Co thắt bao xơ sau nâng ngực: Dấu hiệu, nguyên nhân và điều trị

Co thắt bao xơ ở ngực là gì?

Co thắt bao xơ ở ngực là sự hình thành một “vỏ bọc” mô sẹo xung quanh bất kỳ loại mô cấy ghép nào là một phần bình thường của quá trình lành vết thương. Cơ thể tự động phản ứng với bất kỳ vật thể lạ nào được phát hiện được bên trong và cố gắng cô lập vật thể đó bằng cách tạo ra một hàng rào mô sẹo xung quanh nó. Trong trường hợp túi ngực, đây thường là một điều tốt – vỏ bọc giúp giữ túi ngực đúng vị trí, tránh bị trượt.

Tuy nhiên, ở một số chị em, lớp mô sẹo này trở nên cứng bất thường và bắt đầu co lại xung quanh túi ngực. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về thẩm mỹ và trong trường hợp nặng là gây đau ở ngực.

Nghiên cứu cho thấy: cứ 6 người nâng ngực thì có một trường hợp bị co thắt bao xơ ở một mức độ nào đó, dù không phải tất cả các trường hợp đều có triệu chứng rõ ràng. Mức độ nghiêm trọng của co thắt bao xơ ngực được đánh giá bằng hệ thống phân loại.

Phân loại co thắt bao xơ ngực

• Độ 1: co thắt bao xơ độ 1 không có triệu chứng. Sự hình thành mô sẹo xung quanh túi ngực không ảnh hưởng đến kích thước, hình dạng hoặc kết cấu của ngực. Ngực trông tự nhiên và vẫn mềm mại khi chạm vào.
• Độ 2: co thắt bao xơ độ 2 thường chỉ có các triệu chứng thẩm mỹ nhỏ. Vú thường có hình dạng bình thường nhưng sờ vào có cảm giác hơi cứng.
• Độ 3: co thắt bao xơ độ 3 có các triệu chứng thẩm mỹ rõ ràng. Vú sẽ cứng khi chạm vào và có biểu hiện bất thường, chẳng hạn như chúng sẽ quá tròn, trông cứng và núm vú có thể bị biến dạng. Tuy nhiên, mức độ co thắt bao xơ này thường không gây đau nhiều (nếu có).
• Độ 4: giống như co thắt bao xơ độ 3, co thắt bao xơ độ 4 khiến bầu ngực trở nên cứng và biến dạng. Người bệnh bị co thắt bao xơ cấp độ 4 cũng đau vú; ngực của họ thường sẽ nhạy, dễ đau và đau nhiều hơn khi chạm vào.

Nói chung, co thắt bao xơ xảy ra trong quá trình chữa bệnh. Khoảng 75% tất cả các trường hợp co thắt bao xơ sẽ xảy ra trong vòng 2 năm kể từ khi đặt túi ngực. Đôi khi, tình trạng co thắt bao xơ xảy ra nhiều năm sau khi phẫu thuật nâng ngực, nhưng đây là trường hợp ngoại lệ chứ không phải là quy luật. Nếu điều này xảy ra, người bệnh nên được kiểm tra xem có bị vỡ không. Túi ngực bị vỡ là nguyên nhân phổ biến nhất gây co thắt bao xơ khởi phát trễ.

Nguyên nhân co thắt bao xơ ngực

Các bác sĩ lâm sàng có một số giả thuyết về nguyên nhân gây ra co thắt bao xơ và có khả năng nguyên nhân chính xác của tình trạng này khác nhau tùy theo từng người bệnh. Là bệnh nhân nâng ngực, điều quan trọng phải hiểu rằng tình trạng này không phải do túi ngực độc hại hoặc nguy hiểm. Túi nước muối chỉ chứa dung dịch nước muối, có thể được cơ thể tái hấp thu một cách an toàn mà không có tác dụng phụ, và túi gel silicon được làm bằng silicone trơ.

Thật vậy, co thắt bao xơ có thể xảy ra sau khi bất kỳ loại mô cấy ghép nào được đưa vào cơ thể; tình trạng này không phải là duy nhất đối với phẫu thuật nâng ngực. Co thắt bao xơ chỉ đặc biệt đáng lo ngại khi nó xảy ra sau khi nâng ngực vì thường làm thay đổi hình dạng của ngực, ảnh hưởng đến thẩm mỹ cho chị em. Co thắt bao xơ thường không gây nguy hiểm cho sức khỏe của bệnh nhân trừ khi túi ngực bị vỡ (trong trường hợp túi ngực dạng gel, vỡ đôi khi có thể dẫn đến nhiễm trùng).

Dưới đây là vài nguyên nhân được đưa ra:

1. Mô sẹo

Các nhà nghiên cứu tin rằng di truyền đóng một vai trò trong việc ai phát triển co thắt bao xơ và ai không. Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tự miễn hoặc bạn có người thân thường xuyên phát triển mô sẹo dày sau chấn thương (hoặc gặp các vấn đề với vật liệu cấy ghép y tế) thì bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn một chút.

Tuy nhiên, không thể dự đoán chính xác ai sẽ phát triển trường hợp co thắt bao xơ “ngẫu nhiên” (nghĩa là trường hợp không do bất kỳ yếu tố bên ngoài nào có thể xác định được gây ra) và ai sẽ không. Vì co thắt bao xơ ngực có khả năng điều trị cao nên bạn không nên để nỗi sợ phát triển tình trạng này cản trở bạn thực hiện phẫu thuật nâng ngực.

2. Nhiễm trùng do vi khuẩn

Đôi khi, co thắt bao xơ là do nguyên nhân khác chứ không phải do cơ thể bệnh nhân phản ứng kém với sự hiện diện của túi ngực.

Ngoài việc vỡ túi ngực thì hiện nay người ta tin rằng một thứ gọi là “màng sinh học” thường dẫn đến sự phát triển của tình trạng này. Màng sinh học là một lớp vi khuẩn mỏng phát triển xung quanh mô cấy sau khi một loại vi khuẩn (thường là vi khuẩn tụ cầu) được đưa vào khoang ngực trong quá trình phẫu thuật. Loại vi khuẩn này gây ra một loại nhiễm trùng cấp độ thấp, mãn tính có thể không gây ra các triệu chứng đáng chú ý (chẳng hạn như sốt hoặc mệt mỏi nghiêm trọng).

Tuy nhiên, khi cơ thể chống lại nhiễm trùng này, nó tạo ra ngày càng nhiều mô sẹo xơ, cuối cùng dẫn đến co thắt bao xơ. Lý thuyết màng sinh học về sự co thắt của bao xơ đã được chứng minh bằng một nghiên cứu gần đây được thực hiện trên những con lợn được cấy ghép bằng silicon y tế.

Nghiên cứu này cho thấy rằng có sự gia tăng đáng kể về khả năng co thắt bao xơ ở những con lợn có vi khuẩn tụ cầu trên da tại thời điểm cấy ghép. Điều quan trọng cần lưu ý là nhiễm khuẩn tụ cầu trong quá trình phẫu thuật nâng ngực không nhất thiết là do môi trường làm việc không hợp vệ sinh.

Một số người mang vi khuẩn tụ cầu tự nhiên; nó luôn hiện diện trên da của họ và thường không gây ra triệu chứng. Chỉ khi những người này bị xâm nhập vào da thì vi khuẩn này mới có cơ hội gây ra bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào. Mặc dù đảm bảo môi trường làm việc sạch sẽ chắc chắn có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm tụ cầu khuẩn, nhưng không phải lúc nào cũng có thể loại bỏ 100% vi khuẩn hiện diện.

3. Tụ máu và tụ dịch khi phẫu thuật nâng ngực

Các biến chứng hiếm gặp khác của phẫu thuật nâng ngực như tụ máu và tụ dịch (cục máu đông đôi khi hình thành sau phẫu thuật xâm lấn), cũng được cho là làm tăng nguy cơ co thắt bao xơ. Một số nhà nghiên cứu tin rằng những cục máu đông này làm tăng khả năng co thắt bao xơ túi ngực bằng cách cung cấp nguồn dinh dưỡng dồi dào (dưới dạng máu) cho vi khuẩn, do đó khuyến khích sự phát triển của màng sinh học.

Đối tượng nguy cơ dẫn đến ngực bị bao xơ

Nếu từng xạ trị sau phẫu thuật tái tạo vú, điều này có thể làm tăng nguy cơ bị co thắt bao xơ. Ngoài ra, có thể kể đến một số yếu tố như [1]:

• Vỡ túi ngực.
• Máu tích tụ ở mô bị cắt bỏ khi phẫu thuật (hay tụ máu)
• Nhiễm trùng (lớp vi khuẩn mỏng phát triển xung quanh mô cấy).
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tự miễn hoặc dễ hình thành mô sẹo sau chấn thương.

Dấu hiệu bao xơ ngực co thắt phổ biến

Tùy theo từng mức độ mà co thắt bao xơ sẽ có những dấu hiệu nhận biết gồm:

• Căng tức ở ngực.
• Ngực cứng hơn bình thường khi sờ vào.
• Ngực tròn, cứng, núm vú biến dạng.
• Thay đổi hình dạng ngực.
• Có cảm giác đau ở ngực.

Các triệu chứng co thắt bao xơ có thể xuất hiện vài tháng sau khi phẫu thuật đặt túi ngực hoặc nhiều năm sau đó. Người bệnh có thể cân nhắc phẫu thuật chỉnh sửa co thắt bao xơ nếu tình trạng này gây đau mạn tính, hạn chế cử động, thay đổi vị trí và hình dạng ngực.

Xem thêm: Túi ngực biến dạng có nguy hiểm không? Dấu hiệu cần thay thế

Co thắt bao xơ ngực có nguy hiểm không?

Co thắt bao xơ túi ngực thường không gây nguy hiểm cho sức khỏe, trừ khi túi ngực của người bệnh bị vỡ (trường hợp vỡ túi ngực dạng gel có thể dẫn đến nhiễm trùng).

Co thắt bao xơ chỉ gây lo ngại khi xảy ra sau khi nâng ngực vì làm thay đổi hình dạng ngực.

Biến chứng co thắt bao xơ

Đôi khi, cho dù bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ có tay nghề cao đến đâu thì các biến chứng vẫn phát sinh trong hoặc sau khi phẫu thuật, bởi cơ thể của mỗi người khác nhau. Ví dụ, thành phần của mô liên kết rất khác nhau từ bệnh nhân này sang bệnh nhân khác.

Điều này có nghĩa là quá trình chữa bệnh của mỗi người bệnh hoàn toàn độc nhất.

Đây là lý do tại sao một số người có xu hướng phát triển mô sẹo dày sau bất kỳ loại vết thương xuyên da nào, trong khi những người khác có thể bị vết cắt sâu và chỉ phát triển sẹo nhỏ mờ dần theo thời gian. Một ví dụ điển hình khác về sự khác biệt này là cách một số phụ nữ sẽ bị rạn da nghiêm trọng khi mang thai bất kể họ làm gì để ngăn sẹo, trong khi những phụ nữ khác sau khi mang thai hầu như không bị rạn da.

Ngoài ra, hệ thống miễn dịch của mọi người phản ứng khác nhau với các kích thích và hệ thống miễn dịch của một số bệnh nhân phản ứng kém với mô cấy ghép y tế.

Tất nhiên, các biến chứng trong quá trình phẫu thuật thẩm mỹ hiện nay rất hiếm, vì những tiến bộ trong kỹ thuật mổ. Và vì bác sĩ đã dự đoán tốt hơn những bệnh nhân nào có khả năng gặp biến chứng phẫu thuật.

Những bệnh nhân dễ phát triển mô sẹo dày có thể được khuyên tránh phẫu thuật thẩm mỹ, hoặc bác sĩ sẽ sử dụng các kỹ thuật phẫu thuật đặc biệt cho phép vết mổ từ xa (ví dụ: đặt túi ngực qua vết rạch ở nách) để giữ sẹo phần lớn ra khỏi tầm nhìn.

Những bệnh nhân có hệ thống miễn dịch bị tổn thương hoặc mắc các bệnh tự miễn thường được khuyên không nên phẫu thuật và chọn các hình thức thẩm mỹ ít xâm lấn hơn.

Tương tự như vậy, có một số quy trình có thể được sử dụng sau phẫu thuật như kỹ thuật phục hồi chức năng Aspen, để điều trị các biến chứng và cải thiện diện mạo của bệnh nhân. Một trong những lĩnh vực phổ biến nhất mà Aspen được sử dụng là điều trị co thắt bao xơ sau phẫu thuật nâng ngực.

Chẩn đoán bao xơ bị co thắt thế nào?

Khi có những dấu hiệu nghi ngờ co thắt bao xơ ngực, hãy nhanh chóng đến khám bác sĩ khoa Ngoại Vú, bác sĩ chuyên về phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ vú để được kiểm tra và đánh giá toàn diện. [2]

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ trao đổi về các triệu chứng, loại túi ngực, thông tin chi tiết về ca phẫu thuật nâng ngực. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng nhằm đánh giá sự biến dạng, độ săn chắc của ngực. Để chẩn đoán co thắt bao xơ và loại trừ các nguyên nhân khác gây biến dạng ngực, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một vài xét nghiệm như:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): kỹ thuật chẩn đoán co thắt bao xơ và các biến chứng khác của túi ngực. MRI cung cấp hình ảnh có độ phân giải cao, giúp mô tả chính xác túi ngực và các mô xung quanh.
• Chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú): xét nghiệm phổ biến trong sàng lọc ung thư vú. Kỹ thuật này cũng giúp phát hiện co thắt bao xơ từ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, chụp nhũ ảnh ít hiệu quả trong các trường hợp co thắt bao xơ nghiêm trọng, vì không cung cấp đủ thông tin để chẩn đoán chính xác.

Điều trị co thắt bao xơ

Trước đây, các lựa chọn điều trị có sẵn cho bệnh nhân nâng ngực bị co thắt bao xơ còn nhiều hạn chế. Thường phải phẫu thuật chỉnh sửa nhiều lần và là một giải pháp kéo dài, tốn kém và không thoải mái. Trong quá trình này, túi ngực của bệnh nhân được lấy ra, điều trị bằng thuốc kháng sinh. Khi tình trạng nhiễm trùng thuyên giảm thì có thể chọn đặt lại túi ngực.

Tuy nhiên, vì phương pháp phẫu thuật này khiến cơ thể dễ bị vi khuẩn xâm nhập lần thứ hai, nhiều bệnh nhân trong số này đã trải qua các trường hợp tái phát chứng co thắt bao xơ.

1. Cắt bao xơ

Trong phẫu thuật cắt bao xơ, bác sĩ sẽ loại bỏ túi ngực hiện có và bao mô xung quanh và đưa một túi ngực mới được bọc trong một tấm vật liệu nền da (một chất thay thế da chủ yếu làm bằng collagen). Vật liệu nền của da cung cấp thêm một lớp bảo vệ, và cơ thể sẽ hình thành một lớp mô sẹo mới xung quanh nó.

2. Mở bao xơ

Trong quá trình phẫu thuật cắt bao xơ mở, bác sĩ sẽ cố gắng cắt mở bao xơ mô xung quanh túi ngực bằng cách rạch những đường nhỏ và cũng có thể loại bỏ một số bao xơ. Mục đích là để bao xơ có thể mở rộng ra, giúp cho túi ngực có nhiều khoảng trống hơn để di chuyển xung quanh. Trong một số trường hợp, bác sĩ phẫu thuật cũng sẽ loại bỏ bộ túi ngực hiện tại của bạn và thay thế túi ngực đó bằng một túi ngực mới.

3. Tái tạo vú bằng vạt tự thân

Trong quá trình tái tạo vú bằng vạt da cơ tự thân, bác sĩ phẫu thuật cắt bỏ mô vú còn lại và bao xơ co thắt, sẽ lấy túi ngực và tái tạo vú của bạn bằng một mảnh mô được cấy ghép từ một vùng khác của cơ thể, chẳng hạn như vạt da cơ thẳng bụng hoặc vạt da cơ lưng hoặc vạt da cơ mông của bạn. Một ưu điểm quan trọng của phương pháp này là nó giúp loại bỏ nguy cơ co thắt bao xơ sẽ tái phát và có thể loại bỏ mô vú còn lại ngấm silicon giống như phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa.

Tuy nhiên, tái tạo tự thân là một phẫu thuật phức tạp hơn với thời gian hồi phục lâu hơn, cần phẫu thuật viên tạo hình thẩm mỹ nhiều kinh nghiệm và bệnh viện có khoa chuyên sâu về phẫu thuật bệnh tuyến vú.

Phòng ngừa nguy cơ bao xơ bị co thắt

Dù không thể ngăn co thắt bao xơ xảy ra ở mọi chị em khi nâng ngực, nhưng có một số cách để giảm nguy cơ mắc bệnh này. Cuối cùng, các bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ hiện đang sử dụng một số chiến lược phòng ngừa khác nhau như:

1. Sàng lọc bệnh nhân kỹ lưỡng

Bệnh nhân được sàng lọc các tình trạng sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ biến chứng như tụ máu. Người bệnh cũng được yêu cầu bỏ hút thuốc, vì hút thuốc làm cho khối máu tụ dễ hình thành hơn và thường làm suy yếu quá trình lành vết thương.

2. Sử dụng đúng kích cỡ túi ngực

Đặt túi ngực lớn ở người bệnh không đủ mô vú tự nhiên để che phủ túi ngực sẽ làm tăng nguy cơ co thắt bao xơ. Nếu một bệnh nhân có bộ ngực nhỏ muốn tăng đáng kể kích thước cúp ngực, thì tốt hơn là nên thực hiện theo từng giai đoạn, ví dụ: bắt đầu với túi ngực cỡ trung bình và để da có thời gian căng ra trước khi đặt túi ngực lớn hơn.

3. Xử lý túi ngực ở mức tối thiểu

Túi ngực càng được xử lý nhiều trước khi đưa vào ngực của bệnh nhân thì khả năng nhiễm vi khuẩn càng cao. Do đó, các bác sĩ phẫu thuật hạn chế nghiêm ngặt mức độ họ chạm vào bất kỳ túi ngực nào trước khi đặt nó vào cơ thể bệnh nhân. Bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ được hội đồng chứng nhận cũng làm việc trong cơ sở bệnh viện vô trùng.

4. Sử dụng túi ngực gel nhám

Sử dụng túi ngực gel có bề mặt sần sùi, thay vì bề mặt nhẵn, đã được chứng minh làm giảm khả năng co thắt bao xơ. Người ta cho rằng bề mặt kết cấu của mô cấy khiến mô sẹo dày khó phát triển xung quanh mô cấy hơn. Tuy nhiên, túi ngực có kết cấu không phù hợp với mọi bệnh nhân, vì trong một số trường hợp, các cạnh của chúng có thể dễ phát hiện hơn. Chúng thường thích hợp nhất để sử dụng khi túi ngực được đặt bên dưới cơ ngực.

5. Đặt túi ngực dưới cơ ngực

Đặt túi ngực dưới cơ ngực có thể làm giảm đáng kể nguy cơ co thắt bao xơ ngực. Vị trí túi ngực một phần dưới cơ dẫn đến nguy cơ co thắt bao xơ là 8% – 12% trong suốt cuộc đời. Trái ngược với nguy cơ co thắt bao xơ là 12% -18% trong suốt cuộc đời khi đặt túi ngực trên cơ. Hơn nữa, túi ngực được đặt hoàn toàn dưới cơ có nguy cơ co thắt bao xơ chỉ từ 4% – 8% trong suốt cuộc đời.

6. Massage ngực sau phẫu thuật

Massage nhẹ nhàng ngực trong khi chúng lành sau phẫu thuật nâng ngực có thể giúp ngăn ngừa co thắt bao xơ bằng cách khuyến khích các mô vú duy trì độ mềm dẻo. Tuy nhiên, phương pháp này chưa được chứng minh hiệu quả bởi bất kỳ nghiên cứu lớn nào. Bạn không bao giờ nên làm xáo trộn các mô của vú trong khi chúng đang lành sau phẫu thuật mà không được bác sĩ phẫu thuật cho phép trước. Nếu không, bạn có thể làm hỏng mô và dễ gây co thắt bao xơ.

Khoa Ngoại Vú, PlinkCare TP.HCM với đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm trong việc thăm khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu tất cả các vấn đề liên quan đến bệnh tuyến vú và tạo hình thẩm mỹ về tuyến vú nói chung (co thắt bao xơ, khối u lành tính, bất thường bẩm sinh, vú sa trễ, vú phì đại…) và ung thư vú nói riêng.

Ngoài ra, khoa còn làm chủ những kỹ thuật tiến bộ nhất cùng sự hỗ trợ của hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: hệ thống máy nhũ ảnh kỹ thuật số 3D (DBT) Mammomat Inspiration; máy siêu âm GE Logiq E10S, với đầu dò có hỗ trợ siêu âm đàn hồi vú, khảo sát vi mạch và hỗ trợ định hướng sinh thiết dưới siêu âm; máy MRI 3 tesla thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix… giúp người bệnh cảm thấy an tâm và hài lòng khi đến khám và điều trị tại PlinkCare TP.HCM.

Co thắt bao xơ không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, đây chỉ là phản ứng tự nhiên của hệ miễn dịch với các vật thể lạ được cấy ghép vào cơ thể. Bài viết đã cung cấp những thông tin về co thắt bao xơ là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và điều trị ra sao? Do đó, khi có những dấu hiệu bất thường ở tuyến vú hoặc nghi ngờ co thắt bao xơ sau đặt túi ngực, người bệnh nên đến gặp bác sĩ khoa Ngoại Vú để kiểm tra, chẩn đoán và điều trị sớm.