo điều kiện cho nhịp tim bất thường xảy ra.

Các yếu tố nguy cơ của cuồng nhĩ

Tuổi và giới tính là những yếu tố nguy cơ của cuồng nhĩ. Tỷ lệ cuồng nhĩ tăng dần theo tuổi với tỷ lệ 5/100.000 ở bệnh nhân dưới 50 tuổi và tăng gấp 100 lần đến 587/100.000 ở bệnh nhân trên 80 tuổi. Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 2 lần nữ giới.

Bên cạnh đó, một số yếu tố nguy cơ của cuồng nhĩ gồm:

• Người có các vấn đề như suy tim, van tim, nhồi máu cơ tim,…
• Người gặp tình trạng huyết áp cao.
• Người có bệnh lý về tuyến giáp.
• Bệnh nhân sau khi phẫu thuật sửa chữa tim bẩm sinh.
• Bệnh nhân tiểu đường.
• Bệnh phổi nặng.
• Người tiêu thụ nhiều rượu, bia.
• Người gặp tình trạng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.
• Người thừa cân, béo phì.

Những yếu tố nguy cơ này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sức khỏe tim mạch. Từ đó, giúp người bệnh chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời, giảm nguy cơ mắc cuồng nhĩ.

Triệu chứng của cuồng nhĩ

Cuồng nhĩ là một tình trạng rối loạn nhịp tim khó nhận biết. Việc nhận diện các triệu chứng là điều rất quan trọng để có thể phát hiện và xử lý kịp thời. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến của cuồng nhĩ thường gặp phải:

• Cảm giác khó thở, hụt hơi.
• Cảm thấy chóng mặt, choáng váng.
• Cảm giác mệt mỏi hoặc kiệt sức.
• Nhịp tim đập nhanh, đánh trống ngực.
• Gặp các cơn đau thắt ngực.
• Ngất xỉu.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện đột ngột hoặc tăng dần. Trong một số trường hợp, cuồng nhĩ không gây ra triệu chứng rõ ràng.

Cuồng nhĩ có nguy hiểm không?

Cuồng nhĩ là một tình trạng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một trong những nguy cơ nghiêm trọng nhất là hình thành huyết khối (cục máu đông). Nếu cục máu đông này di chuyển đến não có thể gây ra đột quỵ và đe dọa tính mạng người bệnh.

Bên cạnh đó, cuồng nhĩ cũng có thể làm tăng áp lực lên tim, dẫn đến suy tim, khiến tim không còn khả năng bơm máu hiệu quả. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Tiêu chuẩn chẩn đoán cuồng nhĩ

Cuồng nhĩ là một tình trạng tim mạch phức tạp, việc chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên trong quá trình điều trị hiệu quả. Để chẩn đoán cuồng nhĩ, các bác sĩ thường thực hiện một số phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng quan trọng, bao gồm:

• Siêu âm tim: Đây là kỹ thuật sử dụng sóng siêu âm để kiểm tra cấu trúc và chức năng của tim. Siêu âm tim không chỉ giúp quan sát chi tiết hoạt động của tim, mà còn đo được lưu lượng máu di chuyển qua tim và mạch máu. Từ đó, xác định xem nhịp đập nhanh có gây suy giảm chức năng tim hay không.
• Điện tâm đồ (ECG): Phương pháp này ghi lại hoạt động điện của tim trong một thời điểm cụ thể, đặc biệt tại thời gian xảy ra loạn nhịp. Kết quả từ điện tâm đồ, giúp chẩn đoán chính xác dấu hiệu của cuồng nhĩ, và là định hướng quan trọng cho quá trình điều trị hiệu quả.
• Máy theo dõi Holter ECG: Thiết bị này giúp bác sĩ theo dõi liên tục hoạt động điện của tim trong vòng ít nhất 24 giờ. Từ đó, phát hiện các rối loạn nhịp tim diễn ra không đều, hoặc khó quan sát trong thời gian ngắn.
• Khảo sát điện sinh lý (EP): Trong quy trình này, một hoặc nhiều ống thông được đưa vào tim qua các tĩnh mạch lớn ở đùi. Các điện cực sau đó được đặt ở nhiều vị trí trong buồng tim để ghi nhận và phân tích tín hiệu điện. Phương pháp này thường được kết hợp với điều trị triệt phá loạn nhịp, nhằm điều trị triệt để tình trạng cuồng nhĩ.

Cách điều trị cuồng nhĩ

Cuồng nhĩ là một rối loạn nhịp tim gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, nhưng may mắn là có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả. Các phương pháp điều trị cuồng nhĩ thường tương tự với rung nhĩ, bao gồm:

1. Sử dụng thuốc

Điều trị cuồng nhĩ thường bao gồm việc sử dụng các loại thuốc nhằm kiểm soát và khôi phục nhịp tim về trạng thái bình thường. Trong đó, thuốc chẹn kênh canxi và thuốc chẹn beta được sử dụng phổ biến để điều chỉnh nhịp tim và kiểm soát tần số tim ổn định.

2. Sốc điện

Sốc điện tim là biện pháp đưa nhịp tim trở về trạng thái bình thường bằng cách tạo ra một cú sốc điện ngắn. Biện pháp này thường áp dụng trong trường hợp khẩn cấp, khi bệnh nhân có dấu hiệu tụt huyết áp, ngất xỉu, hoặc mất ý thức. Ngoài ra, sốc điện cũng có thể được thực hiện để chuyển nhịp tim về nhịp xoang theo chỉ định của bác sĩ.

3. Triệt đốt loạn nhịp qua ống thông

Sử dụng năng lượng sóng cao tần để phá hủy các ổ loạn nhịp trong tim, biện pháp này giúp loại bỏ nguyên nhân gây ra nhịp tim bất thường, mang lại hiệu quả lâu dài trong điều trị cuồng nhĩ.

4. Cắt bỏ nút nhĩ thất (AV)

Đây là một thủ thuật sử dụng sóng cao tần để loại bỏ nút nhĩ thất (AV), đây là nơi kết nối giữa tâm nhĩ và tâm thất. Sau thủ thuật, bệnh nhân cần được gắn máy tạo nhịp để duy trì nhịp tim ổn định.

5. Phẫu thuật MAZE

Phẫu thuật này thường được thực hiện cùng với các ca mổ tim hở do bệnh lý khác, phẫu thuật MAZE giúp điều trị cuồng nhĩ bằng cách tạo ra những vết sẹo nhỏ trong tâm nhĩ, để chặn các tín hiệu điện bất thường.

Tùy theo tình trạng cụ thể của từng người bệnh, các chuyên gia, bác sĩ tim mạch sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất, để đạt hiệu quả điều trị tối ưu.

Biện pháp phòng ngừa cuồng nhĩ

Dưới đây là một số biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch, phòng ngừa nguy cơ cuồng nhĩ, cũng như hạn chế các yếu tố dẫn đến rối loạn nhịp tim:

• Tham gia các hoạt động thể chất phù hợp và đều đặn mỗi ngày.
• Xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, ít muối, hạn chế thực phẩm chứa chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và cholesterol. Lựa chọn thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Tránh sử dụng quá nhiều đồ uống có cồn và caffeine, vì chúng có thể kích thích nhịp tim và làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp.
• Ngừng hút thuốc lá để giảm thiểu các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh tim.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh tình trạng thừa cân, béo phì.
• Theo dõi và quản lý các bệnh lý đi kèm như huyết áp cao, ngưng thở khi ngủ, cường giáp, đái tháo đường và các bệnh lý tim mạch , đặc biệt là bệnh mạch vành, bệnh van tim và suy tim.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám khi gặp phải các triệu chứng như: Đánh trống ngực, khó thở, chóng mặt hoặc ngất xỉu,… đây là dấu hiệu quan trọng cho thấy cơ thể đang gặp vấn đề về sức khỏe.

Nếu có tiền sử bệnh tim, hoặc các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, tiểu đường, hoặc bệnh mạch vành, việc thường xuyên kiểm tra sức khỏe tim mạch là rất cần thiết. Việc can thiệp sớm không chỉ giúp xác định tình trạng sức khỏe của người bệnh, mà còn ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến cuồng nhĩ. Hãy luôn lắng nghe cơ thể mình, và không ngần ngại liên hệ với bác sĩ khi có bất kỳ lo ngại nào về tình trạng sức khoẻ.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Cuồng nhĩ là một rối loạn nhịp tim phổ biến, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hiểu rõ về các triệu chứng, nguyên nhân và yếu tố nguy cơ liên quan đến cuồng nhĩ sẽ giúp bạn có những bước đi chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch. Ngoài ra, việc duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát các bệnh lý đi kèm và theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ góp phần làm giảm nguy cơ mắc cuồng nhĩ.