Cứng khớp gối sau bó bột: Nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa

Khớp gối được biết đến là một trong những khớp có cấu trúc phức tạp. Nó bao gồm xương, gân, sụn và dây chằng bao khớp giúp dễ dàng điều khiển những hoạt động di chuyển của cơ thể và chi dưới. Mặt khác, khớp gối còn có thể duỗi thẳng ở góc 0 độ cũng như gập tối đa lên đến 150 độ.

Cứng khớp gối sau bó bột là gì?

Cứng khớp gối sau bó bột được hiểu là tình trạng hạn chế vận động ở khớp gối gây mất cân bằng đến các cơ và gân xung quanh. Lúc này, khớp gối của người bệnh sẽ mất đi sự linh hoạt, khó cử động và khả năng co duỗi cũng không còn hiệu quả.

Khi gặp một số chấn thương nhất định, người bệnh có thể được yêu cầu đeo nẹp gối hoặc bó bột trong khoảng từ 2 – 6 tuần để ổn định khớp. Điều này giúp cho xương khớp được giữ nguyên vị trí, giúp giảm đau và tạo điều kiện lành xương, mặt khác giúp những mô mềm như gân, cơ… được phục hồi và giảm thiểu tình trạng phù nề.(1)

Nguyên nhân gây cứng khớp gối sau bó bột

Tình trạng khớp gối bị cứng sau bó bột có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất góp phần dẫn đến cứng khớp gối:

1. Mất vận động trong thời gian bó bột

Trong suốt thời gian bó bột, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc vận động, di chuyển… Quá trình này kéo dài sẽ khiến các cơ dần bị căng cứng, dẫn đến cứng khớp gối. (2)

2. Giảm sản xuất dịch khớp

Khi bó bột, việc duy trì cử động bình thường ở các khớp đang bị thương là cực kỳ vất vả. Tình trạng này dẫn đến giảm sản xuất dịch khớp và thoái hóa sụn. Do dịch khớp có chức năng bôi trơn nên khi bị giảm đi sẽ khiến khớp gối bị cứng.

3. Co rút cơ và mô mềm xung quanh khớp

Bó bột lâu ngày cũng sẽ khiến những cơ và mô mềm xung quanh khớp chấn thương không được hoạt động, theo thời gian có thể dẫn đến tình trạng teo yếu và co rút. Đây là một trong những nguyên nhân khiến khớp gối mất sự ổn định, khó vận động và bị căng cứng.

4. Tình trạng bệnh quá nghiêm trọng

Trong một số trường hợp, tình trạng của người bệnh quá nghiêm trọng khiến khớp gối không thể phục hồi ngay sau khi bó bột. Do đó, tình trạng cứng khớp gối có thể sẽ xảy ra.

5. Do phẫu thuật khớp gối sai kỹ thuật

Mặt khác, khớp gối cũng có thể bị cứng nếu trong quá trình phẫu thuật gặp phải một số vấn đề như nhiễm trùng, không thay đúng kích cỡ khớp gối… khiến cấu trúc khớp gối bị tổn thương.

Các triệu chứng cứng khớp gối sau bó bột

Để biết người bệnh có đang bị cứng khớp gối sau bó bột hay không, sau đây là một số triệu chứng cụ thể:

1. Khó khăn trong việc duỗi thẳng hoặc gập khớp gối

Triệu chứng đầu tiên là người bệnh sẽ cảm thấy khó khăn khi muốn duỗi thẳng hay gập khớp gối. Tình trạng này có thể đi kèm với những cơn đau nhức sâu bên trong hay không thể duỗi thẳng chân hoàn toàn.

2. Cảm giác đau và cứng khi vận động

Khi vận động, cảm giác đau và cứng khớp sẽ khiến người bệnh cảm thấy cực kỳ khó chịu. Bởi lẽ lúc này, chân bị cứng khớp sẽ giảm đi khả năng chịu lực và không thể chống đỡ trọng lượng cơ thể. Triệu chứng này kéo dài có thể khiến cơ thể có dấu hiệu mệt mỏi, kiệt sức…

3. Giảm phạm vi vận động của khớp

Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, người bệnh bị cứng khớp sẽ phải trải qua những cơn đau mãn tính. Phạm vi vận động của khớp cũng sẽ bị giảm đi, cụ thể là không thể duỗi thẳng hết tầm hay chỉ gập gối được dưới 90 độ. Triệu chứng này thường xuyên xuất hiện trong mọi sinh hoạt hằng ngày.

Không những thế, người bị cứng khớp sau khi bó bột còn có thể gặp phải những cơn đau đầu gối vào sáng sớm thức dậy hay sau khi duy trì một tư thế lâu. Thông thường, cơn đau này sẽ diễn ra trong khoảng 15 – 20 phút và chỉ suy giảm khi cử động nhẹ nhàng kết hợp với xoa duỗi.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ cứng khớp gối sau bó bột

Sau khi bó bột bị cứng khớp là một tình trạng không quá xa lạ hiện nay. Tuy nhiên, nguy cơ người bệnh mắc phải có thể tăng lên bởi những yếu tố sau:

1. Thời gian bó bột quá lâu

Khi người bệnh bó bột quá lâu, sẽ mất một khoảng thời gian để khớp gối có thể phục hồi trở lại như cũ vì thường xuyên bất động. Mặt khác, dây chằng, gân, các cơ cũng dễ co rút và mất đi sự linh hoạt vốn có.

2. Tuổi tác và tình trạng sức khỏe

Nguy cơ cứng khớp gối do bó bột cũng bị chi phối bởi yếu tố tuổi tác và tình trạng sức khỏe cụ thể. Người cao tuổi thì thường sẽ hồi phục chậm hơn, cơ và mô liên kết cũng khó để tái tạo lại. Mặt khác, những bệnh lý nền như viêm khớp, tiểu đường, loãng xương… cũng góp phần khiến nguy cơ cứng khớp tăng lên.

3. Vết thương ban đầu nghiêm trọng

Một số tổn thương nghiêm trọng liên quan đến xương, dây chằng… có thể khiến mô bị xơ hóa trong giai đoạn hồi phục. Khi bị viêm kéo dài, mô mềm xung quanh khớp bị co rút làm hạn chế khả năng di chuyển, từ đó gây cứng khớp.

Các phương pháp điều trị cứng khớp gối sau bó bột

Với tình trạng cứng khớp gối sau bó bột, người bệnh có thể cải thiện bằng những phương pháp điều trị dưới đây:

1. Vật lý trị liệu và tập luyện

Phương pháp vật lý trị liệu cực kỳ phổ biến khi áp dụng cho hầu hết những trường hợp vừa trải qua phẫu thuật hay bó bột khớp gối. Trong 3 tháng đầu, người bệnh nên thực hiện các bài tập với sự giám sát của nhân viên y tế để đảm bảo an toàn. Với phương pháp này, người bệnh sẽ được kích thích lưu thông máu, giảm thiểu nguy cơ hình thành mô sẹo, cải thiện sự linh hoạt của khớp và ngăn ngừa tình trạng cứng khớp gối.

Theo đó, nhân viên y tế sẽ cho tiến hành những chuyển động ở vùng khớp kết hợp các phương pháp trị liệu bằng điện xung, nhiệt, laser hay sóng ngắn… Song song với đó là những bài tập luyện được hướng dẫn bởi các chuyên gia giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục.

2. Thuốc giảm đau và chống viêm

Đối với những người bị cứng khớp xuất phát từ những nguyên nhân như viêm dính khớp, viêm khớp dạng thấp… có thể được chỉ định điều trị nội khoa bằng thuốc chống viêm và thuốc giảm đau nhằm đẩy lùi triệu chứng.

3. Phẫu thuật giải phóng khớp

Thông qua việc phẫu thuật cắt bỏ mô xơ dính, giải phóng khớp, người bệnh có thể loại trừ những nguyên nhân gây cứng khớp. Tuy nhiên, phương pháp này có những nguy cơ của phẫu thuật, và vẫn có khả năng dính khớp lại nếu người bệnh không tích cực tập luyện. Do đó, phẫu thuật chỉ áp dụng như biện pháp cuối cùng hay phải kết hợp với những phương pháp khác.

4. Thay thế khớp gối mới

Trường hợp đã áp dụng mọi phương pháp điều trị đều không thành công, thì giải pháp khả thi nhất cuối cùng lúc này là thay thế khớp gối mới.

Tập luyện phục hồi chức năng cho khớp gối

Ngoài những phương pháp kể trên, người bệnh cũng được khuyến khích tham khảo những bài tập luyện phục hồi chức năng cho khớp gối. Sau đây là một số bài tập hỗ trợ giúp triệu chứng được cải thiện rõ rệt:

• Bài tập siết cơ đùi: Là bài tập nhằm tăng sức mạnh cơ đùi, nên thực hiện 1 – 2 tuần đầu sau khi tháo bột. Các bước như sau:
  • Bước 1: Nằm trên sàn và co phần đầu gối không bị thương.
  • Bước 2: Duỗi thẳng, đặt khăn mỏng dưới phần đầu gối bị thương.
  • Bước 3: Siết cơ đùi thật chặt và đè chặt xuống khăn, giữ gồng cơ trong vòng 5 giây. Lặp lại như vậy 10 lần rồi nghỉ 1 phút, sau đó tiếp tục lặp lại đến khi thấy mỏi. Duy trì cứ mỗi 1 – 2 tiếng/lần.
• Bài tập bước lên bục (nếu có bục gỗ cao 10cm thì sử dụng, không có thì tận dụng chân cầu thang): Là bài tập nhằm kích hoạt phần cơ ở đùi, giúp khớp gối linh hoạt hơn. Nên thực hiện trong vòng 3 – 6 tuần tiếp theo, các bước như sau:
  • Bước 1: Đứng dưới chân cầu thang rồi đặt chân bị thương lên 1 bậc, hơi gập chân lại.
  • Bước 2: Vịn tay vào lan can, dùng đùi và cơ mông để nâng chân lên bậc thang sau đó duỗi thẳng.
  • Bước 3: Giữ tư thế đó trong vài giây rồi quay về vị trí ban đầu. Cứ lặp lại như vậy khoảng 10 lần, thực hiện 3 lần/ngày.
• Bài tập squat dựa tường: Là bài tập giúp cho khớp gối được dẻo dai hơn, tăng tầm vận động, tăng sức mạnh cơ, nên thực hiện sau 6 tuần tính từ lúc tháo bột. Các bước như sau:
  • Bước 1: Đứng tựa lưng vào tường sao cho hai chân rộng bằng hông.
  • Bước 2: Hạ người xuống từ từ nhưng vẫn giữ cho lưng thẳng.
  • Bước 3: Hạ người cho đến khi đầu gối cảm giác căng, giữ nguyên tư thế đó trong khoảng 5 – 10 giây rồi lại quay về vị trí ban đầu. Cứ lặp lại như vậy cho đến khi thấy mỏi, mỗi ngày thực hiện đều đặn 3 lần.

Chế độ chăm sóc tại nhà

Chế độ chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong quá trình cải thiện tình trạng cứng khớp. Theo đó, người bệnh có thể tham khảo thực hiện những biện pháp chăm sóc dưới đây:

1. Sử dụng các biện pháp giảm đau tại nhà

Tình trạng cứng khớp thường sẽ gây ra cảm giác đau nhức cho người bệnh. Lúc này, việc áp dụng những biện pháp giảm đau sẽ giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn. Những biện pháp phổ biến thường được áp dụng là chườm lạnh, sử dụng thuốc giảm đau hoặc duy trì thói quen thiền, yoga… để thúc đẩy lưu thông máu.

2. Chườm nóng hoặc lạnh

Chườm nóng hoặc chườm lạnh đúng thời điểm cũng là một giải pháp được khuyến khích để giảm tình trạng sưng đau cho vùng khớp gối, nhất là chườm lạnh những ngày đầu sau khi tháo bột. Đồng thời, thực hiện chườm nóng hoặc lạnh cũng giúp các cơ và gân được thư giãn, mang lại cảm giác dễ chịu.

3. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống của người bị cứng khớp gối cần được cân bằng và đầy đủ dưỡng chất thiết yếu. Những dưỡng chất này có thể bao gồm: đạm, tinh bột, chất béo tốt, vitamin và khoáng chất… Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên bổ sung thêm canxi, vitamin D, axit béo không bão hòa… ưu tiên từ thức ăn như:

• Vitamin D: Lòng đỏ trứng, cá hồi, nấm, sữa, hải sản có vỏ,…
• Canxi: Phô mai, rau có màu đậm, các loại hạt, đậu,…
• Axit béo không bão hòa: Hải sản, hạt lanh, mỡ cá, dầu ô liu, các loại cá biển, dầu thực vật, quả óc chó,…

Phòng ngừa cứng khớp gối sau bó bột

Để phòng ngừa khớp gối bị cứng sau bó bột, người bệnh nên tham khảo những giải pháp dưới đây:

1. Vận động sớm sau khi bó bột được tháo ra

Sau khi tháo bột, người bệnh nên duy trì những bài tập từ dễ đến khó để kích thích vận động khớp. Nếu cần thiết, trong phòng nên lắp đặt những dụng cụ hỗ trợ cho việc tập luyện như tay vịn an toàn, ghế tắm… (3)

2. Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ

Lời khuyên của bác sĩ đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của người bệnh sau bó bột. Do đó, tuân thủ những hướng dẫn về lịch tái khám, phương pháp vật lý trị liệu… giúp giảm thiểu được nguy cơ bị cứng khớp gối sau bó bột.

3. Duy trì lối sống lành mạnh

Việc duy trì một lối sống lành mạnh không chỉ phòng ngừa hiệu quả tình trạng cứng khớp gối mà còn giúp cơ thể luôn được khỏe khoắn. Hãy bắt đầu xây dựng những thói quen tốt như ăn uống khoa học, giữ cân nặng hợp lý… đồng thời tránh xa những thói quen xấu như sử dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá…

Biến chứng có thể gặp phải do cứng khớp gối

Ngoài những triệu chứng được đề cập ở trên, cứng khớp gối cũng có thể để lại những biến chứng sau nếu bệnh nghiêm trọng:

1. Viêm khớp mãn tính

Tình trạng bị cứng khớp gối sau khi bó bột lâu ngày có nguy cơ dẫn đến viêm khớp mãn tính. Bởi lẽ, việc không vận động khớp gối sẽ khiến sụn khớp dễ bị ăn mòn, viêm nhiễm, cứ thế kéo dài gây sưng đau mãn tính.

2. Giảm khả năng vận động

Thông thường, người bị cứng khớp sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì vận động. Tùy vào vị trí bị cứng mà ảnh hưởng gây ra sẽ khác nhau, ví dụ như ở tay thì sẽ hạn chế cầm nắm, mang vác, nếu ở chân thì việc đi lại sẽ gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, khi người bệnh cứ cố gắng vận động sai cách thì vùng khớp lại càng dễ bị tổn thương, gây đau đớn hơn. Tình trạng này cứ tiếp diễn rất dễ dẫn đến mất khả năng lao động.

3. Đau mãn tính

Như đã nói, người bệnh bị cứng khớp gối sau khi bó bột sẽ phải chịu đựng những cơn đau mãn tính. Điều này về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt thường ngày lẫn tinh thần như suy giảm khả năng làm việc, ngủ không ngon hoặc mất ngủ…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin hữu ích liên quan đến tình trạng cứng khớp gối sau bó bột. Để sớm cải thiện tình trạng và tránh biến chứng, tốt nhất người bệnh nên đến những cơ sở uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.