Chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú: Sự khác nhau, quy trình và ưu nhược điểm

Chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú là gì?

Chụp nhũ ảnh và chụp MRI tuyến vú được định nghĩa như sau:

• Chụp nhũ ảnh: là chụp X-quang tuyến vú để phát hiện ung thư và sự thay đổi khác trong mô vú như khối u, đau vú, tiết dịch núm vú,… Phương pháp này được sử dụng để tầm soát và chẩn đoán.
• MRI tuyến vú: là xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh sử dụng từ trường, sóng tần số vô tuyến và máy tính tiên tiến để tạo ra hình ảnh bên trong vú, không cần sử dụng tia X. Khi tầm soát ung thư vú, bác sĩ sẽ lấy hình ảnh vú trước và sau khi người bệnh được tiêm dung dịch cản quang tĩnh mạch.

Mục đích của chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú trong chẩn đoán

Chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú trong chẩn đoán có mục đích:

• Chụp nhũ ảnh: phương pháp này sử dụng nhằm mục đích phát hiện ung thư khi bệnh ở giai đoạn rất sớm, giúp điều trị ít xâm lấn hơn, giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú.
• Chụp MRI tuyến vú: phương pháp này thường kết hợp với các phương pháp khác nhằm mục đích tăng mức độ chính xác của kết quả tầm soát hay chẩn đoán. Chụp MRI tuyến vú ít khi được thực hiện đơn lẻ hoặc thay thế cho phương pháp chụp nhũ ảnh vì MRI có thể bỏ sót một số bệnh mà chụp nhũ ảnh có thể phát hiện.

Xem thêm: Chụp nhũ ảnh tầm soát ung thư vú là gì? Những lưu ý cần biết

Đối tượng chỉ định thực hiện của từng phương pháp

Đối tượng chỉ định thực hiện của từng phương pháp, bao gồm:

• Chụp nhũ ảnh
  • Phụ nữ bắt đầu chụp hàng năm từ 40 tuổi.
  • Người có nguy cơ cao như có tiền sử gia đình mắc ung thư vú hoặc đột biến di truyền (BRCA1 và BRCA2) cần chụp nhũ ảnh hàng năm trước 40 tuổi. [1]
• Chụp MRI tuyến vú: người có nguy cơ cao, bao gồm người:
  • Có đột biến di truyền BRCA1 và BRCA2.
  • Có một trong những đột biến di truyền khác liên quan đến ung thư vú, như: CHEK2, PALB2, ATM.
  • Có người thân cấp một mắc ung thư vú do đột biến di truyền.
  • Đã điều trị xạ trị ở vùng ngực trong khoảng 10-30 tuổi, ví dụ xạ trị để điều trị u lympho Hodgkin.
  • Có nguy cơ ung thư vú suốt đời từ 20%-25% theo công cụ đánh giá của Viện Ung thư Quốc gia. [2]

Chụp nhũ ảnh và chụp MRI tuyến vú có giống nhau không?

Không, chụp nhũ ảnh và chụp MRI tuyến vú khác nhau nhưng đều được sử dụng để tầm soát, hỗ trợ chẩn đoán và tìm kiếm dấu hiệu ung thư vú. Đôi khi, phương pháp chụp nhũ ảnh tiêu chuẩn có thể kết hợp với chụp cộng hưởng từ (MRI) tuyến vú để phát hiện hoặc loại trừ ung thư vú cho người có nguy cơ cao mắc bệnh. Chụp MRI tuyến vú có thể phát hiện được khối u mà phương pháp chụp nhũ ảnh có thể bỏ sót, nhưng cũng có khả năng dẫn đến kết quả dương tính giả.

Thông thường, chụp MRI tuyến vú có chi phí cao hơn chụp nhũ ảnh và không phải lúc nào bảo hiểm y tế cũng chi trả. Việc quyết định khi nào nên thực hiện MRI tuyến vú tuỳ thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

Ngoài ra, người bệnh có thể thực hiện một công cụ tầm soát mới là chụp MRI tuyến vú nhanh có thể giúp khắc phục những hạn chế này. Kỹ thuật chụp MRI tuyến vú nhanh có thể kết hợp với chụp nhũ ảnh trong một số trường hợp. MRI nhanh chỉ mất khoảng 10 phút và chi phí tương đương với chụp nhũ ảnh.

Tuy nhiên, phương pháp này hiện chỉ có ở một số cơ sở y tế. Một số nghiên cứu cho biết, việc kết hợp chụp nhũ ảnh với MRI nhanh giúp phát hiện nhiều trường hợp ung thư vú hơn, đặc biệt ung thư có tính xâm lấn cao, so với chụp nhũ ảnh hoặc siêu âm đơn lẻ.

Chụp MRI vú và chụp nhũ ảnh khác nhau như thế nào

Chụp MRI vú và chụp nhũ ảnh khác nhau ở một số điều sau:

1. Nguyên lý hoạt động

• Chụp nhũ ảnh: trong quá trình chụp nhũ ảnh, bức xạ được sử dụng để xuyên qua mô tuyến vú và ghi lại sự khác biệt về mật độ mô. Phương pháp này còn chụp được nhiều góc nhìn khác nhau của tuyến vú để hình dung tất cả khu vực mô vú bằng cách nén (ép) mô để bức xạ xuyên qua lớp mô mỏng hơn.
• Chụp MRI tuyến vú: phương pháp chẩn đoán hình ảnh này không cần nén mô nhưng một số người có thể cảm thấy sợ không gian kín khi được đặt trong máy hình ống. Máy sẽ phát ra sóng từ và bức xạ mạnh để tạo hình ảnh cắt ngang chi tiết của tuyến vú.

2. Ưu điểm và hạn chế của chụp nhũ ảnh và chụp MRI tuyến vú

Xét nghiệm tầm soát như chụp nhũ ảnh và chụp MRI  có điểm mạnh và yếu khác nhau. Chụp nhũ ảnh là xét nghiệm tiêu chuẩn để tầm soát ung thư vú. Nghiên cứu năm 2019 trên Cancer cho biết, việc tầm soát bằng phương pháp chụp nhũ ảnh định kỳ có thể giúp phát hiện và điều trị sớm, giảm nguy cơ tử vong do ung thư vú ít nhất 60% trong vòng 10 năm.

Với người có nguy cơ cao, MRI tuyến vú ngày càng được sử dụng phổ biến để hỗ trợ chẩn đoán. MRI tuyến vú có thể phát hiện khối u mà chụp nhũ ảnh bỏ sót, nhưng cũng có khả năng cho kết quả dương tính giả cao hơn. Cả 2 xét nghiệm có thể được sử dụng kết hợp để hỗ trợ chẩn đoán ung thư vú chính xác hơn nhưng chi phí và bảo hiểm có thể khác nhau. Các xét nghiệm MRI nhanh mới hiện cũng đã có tại một số cơ sở y tế.

Khi nào nên chọn chụp nhũ ảnh hoặc chụp MRI vú?

Người bệnh nên chọn chụp nhũ ảnh hoặc chụp MRI vú, khi:

• Chụp nhũ ảnh: lực lượng Chuyên biệt Phòng ngừa Hoa Kỳ (USPSTF) khuyến nghị, phụ nữ có nguy cơ trung bình mắc ung thư vú nên chụp nhũ ảnh 2 năm/lần, bắt đầu từ 40 tuổi. Người có yếu tố nguy cơ nhất định có thể được khuyên nên bắt đầu chụp tầm soát sớm hơn.
• Chụp MRI tuyến vú: người có nguy cơ cao mắc ung thư vú nên trao đổi với bác sĩ về việc chụp MRI tuyến vú. Ví dụ, người bệnh có nhiều xét nghiệm di truyền cho thấy có các đột biến liên quan đến ung thư vú cần thực hiện MRI tuyến vú. Ngoài ra, người bệnh thường được bác sĩ đề nghị chụp MRI tuyến vú thêm nếu chụp nhũ ảnh và siêu âm vú phát hiện bất thường. Với người từng mắc ung thư vú hoặc có tình trạng như tăng sản ống dẫn sữa không điển hình cũng có thể cần MRI. Ngoài ra, người đã phẫu thuật cắt bỏ một bên vú thường được đề nghị chụp MRI định kỳ cho bên còn lại. Người có mô vú dày đặc có nguy cơ ung thư và khi chụp nhũ ảnh bị hạn chế cũng có thể cần chụp MRI.

Bảng so sánh chụp nhũ ảnh và MRI vú

Bảng so sánh chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú, bao gồm:

Chụp nhũ ảnh	Chụp MRI tuyến vú
Sử dụng tia X	Tiêm thuốc cản quang.
Nén ngực	Không cần nén ngực
Có thể phát hiện canxi hóa (dấu hiệu lắng đọng canxi tại vị trí khối u) giúp phân biệt khối u.	Có thể phát hiện tế bào ung thư vú đã lan đến hạch bạch huyết dưới cánh tay.
Trong chụp nhũ ảnh, khối u rắn thường có mật độ cao hơn so với mô bình thường. Vì vậy, khi hiển thị trên nhũ ảnh sẽ thấy dạng  khối đặc, sáng hơn. Một nghiên cứu năm 2024 cho biết, độ chính xác chẩn đoán là 77,9% khi tầm soát bằng phương pháp chụp nhũ ảnh.	Chụp MRI, thuốc tương phản, thường là gadolinium sẽ được tiêm để tăng độ phân giải hình ảnh so với chụp nhũ ảnh. Phương pháp này giúp phân biệt mật độ mô và độ chính xác chẩn đoán đạt 86,9% trong cùng nghiên cứu.
30-60 phút.	Khoảng 45 phút.

Ngoài ra, MRI có kết quả dương tính giả nhiều hơn so với chụp nhũ ảnh như  kết quả nghiên cứu Hà Lan năm 2019 về phát hiện Ung thư Vú với 1,355 người tham gia, cho thấy:

Phương pháp	Số lượng ung thư vú phát hiện được	Số lượng ung thư vú xâm lấn phát hiện được
MRI	40	15
Chụp nhũ ảnh	24	8

Dương tính giả là độ chính xác của một xét nghiệm được đánh giá dựa trên nhiều tiêu chí để xem xét mức độ hiệu quả. Các đặc điểm này bao gồm:

• Độ nhạy: độ nhạy đề cập đến tỷ lệ phần trăm thời gian xét nghiệm đưa ra chẩn đoán dương tính chính xác. Độ nhạy thể hiện khả năng của xét nghiệm trong việc phát hiện bệnh và không bỏ sót bất kỳ bằng chứng nào về bệnh. Nghiên cứu cho thấy, MRI có độ nhạy ổn định hơn so với chụp nhũ ảnh, đặc biệt khi chụp hình mô vú dày đặc.
• Độ đặc hiệu: đây là tỷ lệ phần trăm mà xét nghiệm cho ra kết quả âm tính chính xác. Độ đặc hiệu thể hiện khả năng của xét nghiệm trong việc tránh nhầm lẫn giữa mô bình thường và ung thư vú. Chụp MRI tuyến vú thường có tỷ lệ dương tính giả cao hơn chụp nhũ ảnh về độ đặc hiệu.

Nguyên nhân chính khiến MRI tuyến vú cho ra  kết quả dương tính giả là  phương pháp này có thể “nhìn thấy” cả các tổn thương lành tính và ác tính tốt hơn nhưng khó phân biệt giữa 2 loại.

Quy trình thực hiện chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú

Quy trình thực hiện chụp nhũ ảnh và chụp MRI vú diễn ra như sau:

• Chụp nhũ ảnh: bác sĩ sẽ đặt ngực của người bệnh giữa 2 tấm chụp. Sau đó, bác sĩ sẽ tạo áp lực lên tấm chụp, ép vú để bức xạ xuyên qua, tạo hình ảnh chi tiết mô vú.
• Chụp MRI tuyến vú: bác sĩ sẽ tiêm thuốc cản quang (gadolinium) vào tĩnh mạch ở cánh tay hoặc bàn tay của người bệnh. Thuốc này có tác dụng giúp bác sĩ nhìn rõ cấu trúc bên trong cơ thể. Khi mọi thứ đã sẵn sàng, người bệnh sẽ nằm (toàn bộ hoặc một phần cơ thể) vào bên trong máy MRI. Máy sẽ hoạt động và tạo ra hình ảnh chi tiết của tuyến vú.

Tác dụng phụ của 2 phương pháp

Tác dụng phụ của 2 phương pháp chụp nhũ ảnh và chụp MRI, bao gồm:

1. Bức xạ trong phương pháp chụp nhũ ảnh

Một số người bệnh lo lắng về việc tiếp xúc với bức xạ khi chụp nhũ ảnh. Hầu hết các bằng chứng hiện cho thấy, nguy cơ ung thư do tiếp xúc với bức xạ  thấp, ngay cả khi tầm soát bằng phương pháp chụp nhũ ảnh hàng năm với mức bức xạ 0,4 milliSieverts (mSv). Nghiên cứu năm 2016 trên Annals of Internal Medicine cho biết, khoảng 125 trong số 100.000 người chụp nhũ ảnh hàng năm sẽ phát triển ung thư vú do bức xạ gây ra. Trong số đó, 16 người có nguy cơ tử vong.

Thực tế, bức xạ từ chụp nhũ ảnh tương đương với khoảng 7 tuần tiếp xúc tự nhiên với môi trường. Điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí địa lý hoặc sự hiện diện của khí radon trong nhà. Lượng bức xạ khi chụp nhũ ảnh cũng tương đương với khoảng 80 lần chụp X-quang răng nhưng ít hơn nhiều so với bức xạ trong các chụp cắt lớp vi tính ổ bụng.

2. Gadolinium trong phương pháp chụp MRI tuyến vú

Một số người bệnh lo ngại về rủi ro sức khỏe do gadolinium – chất tương phản dùng trong MRI. Năm 2014, một nghiên cứu đã báo cáo,  thuốc tương phản MRI có thể được giữ lại và lắng đọng trong não. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu hiện nay cho thấy, tác hại của gadolinium là tối thiểu.

Ngoài ra, kỹ thuật MRI tuyến vú mới không phụ thuộc vào chất tương phản đang tiếp tục phát triển. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã ban hành cảnh báo vào năm 2017, khuyến cáo người bệnh  cần được tư vấn về việc giữ lại gadolinium trước khi thực hiện MRI.

Chi phí chụp MRI vú và chụp nhũ ảnh là bao nhiêu?

Bất kỳ công cụ tầm soát sức khỏe nào cũng cần đáp ứng 3 tiêu chí để có hiệu quả trong bối cảnh y tế công cộng: độ tin cậy, khả năng tiếp cận và chi phí hợp lý. Chụp nhũ ảnh phần lớn đáp ứng các yêu cầu này và có chi phí tương đối phải chăng.

Chụp MRI tuyến vú sử dụng thuốc tương phản nên chi phí khá cao. Để biết chi phí chính xác người bệnh hãy gọi số hotline hoặc đến Đơn vị Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7, Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, PlinkCare TP.HCM để được bác sĩ khám, chẩn đoán các bệnh lý tuyến vú, tư vấn phương pháp điều trị và chi phí phù hợp với tình trạng của người bệnh.

Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7, PlinkCare TP.HCM cũng liên tục nhập các máy móc, trang thiết bị tân tiến nhằm hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị cho người bệnh. Bệnh viện còn lập nhóm “CLB bệnh nhân ung thư vú Bệnh viện Tâm Anh” giúp người bệnh có thể chia sẻ những khó khăn, lo lắng với những người bệnh cùng hoàn cảnh.

Chụp nhũ ảnh và chụp MRI đều là xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh quan trọng trong tầm soát ung thư vú. Thông qua bài này, chị em có thể phân biệt và nhận thấy mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng nhưng vẫn bổ trợ cho nhau. Vì vậy, việc kết hợp cả 2 phương pháp trong những trường hợp phù hợp cùng với tư vấn của bác sĩ sẽ giúp tối ưu hóa khả năng phát hiện sớm ung thư vú, tăng cơ hội điều trị hiệu quả và giảm thiểu nguy cơ bệnh tiến triển.