Chấn thương sọ não kín: Triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

Chấn thương sọ não kín là loại chấn thương có biến chứng, phức tạp. Những triệu chứng của chấn thương sọ não kín thường biểu hiện chậm, mờ nhạt và dễ bị bỏ qua. Cũng vì thế, chấn thương sọ não kín được đánh giá cực kỳ nguy hiểm và cần theo dõi liên tục, cân nhắc cấp cứu khẩn với một số trường hợp nguy hiểm đến tính mạng.

Chấn thương sọ não kín là gì?

Chấn thương sọ não kín là loại chấn thương mà hộp sọ không bị vỡ và màng cứng não còn nguyên vẹn. Về hình thức, chấn thương sọ não kín là những tổn thương bên trong khi não bị chèn ép, lún bên trong hộp sọ. Những tác động mạnh bên trong khiến mô não bị tổn thương, mạch máu bị bầm tím và có thể bị rách.

Chấn thương sọ não kín và chấn thương sọ não nhẹ chiếm đa số trong các ca chấn thương sọ não mỗi năm. Nếu ở mức độ nặng, chấn thương sọ não kín gây suy giảm thể chất, nhận thức và ảnh hưởng tâm lý suốt đời ở người bệnh.

Triệu chứng chấn thương sọ não kín

Khi xuất hiện các triệu chứng sau tai nạn, bạn cần đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán và chăm sóc y tế kịp thời. Nếu không điều trị chấn thương sọ não kín đúng “thời điểm vàng” sẽ gây tổn thương não thêm và ảnh hưởng đến tiến triển điều trị hoặc gây tàn tật, tăng nguy cơ tử vong.

Triệu chứng chung

Phù não là hiện tượng thường gặp nhất ở chấn thương sọ não kín. Tuy nhiên, phù não là quá trình diễn ra chậm và gây ra các triệu chứng được biểu hiện ra ngoài không rõ ràng.

Quá trình phù não có thể diễn ra và biểu hiện trong vài ngày hoặc kéo dài đến vài tuần sau chấn thương. Khi phù não diễn ra sẽ xuất hiện một số triệu chứng phổ biến của chấn thương sọ não kín là:

• Tác động vật lý: Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, suy nhược, mệt mỏi,… và những rối loạn giấc ngủ như ngủ ít/nhiều hơn so với bình thường.
• Cảm xúc: Người bệnh dễ cáu gắt, khó chịu, luôn lo âu, bồn chồn, căng thẳng, buồn bã,..
• Nhận thức: Suy nghĩ chậm chạp, khó tập trung, mất trí nhớ tạm thời hoặc lâu dài.

Triệu chứng chấn thương sọ não kín nghiêm trọng

Chấn thương sọ não kín ở mức độ nặng, nghiêm trọng dẫn đến tình trạng thực vật vĩnh viễn hoặc tử vong. Vì thế, việc nhận biết triệu chứng nhanh chóng và được chăm sóc y tế đặc biệt vô cùng quan trọng cho người bệnh để tăng tỷ lệ sống sót. Một số triệu chứng của chấn thương sọ não kín nghiêm trọng bao gồm:

• Tác động vật lý: Đau đầu kéo dài ngày càng nặng, buồn nôn liên tục. Co giật mạnh và liên tục tại một số bộ phận. Tay chân yếu, bắt đầu xuất hiện mất khả năng phối hợp chân tay/vận động,…
• Cảm xúc: Kích động mạnh, lo âu, trầm cảm cùng cực.
• Nhận thức: Không thể tỉnh dậy. Mất ý thức, hôn mê hoặc ở trạng thái thực vật.

Các triệu chứng phụ

Các triệu chứng phụ là các triệu chứng xuất hiện trong quá trình phục hồi sau chấn thương sọ não bao gồm các vấn đề về năng lực xã hội, trầm cảm, thay đổi tính cách, khuyết tật nhận thức, lo lắng và thay đổi nhận thức giác quan.

• Rối loạn tâm thần: Hơn 50% bệnh nhân bị chấn thương sọ não sẽ phát triển rối loạn tâm thần. Dựa trên một nghiên cứu theo dõi 30 năm trên 60 bệnh nhân, 8,3% bệnh nhân mắc chứng rối loạn hoảng sợ, 1,7% mắc chứng rối loạn lo âu và 8,3% mắc chứng ám ảnh sợ cụ thể.
• Giảm tự tin và bị trầm cảm: Những bệnh nhân hồi phục sau chấn thương sọ não kín thường sẽ rất khó khăn khi tái hòa nhập xã hội, bởi những vấn đề trong quá trình phục hồi: giảm suy nghĩ, phản xạ chậm hay khả năng ngôn ngữ kém, phối hợp chân tay chưa trở lại bình thường,… Chính những điều đó khiến bệnh nhân bị giảm tự tin, trở nên trầm cảm. Một số nghiên cứu cho thấy những điều này còn làm tăng mức độ thất nghiệp ở bệnh nhân sau chấn thương sọ não.

Nguyên nhân chấn thương sọ não kín

Chấn thương sọ não kín là loại chấn thương không gây vỡ hộp sọ hay rách màng não. Với mức độ chấn thương, các chuyên gia đã nghiên cứu và chỉ ra những nguyên nhân chiếm số đông gây ra tổn thương này bao gồm: (1)

• Té ngã: 35,2% các ca chấn thương não ở Hoa Kỳ là do té ngã, với tỷ lệ cao nhất ở độ tuổi người già >75 tuổi và trẻ nhỏ từ 0-4 tuổi.
• Vụ nổ: Theo tổng kết các số ca của Hoa Kỳ, chấn thương sọ não kín thường liên quan đến vụ nổ. Những sự thay đổi áp suất, vật thể văng ra khỏi vụ nổ va vào người sẽ gây ra chấn thương.
• Chấn thương do thể thao: Gần 50% tổng số ca chấn thương được báo cáo mỗi năm đều liên quan đến hoạt động thể thao. Những chấn thương sọ não nhẹ do thể thao cũng dẫn đến các rối loạn tạm thời chức năng thường của não.
• Mạch máu bị vỡ: Khi tình trạng mạch máu bị vỡ gây ra tình trạng tụ máu nội sọ. Khối máu tụ gây áp lực lên não và nếu không được phát hiện điều trị sẽ gây nguy hiểm tính mạng.
• Đụng, giập chấn thương não: Những tác động đụng, chấn thương sẽ tạo vết bầm tím ở mô não
• Tai nạn xe: Những tai nạn xe có thể gây chấn thương sợi trục lan tỏa – là chấn thương sọ não rất tàn khốc gây ra các tổn thương rải rác diện rộng trong não. Trường hợp nguy hiểm còn dẫn đến các tổn thương vĩnh viễn, hay có thể gây hôn mê hoặc trạng thái thực vật.

Cách chẩn đoán chấn thương sọ não kín

Chấn thương sọ não đều được hầu hết các Bác sỹ nhận định mang tính chất nghiêm trọng. Chỉ một sơ suất nhỏ hoặc không phát hiện các tín hiệu triệu chứng nguy hiểm kịp thời sẽ dẫn đến các hậu quả đáng tiếc. Để đánh giá nhanh tình trạng chấn thương sọ não, Bác sỹ sẽ dựa trên các yếu tố sau để chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị:

Thang điểm hôn mê Glasgow

Thang điểm hôn mê Glasgow có tên tiếng Anh đầy đủ là Glasgow Coma Scale (GSC). Thang điểm hôn mê Glasgow dùng để đánh giá mức độ ý thức của bệnh nhân khi bi chấn thương sọ não.

Công thức điểm GSC = Điểm phản ứng, mở mắt + Điểm đáp ứng lời nói + Điểm đáp ứng vận động

Mức điểm hôn mê Glasgow sẽ thể hiện kết quả:

• Thang điểm cao nhất là 15: Chấn thương nhẹ nhất

• Thang điểm nhỏ hơn 8: Chấn thương sọ não nặng

• Thang điểm nhỏ nhất là 3: Trạng thái thực vật

Đặc tính nghiêm trọng của chấn thương (ASCOT)

ASCOT là phương pháp đo xác suất sống sót của người bị chấn thương sọ não. ASCOT đưa ra được mức tỷ lệ sống sót dựa trên các con số ở thang điểm hôn mê Glasgow, huyết áp tâm thu, nhịp thở, tuổi bệnh nhân,…

Thực tế, phương pháp tính xác suất tỷ lệ sống sót ASCOT được xem là khá nhạy cảm, và chỉ sử dụng ở một số trường hợp đặc biệt và đối với trẻ em. Ngoài ra, phương pháp này cũng khá hiệu quả trong việc dự đoán hậu quả của chấn thương sọ não.

Hệ thống chẩn đoán theo quy trình của Bệnh viện

Chấn thương sọ não là loại chấn thương nguy hiểm mà tất cả các Bệnh viện trên thế giới đều đưa vào diện “Cấp cứu”. Vì thế, ngoài hai yếu tố chẩn đoán là Glasgow và ASCOT thì mỗi bệnh viện đều xây dựng Mẫu Quy trình Chẩn đoán Chấn thương Sọ não để đánh giá nhanh về tình trạng chấn thương dựa trên thiết bị y tế và năng lực đội ngũ chuyên gia vốn có. Cụ thể như:

• Thiết bị: Danh sách các câu hỏi để lấy đủ thông tin về chấn thương và triệu chứng. Hay thiết bị chụp hụp cắt lớp vi tính (CT), chụp X-quang, chụp cộng hưởng từ (MRI), máy đo áp lực nội sọ,…
• Đội ngũ chuyên gia: Những chuyên gia y tế hàng đầu tại bệnh viện tham gia cấp cứu thuộc khoa thần kinh sẽ đánh giá tình hình để chỉ định sử dụng biện pháp chụp ảnh để chẩn đoán hay cần sử dụng thêm các loại máy đo áp lực nội sọ, đo nhiệt độ cơ thể hay mở đường thở để can thiệp kịp thời,…

Tất cả những điều trên sẽ hỗ trợ đánh giá loại tổn thương đó là chấn thương sọ não ở mức độ nặng hay nhẹ, kín hay hở, có mang yếu tố xuyên thấu nguy hiểm đến tính mạng không,…

Cách điều trị chấn thương sọ não kín

Người bị chấn thương sọ não kín sẽ có ít hay nhiều triệu chứng biểu hiện ra ngoài. Tùy theo mức độ tổn thương và tỷ lệ nguy hiểm đến tính mạng mà bác sĩ sẽ chỉ định điều trị.

Điều trị tại bệnh viện

Điều trị tại bệnh viện là phương án chỉ định cho người bị chấn thương sọ não kín ở mức độ vừa đến nặng, đặc biệt là người có nhiều biến chứng hoặc nguy cơ tử vong. Những tổn thương biến chứng được đánh giá nguy hiểm và cần được phẫu thuật sớm như: nứt xương sọ, vỡ nền sọ, máu tụ dưới/ngoài màng cứng, dập não, xuất huyết não, tổn thương sợi trục lan tỏa,…

Điều trị tại nhà

Điều trị chấn thương tại nhà sẽ chỉ định cho trường hợp chấn thương sọ não nhẹ. Cụ thể, sau khi chẩn đoán chấn thương sọ não qua hình ảnh (chụp CT hay chụp MRI), nếu không phải là biến chứng nguy hiểm đến tính mạng sẽ chủ yếu điều trị tại nhà.

Hầu hết điều trị chấn thương sọ não nhẹ chủ yếu là nghỉ ngơi là chính. Ngoài ra, người bệnh phải thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe, bởi những biến chứng có thể xảy ra chậm trong vài ngày đến 1 tháng và không có biểu hiện rõ ràng hay dễ phát hiện.

Xem thêm: Di chứng sau chấn thương sọ não thường gặp và cách cải thiện.

Cách phòng ngừa nguy cơ chấn thương sọ não kín

Chấn thương sọ não kín có thể ngăn ngừa và làm giảm các tổn thương khi sử dụng mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn tham gia lưu thông hay hoạt động thể chất.

Ngoài ra, một biện pháp phòng ngừa khác là không uống rượu khi lái xe hoặc ngồi sau người điều khiển xe đã uống rượu. Ngay cả bản thân người bệnh cũng có cách phòng ngừa bảo vệ sức khỏe thần kinh là theo dõi cơ thể liên tục dù là chấn thương nhỏ nhất.

Dù là chấn thương sọ não kín với vết thương nhẹ nhất, cũng cần được theo dõi thường xuyên để bảo vệ sức khỏe của bạn. Khi có những va đập ở vùng đầu – não và nghi ngờ chấn thương sọ não kín, tốt nhất nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị.

Các trường hợp chấn thương sọ não kín hoặc nghi ngờ chấn thương sọ não có thể thăm khám tại khoa Ngoại thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Hệ thống PlinkCare. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, y bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm cũng như đầu tư hệ thống thiết bị, máy móc hiện đại, tân tiến hàng đầu thế giới. Từ đó giúp việc chẩn đoán và điều trị bệnh được nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Khi đến với Trung tâm Thần kinh, Hệ thống PlinkCare, người bệnh sẽ được thực hiện chẩn đoán tình trạng và mức độ chấn thương sọ não bằng các thiết bị máy móc hiện đại nhất như máy MRI 1,5 – 3 Tesla, hệ thống chụp cắt lớp vi tính 768 lát cắt, hệ thống chụp mạch xóa nền kỹ thuật số (Digital subtraction angiography – DSA),…

Bên cạnh đó, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Tâm Anh còn đầu tư hệ thống Robot phẫu thuật não Modus V Synaptive hiện đại bậc nhất thế giới giúp tăng hiệu quả điều trị và hạn chế tối đa các biến chứng sau phẫu thuật. Robot có khả năng hòa hình chụp MRI, CT, DSA, X-quang… với nhau để hiển thị trực quan và rõ nét khối u hoặc các vùng não tổn thương trong mối tương quan với các bó dẫn truyền thần kinh, các mô não lành… Sau đó, robot sẽ tiến hành mổ mô phỏng, xác định “đường đi” để phẫu thuật chấn thương sọ não sao cho an toàn và tối ưu hiệu quả.

Để đặt lịch khám và điều trị tại khoa Ngoại Thần kinh, Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

• Gọi tổng đài 0287 102 6789 – 028 7300 6858 (TP HCM) hoặc 024 3872 3872 – 024 7106 6858 (Hà Nội) để đăng ký lịch hẹn khám bệnh riêng với chuyên gia, thông qua nhân viên chăm sóc khách hàng.
• Đăng ký hẹn khám bệnh với bất kỳ bác sĩ nào mà mình tin tưởng tại đường link: https://plink-care-api.egovernment.com.vn/danh-cho-khach-hang/dat-lich-kham/.
• Gửi tin nhắn trên Fanpage PlinkCare.
• Nhắn tin qua Zalo OA của PlinkCare.

Chấn thương sọ não kín vẫn có thể để lại những biến chứng nguy hiểm. Do đó, người bệnh không nên chủ quan khi không may có bất kỳ va đập nào ở vùng đầu.