Chỉ số thiếu máu bao nhiêu là được chẩn đoán đang mắc bệnh?

Chỉ số thiếu máu là gì?

Chỉ số thiếu máu là các chỉ số được sử dụng để giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng thiếu máu. Hiện nay có 3 chỉ số thường được sử dụng bao gồm: RBC (Red Blood Cell), HCT (Hematocrit), HgB (Hemoglobin). Một người được chẩn đoán bị thiếu máu nếu có hai trong ba chỉ số trên thấp hơn so với định mức bình thường.

Đánh giá thiếu máu dựa vào chỉ số nào là chính?

Các chỉ số thiếu máu RBC (Red Blood Cell), HCT (Hematocrit), HgB (Hemoglobin) đều có thể được bác sĩ xem xét để đánh giá, chẩn đoán chứng thiếu máu. Một số thông tin cụ thể hơn về các chỉ số thể hiện thiếu máu gồm:

1. RBC

Chỉ số RBC (Red Blood Cell) phản ánh số lượng hồng cầu trong máu (hồng cầu là thành phần chính của máu). Chỉ số RBC được đo bằng số tế bào hồng cầu trên mỗi microlit (μL) máu. Chỉ số RBC tăng cao thường là do cơ thể bị mất nước, tiêu chảy và/hoặc nôn quá nhiều, hoặc do bệnh tăng hồng cầu, tình trạng thiếu oxy trong máu hoặc rối loạn tuần hoàn tim hoặc phổi… Chỉ số RBC thường giảm trong trường hợp bị thiếu máu, thiếu sắt, mất máu, thiếu vitamin B12, bệnh thận mạn, suy tủy xương, ung thư…

2. HCT

Chỉ số HCT cho biết cơ thể một người có quá ít hay quá nhiều hồng cầu (phản ánh tỷ lệ thể tích hồng cầu trên thể tích máu toàn phần). Chỉ số HCT được bác sĩ xem xét để chẩn đoán một số bệnh lý có liên quan đến hồng cầu, bao gồm cả chứng thiếu máu.

Chỉ số HCT là phép đo quan trọng, góp phần xác định xem cơ thể có đủ tế bào hồng cầu giúp vận chuyển, phân phối oxy hay không. Chỉ số HCT tăng cao trong một số trường hợp như mắc bệnh tủy xương, tim mạch, khó thở khi ngủ, có thói quen hút thuốc lá… Chỉ số HCT thấp hơn bình thường có thể xảy ra trong trường hợp bị thiếu máu, mất máu, thiếu sắt, gặp vấn đề sức khỏe về xương…

3. HgB

Chỉ số HgB thể hiện lượng huyết sắc tố có trong một thể tích máu. HgB là viết tắt của hemoglobin – đây là một loại phân tử protein có trong hồng cầu, giữ nhiệm vụ vận chuyển oxy đồng thời tạo ra sắc tố đỏ cho hồng cầu. Chỉ số HgB thường tăng lên khi cơ thể bị mất nước, mắc phải những căn bệnh về tim mạch và phổi… Chỉ số HgB giảm trong trường hợp bị thiếu máu bất sản, thiếu máu ác tính, thiếu sắt, thiếu máu do mất máu…

>> Tìm hiểu thêm: Xét nghiệm gì để biết thiếu máu

Chỉ số thiếu máu ở từng đối tượng bao nhiêu là thấp?

Chỉ số thiếu máu bao nhiêu là thấp còn phụ thuộc vào từng đối tượng cụ thể. Lưu ý, những định mức dưới đây chỉ mang tính tham khảo, bác sĩ sẽ có sự cân nhắc kỹ lưỡng khi chẩn đoán chứng thiếu máu cho từng trường hợp bệnh cụ thể.

1. Chỉ số thiếu máu ở nam giới

Bác sĩ có thể chẩn đoán nam giới trưởng thành mắc chứng thiếu máu khi các chỉ số RBC, HCT, HgB ở định mức như sau:

• Chỉ số RBC < 4,7 triệu tế bào hồng cầu/μL máu.
• Chỉ số HCT < 39%.
• Chỉ số HgB < 13 g/dL [1].

2. Chỉ số thiếu máu ở nữ giới

Bác sĩ có thể chẩn đoán nữ giới trưởng thành mắc chứng thiếu máu khi các chỉ số RBC, HCT, HgB ở định mức như sau:

• Chỉ số RBC < 4,2 triệu tế bào hồng cầu/μL máu.
• Chỉ số HCT < 36%.
• Chỉ số HgB < 12 g/dL [2].

3. Chỉ số thiếu máu ở trẻ em

Bác sĩ có thể chẩn đoán trẻ em mắc chứng thiếu máu khi các chỉ số RBC, HCT, HgB ở định mức như sau:

• Chỉ số RBC < 4,8 triệu tế bào hồng cầu/μL máu (với trẻ mới sinh); chỉ số RBC < 4 triệu tế bào hồng cầu/μL máu (với trẻ từ 0 đến 2 tháng tuổi và trẻ từ 1 đến 18 tuổi); chỉ số RBC < 3,5 triệu tế bào hồng cầu/μL máu (với trẻ từ 2 đến 12 tháng tuổi).
• Chỉ số HCT < 33% (với trẻ em từ 6 tháng đến 59 tháng); chỉ số HCT < 34% (với trẻ em từ 5 tuổi đến 11 tuổi); chỉ số HCT < 36% (với trẻ em từ 12 tuổi đến 14 tuổi).
• Chỉ số HgB < 11 g/dL (với trẻ em từ 6 tháng đến 59 tháng); chỉ số HgB < 11,5 g/dL (với trẻ em từ 5 tuổi đến 11 tuổi); chỉ số HgB < 12 g/dL (với trẻ em từ 12 tuổi đến 14 tuổi).

4. Chỉ số thiếu máu ở phụ nữ mang thai

Bác sĩ có thể chẩn đoán phụ nữ mang thai mắc chứng thiếu máu khi các chỉ số RBC, HCT, HgB ở định mức như sau:

• Chỉ số RBC < 4 triệu tế bào hồng cầu/μL máu.
• Chỉ số HCT < 33%.
• Chỉ số HgB < 11 g/dL.

Các mức độ thiếu máu

Cách phân độ thiếu máu dựa trên mức độ được thực hiện thông qua việc xem xét lượng huyết sắc tố (HgB). Bác sĩ cần chỉ định cho người bệnh làm xét nghiệm công thức máu toàn phần để phân độ chính xác. Cách phân độ thiếu máu dựa trên mức thiếu máu (mang tính tham khảo):

Tuổi và giới tính	Thiếu máu nhẹ	Thiếu máu trung bình	Thiếu máu nặng
Trẻ em 6 tháng – 59 tháng	HgB: 10 – 10,9 g/dL	HgB: 7 – 9,9 g/dL	HgB: < 7 g/dL
Trẻ em 5 – 11 tuổi	HgB: 10 – 11,4 g/dL	HgB: 7 – 10,9 g/dL	HgB: < 7 g/dL
Trẻ em 12 – 14 tuổi	HgB: 10 – 11,9 g/dL	HgB: 7 – 10,9 g/dL	HgB: < 7 g/dL
Phụ nữ không mang thai (> 15 tuổi)	HgB: 10 – 11,9 g/dL	HgB: 7 – 10,9 g/dL	HgB: < 7 g/dL
Phụ nữ đang mang thai	HgB: 10 – 10,9 g/dL	HgB: 7 – 9,9 g/dL	HgB: < 7 g/dL
Nam giới trưởng thành (> 15 tuổi)	HgB: 12 – 12,9 g/dL	HgB: 9 – 11,9 g/dL	HgB: < 9 g/dL

Chỉ số thiếu máu thấp cần phải làm gì?

Khi chỉ số thiếu máu thiếu sắt thấp và người bệnh được chẩn đoán bị thiếu máu, bác sĩ cần xác định nguyên nhân của tình trạng này để có kế hoạch điều trị phù hợp. Dù áp dụng phương pháp điều trị nào, việc xác định đúng nguyên nhân là rất quan trọng. Điều trị sẽ dựa vào nguyên nhân gây bệnh, kết hợp với việc truyền bù hồng cầu khi cần thiết.

Để duy trì đủ lượng máu cần thiết cho cơ thể, mức huyết sắc tố tối thiểu (hemoglobin) cần được duy trì ở mức 8,0 g/dL. Đối với những người có vấn đề mạn tính về tim hoặc phổi, mức huyết sắc tố cần được giữ ở mức 9,0 g/dL. Những biện pháp chữa trị chứng thiếu máu thường được áp dụng gồm:

• Bổ sung vitamin B12, sắt, axit folic thông qua chế độ dinh dưỡng, dựa trên chỉ định của bác sĩ.
• Tiêm hormone erythropoietin để giúp kích thích quá trình sản xuất hồng cầu. Phương pháp này áp dụng cho người bị suy thận, viêm khớp dạng thấp, AIDS… và được thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ.
• Truyền máu (hồng cầu lắng) cùng nhóm máu.
• Ghép tủy xương (áp dụng cho những trường hợp cơ thể không còn khả năng sản xuất đủ lượng hồng cầu cần thiết)…

Hệ thống PlinkCare là cơ sở y tế uy tín, có xét nghiệm các chỉ số thể hiện thiếu máu, tầm soát, chẩn đoán, điều trị hiệu quả chứng thiếu máu cùng nhiều bệnh lý về máu khác. PlinkCare có đơn vị Huyết học Lâm sàng trực thuộc khoa Nội tổng hợp, quy tụ đội ngũ bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, ứng dụng nhiều máy xét nghiệm máu tiên tiến phục vụ tối ưu cho quá trình thăm khám, điều trị. Quy trình làm xét nghiệm, chẩn đoán, chữa trị diễn ra chuyên nghiệp, nhanh chóng với mức chi phí phù hợp, phải chăng, trợ giá cho người bệnh…

Cách phòng tránh bệnh thiếu máu

Không phải tất cả các bệnh thiếu máu đều có thể phòng tránh bằng phương pháp chủ động. Chỉ các trường hợp thiếu máu do thiếu sắt hoặc thiếu vitamin là có thể được phòng ngừa thông qua chế độ dinh dưỡng đầy đủ và khám sức khỏe định kỳ mỗi năm. Những người thiếu máu do mất máu, rối loạn chuyển hóa hoặc các yếu tố khác thường không thể chủ động phòng tránh. Với những trường hợp này, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng các loại thực phẩm có lợi như:

• Thực phẩm giàu sắt: rau lá xanh đậm, thịt bò và những loại thịt đỏ khác, đậu lăng, ngũ cốc, hoa quả sấy…
• Thực phẩm giàu folate: nước ép trái cây, rau màu xanh đậm, đậu xanh, đậu phộng, hoa quả tươi…
• Thực phẩm giàu vitamin B12: đậu nành, thịt, sản phẩm từ sữa, ngũ cốc…
• Thực phẩm giàu vitamin C: nước ép trái cây, súp lơ xanh, cà chua…

Phụ nữ đang trong kỳ kinh nguyệt nên chủ động bổ sung sắt (đường uống) và áp dụng khẩu phần ăn uống giàu sắt.

Tóm lại, chỉ số thiếu máu hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán chứng thiếu máu, qua đó có thể đề ra kế hoạch điều trị phù hợp. Người bệnh nên làm xét nghiệm các chỉ số thiếu máu tại cơ sở y tế uy tín để nhận được kết quả chính xác, nhanh chóng.