CT lao phổi: Khi nào cần chụp và quy trình thực hiện ra sao?

* Bài viết sử dụng “chụp CT lao phổi” để gần gũi và dễ hiểu hơn với người dân.
* Để an toàn khi chụp CT lao phổi và nhận được kết quả chính xác, người bệnh nên đến khám và chụp CT lao phổi ở những cơ sở y tế uy tín và cần tuân thủ theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSNT HỒ THỊ NHƯ QUỲNH – Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh & Điện quang Can thiệp, PlinkCare TP.HCM.

Thế nào là bệnh lao phổi?

Lao phổi (Pulmonary tuberculosis disease) là bệnh nhiễm trùng phổ biến trên toàn thế giới có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Tổng cộng có 1,3 triệu người chết vì bệnh lao vào năm 2022 (theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới – WHO). (1)

Lao phổi lây qua đường hô hấp bằng những giọt bắn nhỏ có chứa vi trùng lao (do ho, hắt xì, khạc đờm, nói, hát) có thể tồn tại nhiều giờ trong không khí. Lao phổi có nguy hiểm không? Vi trùng lao không chỉ có thể gây bệnh tại phổi mà còn có thể lây lan đến nhiều cơ quan khác trong cơ thể bao gồm: não, cột sống, khớp, ruột, gan và nhiều cơ quan khác nữa. Do đó nếu người bệnh không được chẩn đoán và điều trị lao phổi kịp thời, bệnh có thể gây tử vong. Tuy nhiên đây là bệnh lý có thể dự phòng, chẩn đoán và điều trị được.

Chụp CT lao phổi là gì?

Chụp CT lao phổi là việc dùng một máy chụp CT sử dụng tia X quét quanh ngực người bệnh một lần duy nhất nhưng tạo ra rất nhiều hình ảnh về các cấu trúc của lồng ngực bao gồm da, cơ, xương, phổi, mạch máu, tim. Đây là một kỹ thuật hình ảnh tiên tiến với nhiều ưu điểm vượt trội giúp bác sĩ chẩn đoán, điều trị và theo dõi tốt hơn các bệnh lý vùng ngực bao gồm lao phổi.

Tại các cơ sở y tế được trang bị máy móc hiện đại người bệnh sẽ được chụp CT phổi liều thấp (low-dose computed tomography) để chẩn đoán lao phổi và các bệnh lý khác của phổi. Kỹ thuật này giúp giảm liều bức xạ cho người bệnh để đảm bảo an toàn, chất lượng chẩn đoán và chi phí phù hợp. Chụp CT lao phổi có thể phát hiện các dấu hiệu của bệnh lao phổi từ những chi tiết nhỏ nhất. (2)

Khi nào cần chụp CT lao phổi?

Khi bạn có các triệu chứng nghi ngờ lao phổi như:

• Ho: Ho khan, ho có đờm, ho có đờm và máu, ho ra máu.
• Sốt: Sốt về chiều, sốt nhẹ trên 3 tuần.
• Khó thở: Nhiều hay ít.
• Đau ngực: Đau âm ỉ trong ngực, có khi đau nhói trong ngực.

Ngoài chẩn đoán bệnh lao phổi chụp CT lao phổi còn giúp tầm soát, chẩn đoán, điều trị và theo dõi điều trị trong nhiều bệnh khác như là:

• Nốt mờ phổi, ung thư phổi, ung thư nơi khác di căn đến phổi.
• Khó thở, khó nuốt, khó nói, dị vật đường thở, bất thường đường thở.
• Viêm phế quản, viêm phổi, áp xe phổi, nấm phổi.
• Tràn dịch màng phổi, tràn khí màng phổi.
• Đau ngực, chấn thương vào vùng ngực nghi ngờ có gãy xương, dập phổi, chảy máu màng phổi.
• Giãn phế quản, giãn phế nang, xơ phổi, bụi phổi.
• Tắc mạch máu trong phổi (thuyên tắc phổi).
• Người thường xuyên phải tiếp xúc với môi trường không khí độc hại.

Quy trình chụp CT lao phổi

Quy trình chụp CT lao phổi có thể chia làm ba giai đoạn bên dưới. Để đảm bảo an toàn và kết quả chẩn đoán được tốt nhất, người bệnh cần tuân thủ các hướng dẫn của nhân viên y tế.

1. Chuẩn bị trước khi chụp CT lao phổi

• Người bệnh sẽ được thăm khám, hỏi về tiền sử dị ứng cùng các tình trạng liên quan khác để đảm bảo an toàn (nỗi sợ không gian kín, từng ghép tạng hay chưa, có thai hoặc nghi ngờ có thai, đang cho con bú, các bệnh lý đang mắc, bệnh tình của người thân).
• Bác sĩ sẽ chỉ định chụp CT lao phổi khi cần.
• Người bệnh sẽ được sắp xếp chụp CT lao phổi sau khi đồng ý thực hiện xét nghiệm này.
• Người bệnh được nhân viên hướng dẫn các thủ tục để chụp CT lao phổi bao gồm các vấn đề chính:
  • Đến quầy tiếp nhận người bệnh chụp CT.
  • Vào phòng riêng thay trang phục sạch, tháo cất những phụ trang ảnh hưởng đến quá trình chụp vào tủ cá nhân được cấp riêng.
  • Đến phòng chụp CT.

2. Trong lúc chụp CT lao phổi

• Người bệnh nằm thả lỏng cơ thể trên bàn máy chụp CT, hai tay giơ qua đầu hoặc đặt dọc theo ngực (sẽ được kỹ thuật viên hướng dẫn chi tiết khi làm). Người bệnh có thể được cố định lại bằng dây đai và gối để duy trì đúng tư thế trong quá trình chụp CT lao phổi (khoảng một đến vài phút).
• Tốt nhất, trong suốt quá trình chụp CT lao phổi người bệnh cần giữ yên vị trí, điều này có thể làm người bệnh khó chịu. Nhưng nếu người bệnh bị đau, khó chịu khi nằm thẳng thì sẽ được điều chỉnh tư thế phù hợp.
• Người bệnh sẽ nhìn thấy kỹ thuật viên trong phòng điều khiển máy chụp CT lao phổi qua cửa sổ trong suốt. Được gắn thiết bị báo động và sử dụng loa bên trong máy quét để trao đổi với kỹ thuật viên bất cứ khi nào muốn.
• Kỹ thuật viên luôn luôn theo dõi, liên lạc thường xuyên với người bệnh và sẽ thông báo cho người bệnh thời điểm cần hít vào, thở ra hay nín thở trong quá trình chụp để có được hình ảnh CT lao phổi tốt nhất.
• Khi khi chụp xong người bệnh được kỹ thuật viên hướng dẫn rời khỏi máy quét.

Lưu ý:

• Trong một số ít trường hợp người bệnh sẽ được chỉ định chụp CT lao phổi có thuốc cản quang tiêm vào tĩnh mạch để tăng chất lượng chẩn đoán bệnh.
• Trước khi chụp CT lao phổi có tiêm thuốc cản quang tĩnh mạch người bệnh cần nhịn ăn 4h – 6h (thời gian nhịn ăn có thể dao động ít nhiều), sẽ được đặt một đường truyền tĩnh mạch trên cơ thể (thông thường nhất là ở tay) vào sát thời điểm chụp CT và sẽ được tiêm thuốc cản quang vào cơ thể (thông qua máy tiêm).
• Sau tiêm thuốc cản quang người bệnh có thể cảm thấy nóng, có vị kim loại trong miệng hoặc muốn đi tiểu. Tuy nhiên, các phản ứng này sẽ nhanh chóng giảm và mất đi sau đó.
• Sau khi chụp người bệnh sẽ được rút kim truyền, băng vị trí đâm kim truyền bằng miếng gạc nhỏ.
• Nếu sau khi chụp CT người bệnh cảm thấy đau, sưng ở vị trí đặt đường truyền cần thông báo ngay cho nhân viên y tế.

3. Sau khi chụp CT lao phổi

• Sau khi chụp CT, người bệnh được kỹ thuật viên hướng dẫn sang phòng theo dõi (nếu chụp CT có thuốc cản quang tiêm tĩnh mạch) và trở về phòng thay lại đồ sau đó.
• Được hẹn trả kết quả trong một thời gian ngắn sau đó.
• Nhận kết quả CT, trở về phòng khám và nhận chẩn đoán từ bác sĩ khám/điều trị.

Chụp CT có thể phát hiện bệnh lao không?

Chụp CT có phát hiện được các trường hợp có tổn thương ở phổi (giúp phát hiện sớm các bất thường về cấu trúc phổi cũng như những bất thường khác gây ra triệu chứng bệnh), nên đây là một xét nghiệm cần thiết để đánh giá trình trạng lao phổi, nhất là những trường hợp lao tiến triển hoặc có biến chứng nặng.

Trên hình ảnh CT lao phổi: Tùy thuộc vào mức độ, thời gian bị bệnh mà có thể có một hay nhiều hình ảnh bệnh lý khác nhau như:

• Đám mờ dạng viêm của phổi, nốt mờ kẽ, ổ lao, sẹo xơ, hang lao, nốt vôi hóa trong phổi.
• Viêm bạch mạch, tràn dịch màng phổi, nổi hạch trung thất, các đặc điểm khác.
• Thông qua kết quả chụp CT lao phổi, bác sĩ còn có thể chẩn đoán các bệnh lý khác của phổi, mạch máu và nhiều hơn nữa.

Kết quả chụp CT lao phổi có chính xác không?

Kết quả CT lao phổi có độ chính xác cao do không giống như chụp X quang phổi thông thường mà chụp CT lao phổi sẽ cho ra rất nhiều hình ảnh phổi từ nhiều góc nhìn. Tuy nhiên, người bệnh cần thực hiện xét nghiệm này ở cơ sở y tế uy tín, là nơi có các thiết bị máy móc hiện đại và đội ngũ nhân viên y tế trình độ cao, giàu kinh nghiệm để đảm bảo an toàn, chẩn đoán chính xác.

Chụp CT lao phổi có nguy hiểm không?

Nếu người bệnh được chụp CT lao phổi không tiêm thuốc:

• Chụp CT lao phổi là việc dùng một máy chụp CT sử dụng tia X quét quanh ngực người bệnh nên nhiễm xạ là điều không tránh được. Tuy nhiên với máy móc hiện đại ngày nay liều tia xạ đã giảm đi nhiều so với trước đây. Đối với những bệnh nhân có chụp chiếu nhiều lần trong một năm sẽ được bác sĩ cân nhắc và tư vấn thêm cho người bệnh.

Nếu người bệnh được chụp CT lao phổi có tiêm thuốc cản quang vào tĩnh mạch:

• Nếu người bệnh từng có phản ứng nặng hoặc sốc phản vệ với bất kỳ loại thuốc cản quang nào thì sẽ không chụp CT lao phổi có tiêm thuốc cản quang tĩnh mạch.
• Ngoài việc nhiễm xạ khi chụp CT lao phổi bệnh nhân có thể dị ứng với thuốc cản quang sau khi tiêm vào tĩnh mạch.
• Mặc dù tỷ lệ phản ứng với thuốc cản quang tĩnh mạch thấp (tỷ lệ phản ứng có gây nguy hiểm đến tính mạng chiếm khoảng 0,04% và phản ứng không gây nguy hiểm đến tính mạng chiếm khoảng 0,2%, trẻ em có tỷ lệ thấp hơn người lớn – các tỷ lệ này có thể thay đổi theo thời gian). Hầu hết các trường hợp phản ứng là mức độ nhẹ và sẽ giảm/hết trong vòng vài giờ đến vài ngày. Một số trường hợp người bệnh không thể chụp CT lao phổi, bác sĩ khám sẽ chỉ định xét nghiệm khác thay thế.
• Sau khi chụp có thuốc cản quang tiêm vào tĩnh mạch người bệnh luôn luôn được theo dõi một khoảng thời gian sau khi chụp CT, nên nếu có tai biến sẽ được phát hiện kịp thời và điều trị phù hợp ngay. Do đó, bạn không nên quá lo lắng khi chụp CT lao phổi và cần tuân thủ theo hướng dẫn của nhân viên y tế để đảm bảo an toàn.

Chụp CT lao phổi bao nhiêu tiền?

Chi phí chụp CT lao phổi ở các cơ sở y tế thường sẽ khác nhau và phụ thuộc vào nhiều điều như: có tiêm thuốc cản quang tĩnh mạch hay không, trình độ và kinh nghiệm chuyên môn của bác sĩ và kỹ thuật viên, máy móc trang thiết bị tốt không, thời gian chờ nhận kết quả, chất lượng dịch vụ, các khoản giảm trừ (nếu có). Khách hàng vui lòng liên hệ trực tiếp bệnh viện để được tư vấn cụ thể về chi phí tại thời điểm sử dụng dịch vụ.

Muốn chụp CT lao phổi thì đi khám ở đâu?

Khi có các dấu hiệu nguy ngờ lao phổi, người bệnh cần tìm đến cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và lên kế hoạch điều trị sớm. Hiện nay, có rất nhiều cơ sở y tế đã triển khai chụp CT lao phổi. Để nhận được kết quả chụp CT chẩn đoán lao phổi an toàn, chính xác, nhanh chóng, hỗ trợ tích cực cho quá trình chẩn đoán, chữa trị thì cần thực hiện CT lao phổi ở cơ sở y tế uy tín với đội ngũ bác sĩ trình độ cao, giàu kinh nghiệm cùng với những trang thiết bị máy móc hiện đại.

Hệ thống PlinkCare được trang bị hệ thống chụp CT 768 lát cắt ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) là dòng máy hiện đại hàng đầu tại Việt Nam cùng đội ngũ y bác sĩ trình độ cao và giàu kinh nghiệm luôn luôn sẵn sàng hỗ trợ người bệnh, góp phần tích cực vào quá trình chẩn đoán, điều trị và theo dõi bệnh. Người bệnh cũng có thể đặt lịch hẹn online để được bác sĩ thăm khám và chụp CT lao phổi chính xác, nhanh chóng, tiết kiệm thời gian chờ đợi.

Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Khi bạn có các triệu chứng nghi ngờ mình mắc bệnh lao phổi hay bệnh phổi khác, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chụp CT lao phổi giúp chẩn đoán, điều trị, theo dõi sau điều trị và tư vấn các vấn đề liên quan khác.