Chụp CT mạch máu não: Khi nào cần và quy trình thực hiện ra sao?

Ngày nay, hầu hết các cơ sở y tế lớn, uy tín đều có triển khai chụp CT mạch máu não. Quy trình chụp CT mạch máu não có thể diễn ra an toàn, nhanh chóng, mang đến kết quả chính xác, hỗ trợ tích cực cho bác sĩ trong việc chẩn đoán, điều trị các bệnh lý liên quan đến mạch máu não.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, PlinkCare TP.HCM

Chụp CT mạch máu não là gì?

Chụp CT mạch máu não là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X để cho ra hình ảnh cắt lớp chi tiết mạch máu não, giúp bác sĩ quan sát, đánh giá những mạch máu cung cấp máu cho não. Qua đó, bác sĩ có thể nhận biết những vấn đề bất thường ở mạch máu, ví dụ như hẹp, tắc nghẽn, phình… Trong một số trường hợp như chẩn đoán phình động mạch, đột quỵ…, kỹ thuật chụp CT mạch máu não thường được ưu tiên ứng dụng hơn kỹ thuật chụp MRI. (1)

Đối tượng chỉ định và chống chỉ định

Dưới đây là những trường hợp thường được chỉ định và chống chỉ định chụp CT mạch máu não:

1. Chỉ định chụp CT mạch máu não

Những trường hợp người bệnh thường được chỉ định chụp CT mạch máu não bao gồm:

• Người thường xuyên bị đau nhức đầu, nghi ngờ có điểm bất thường trong mạch máu não: Thông qua kỹ thuật chụp CT mạch máu não, bác sĩ có thể đánh giá mức độ tuần hoàn mạch máu não, sàng lọc các bệnh lý như cục máu đông, hẹp, dị dạng mạch máu não, tai biến mạch máu não, u não…
• Chẩn đoán nhồi máu não: Kỹ thuật chụp CT mạch máu não và chụp tưới máu não thường được chỉ định thực hiện kết hợp để phát hiện vị trí mạch máu bị hẹp, tắc. Từ đó bác sĩ có thể can thiệp kịp thời để tránh trường hợp bị nhồi máu não.
• Sàng lọc bất thường tại mạch máu não: Người bệnh có nguy cơ cao bị phình động mạch não, hẹp tắc mạch máu não… có thể cần thực hiện kỹ thuật chụp CT mạch máu não để chủ động phát hiện, áp dụng biện pháp ngăn ngừa.
• U não: Bác sĩ có thể chỉ định chụp CT mạch máu não trong trường hợp nghi ngờ người bệnh bị u não hoặc cần đánh giá sự phát triển của khối u hay khảo sát mạch máu nuôi u. Để đánh giá toàn diện hơn, người bệnh có thể cần kết hợp chụp tưới máu não.

Ở những trường hợp đột quỵ não, nhồi máu não cấp cứu, người bệnh cũng có thể được cho chụp CT mạch máu não để hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán bước đầu các tổn thương, từ đó tiến hành can thiệp kịp thời giúp cứu sống người bệnh. Nếu cần chẩn đoán tổn thương mạch máu não chi tiết hơn, kỹ thuật chụp cộng hưởng từ não – mạch máu có thể được bác sĩ chỉ định.

2. Chống chỉ định chụp CT mạch máu não

Những trường hợp thường chống chỉ định chụp CT mạch máu não bao gồm:

• Người bệnh có chống chỉ định sử dụng thuốc đối quang i-ốt.
• Bên trong vùng thăm khám (sọ não) có nhiều kim loại gây ra tình trạng nhiễu ảnh (chống chỉ định tương đối).
• Người bệnh đang mang thai (chống chỉ định tương đối).
• Một số người bệnh bị suy giảm chức năng thận cũng có thể không phải là đối tượng phù hợp để chụp CT mạch máu não.

Ngoài ra, người bệnh đa u tủy, có tiền sử mắc hen phế quản, suy gan, cường giáp, bị mất nước nặng, phụ nữ đang cho con bú… cũng là những đối tượng cần được bác sĩ cân nhắc trước khi chỉ định chụp CT mạch máu não vì kỹ thuật này có tiêm thuốc cản quang.

Khi nào cần chụp CT mạch máu não?

Người bệnh có thể được chỉ định chụp CT mạch máu não trong nhiều trường hợp khác nhau. Ví dụ, kỹ thuật này rất cần thiết để giúp bác sĩ phát hiện, đánh giá vị trí, tính chất, thể loại đột quỵ nhồi máu não hay xuất huyết não. Kỹ thuật chụp CT mạch máu não cũng hỗ trợ bác sĩ đánh giá nguy cơ tổn thương tắc mạch máu theo vùng, có thể chẩn đoán sớm nguy cơ đột quỵ ở người bệnh, từ đó tiến hành can thiệp chữa trị hiệu quả.

Trước đây, kỹ thuật chụp x-quang có dùng thuốc cản quang thường được ứng dụng để giúp bác sĩ quan sát hình ảnh của mạch máu. Thế nhưng x-quang có hạn chế về chất lượng hình ảnh, dễ bỏ sót các tắc nghẽn động mạch cũng như những nguy cơ khác có thể gây hại cho sức khỏe người bệnh. Do đó, kỹ thuật chụp CT mạch máu não và chụp mạch cộng hưởng từ thường được lựa chọn thay thế nhờ có nhiều ưu điểm hơn.

Chụp CT mạch máu não có thể giúp hạn chế việc bỏ sót tổn thương hẹp, tắc mạch máu não. Ảnh chụp CT mạch máu não có thể được xử lý 2D theo dạng các lớp cắt hoặc xử lý 3 chiều cho phép chẩn đoán chính xác cấu trúc của mạch máu cũng như những vị trí tổn thương. Theo đó, kỹ thuật chụp CT mạch máu não thường được ứng dụng để giúp bác sĩ chẩn đoán một số bệnh lý như: phình mạch máu não, dị dạng mạch máu não, xoang tĩnh mạch, hẹp/tắc huyết khối động mạch não, dò động mạch cảnh xoang hang…

Quy trình chụp CT mạch máu não

Người bệnh nên tìm hiểu về quy trình chụp CT mạch máu não để có sự chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng và chủ động phối hợp với bác sĩ/kỹ thuật viên trong quá trình chụp, cơ bản gồm các bước như sau:

1. Chuẩn bị chụp CT mạch máu não

Hãy thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn đang có thai hoặc nghi ngờ bản thân mang thai, có tiền sử dị ứng với chất tương phản, mắc bệnh về chức năng thận, hen suyễn, tuyến giáp… Người bệnh cũng nên cho bác sĩ biết về những loại thuốc mà bản thân đang sử dụng. Người bệnh cần nhịn ăn, uống trước lúc chụp CT mạch máu não khoảng 4 giờ hoặc theo hướng dẫn cụ thể của bác sĩ trước khi chỉ định, có thể uống không quá 50 ml nước. (2)

Người bệnh nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái khi đến cơ sở y tế. Người bệnh có thể được yêu cầu thay áo choàng để thực hiện chụp CT mạch máu não. Những đồ vật bằng kim loại như trang sức, kẹp tóc, kính mắt, răng giả… cần được tháo ra vì chúng có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh chụp CT. Nếu người bệnh trong trạng thái quá kích thích, không nằm yên, bác sĩ có thể cho dùng thuốc an thần khi chụp CT mạch máu não. Dựa trên tình trạng bệnh lý, bác sĩ có thể đề ra một số yêu cầu chuẩn bị khác.

2. Thực hiện chụp CT mạch máu não

Người bệnh được yêu cầu nằm ở tư thế ngửa trên bàn chụp CT. Bác sĩ/kỹ thuật viên di chuyển bàn chụp vào trong máy với định vị cho vùng cần chụp khảo sát. Kỹ thuật chụp CT mạch máu não thường được tiến hành cơ bản như sau, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ hiểu rõ và chi tiết hơn vì mang tính chuyên môn:

• Chụp định vị.
• Đặt trường chụp não theo một trình cho vùng trên và dưới lều.
• Cho phát tia X, xử lý hình ảnh đánh giá nhu mô não đã thu được trên màn hình. Bác sĩ/kỹ thuật viên lựa chọn các hình ảnh cần thiết bộc lộ bệnh lý để tiến hành in phim.
• Đặt tĩnh mạch bằng kim 18G, nối máy bơm tiêm điện 2 nòng (1 nòng nước muối sinh lý, 1 nòng thuốc). Thông thường, lượng thuốc đối quang được dùng là 1.5 ml/kg cân nặng.
• Tiến hành chụp không tiêm thuốc đối quang để xóa nền.
• Test bolus động mạch cảnh chung sao cho ở ngang mức đốt sống cổ C4.
• Chọn thời điểm chụp để phát tia X trong thì bơm thuốc, đặt trường chụp từ C4 đến đỉnh sọ.
• Bơm thuốc đối quang và tiến hành chụp (có đuổi thuốc đối quang bằng nước muối sinh lý).
• Hình ảnh đã thu được sẽ được dựng hình hệ thống động mạch não nhằm bộc lộ bệnh lý thông qua các chương trình MIP, VRT, MPR.
• Bác sĩ tiến hành đọc tổn thương, mô tả trên máy tính kết nối nội bộ và thực hiện in kết quả.

3. Sau khi chụp CT mạch máu não

Sau khi hoàn tất việc chụp CT mạch máu não, người bệnh được tháo ống thông tĩnh mạch. Trong hầu hết các trường hợp, người bệnh có thể quay lại sinh hoạt như bình thường. Người bệnh có thể được cung cấp thêm một vài hướng dẫn bổ sung sau khi chụp CT mạch máu não, điều này còn tùy vào từng tình huống cụ thể.

Chụp CT mạch máu não có rủi ro không?

Hầu hết người bệnh sau khi khi chụp CT mạch máu não không gặp tác dụng phụ. Tuy nhiên, kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này có thể có một vài rủi ro nhất định.

• Có ít nguy cơ bị ung thư do tiếp xúc với quá nhiều bức xạ. Lợi ích của việc chẩn đoán chính xác bệnh lý luôn lớn hơn so với rủi ro. Lượng bức xạ được dùng trong quá trình chụp CT mạch máu não sẽ được bác sĩ kiểm soát ở mức tối thiểu cho phép. Sau khi chụp CT, không có bức xạ nào còn lại bên trong cơ thể người bệnh.
• Người bệnh phải luôn cho bác sĩ biết nếu có tiền sử dị ứng hoặc đã dị ứng với chất cản quang. Mặc dù phản ứng với chất tương phản không xảy ra phổ biến. Nếu người bệnh có tiền sử phản ứng dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định cho dùng thuốc trước khi chụp CT mạch máu não.
• Người có nguy cơ bị suy thận, đã gặp vấn đề về chức năng thận sử dụng chất cản quang chứa iod có thể khiến chức năng thận tổn hại thêm.
• Nếu xung quanh vị trí truyền tĩnh mạch rò rỉ một lượng chất cản quang thì có thể khiến da, những mạch máu và dây thần kinh bên dưới da bị kích ứng. Trong trường hợp cảm thấy đau khi tiêm chất cản quang, người bệnh cần báo ngay cho bác sĩ/kỹ thuật viên.
• Mẹ đang cho con bú cần đợi khoảng 24 giờ kể từ lúc hoàn tất việc chụp CT mạch máu não để có thể tiếp tục cho bé bú nhằm hạn chế nguy cơ gặp rủi ro ngoài ý muốn.

Chụp CT mạch máu não cần lưu ý gì?

Người bệnh nên tuân thủ đúng theo các hướng dẫn của bác sĩ/kỹ thuật viên để quy trình chụp CT mạch máu não diễn ra thuận lợi, mang đến kết quả chính xác. Nếu có bất kỳ thắc mắc gì, bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ. Người bệnh không được lạm dụng kỹ thuật chụp CT mạch máu não, chỉ nên thực hiện kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này khi đã trao đổi các vấn đề liên quan và được bác sĩ chỉ định.

Địa chỉ chụp CT mạch máu não ở đâu tốt?

Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh và Điện quang Can thiệp, Hệ thống PlinkCare là cơ sở y tế cung cấp dịch vụ chụp CT mạch máu não uy tín, được nhiều người bệnh tin tưởng lựa chọn. Trung tâm được trang bị hệ thống chụp CT 128, 768 lát cắt hiện đại. Hệ thống chụp CT 768 lát cắt có thể giúp bác sĩ đánh giá những tổn thương nhỏ nhất mà các máy chụp CT thông thường không phát hiện được. Bên cạnh đó, Trung tâm còn quy tụ đội ngũ bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, kỹ thuật viên giỏi chuyên môn, dày dặn kinh nghiệm, tận tình, chu đáo.

Quy trình chụp CT mạch máu não tại Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh và Điện quang Can thiệp, Hệ thống PlinkCare diễn ra nhanh chóng, chuyên nghiệp, đảm bảo an toàn cao nhất. Thông qua kết quả chụp CT mạch máu não, bác sĩ điều trị có thể chẩn đoán bệnh lý, đề ra phương án chữa trị tối ưu cho người bệnh.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, chụp CT mạch máu não là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hữu ích, hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán chính xác nhiều bệnh lý nguy hiểm như hẹp, phình, dị dạng mạch máu não, đột quỵ não… Người bệnh nên thực hiện kỹ thuật chụp CT mạch máu não ở cơ sở y tế uy tín.