Chấn thương gân kheo: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Chấn thương gân kheo là gì?

Chấn thương gân kheo là tình trạng cơ vùng sau đùi bị rách hoặc kéo giãn quá mức, có thể xảy ra cấp tính hoặc mạn tính do va chạm, té ngã đột ngột trong quá trình vận động. Đây là bệnh lý hiếm gặp, chủ yếu xảy ra ở vận động viên và những người có tiền sử tổn thương dây chằng đầu gối trước đó.

Các cơ vùng sau đùi là một phức hợp cơ gân nhỏ, phẳng, mỏng, hình tam giác, nằm ở một góc bên phía sau đầu gối, cùng với dải xương chậu, tạo thành hệ cơ bên của khớp gối. Đây là cơ duy nhất ở khoang sau cẳng chân, là cơ đơn khớp và không ảnh hưởng đến khớp cổ chân. (1)

Tham khảo thêm các chấn thương thường gặp nhất trong thể thao tại bài viết này.

Các cơ vùng sau đùi thực hiện đồng thời cả chức năng tĩnh và động của khớp gối, cụ thể như sau:

• Chức năng động: Hỗ trợ chuyển động quay trong của xương chày trên xương đùi, ngăn hiện tượng trật khớp về phía trước của xương đùi trên xương chày.
• Chức năng tĩnh: Hạn chế tình trạng xương chày đầu gối dịch chuyển ra sau.

Phân độ chấn thương

Phân độ chấn thương các cơ vùng sau đùi được xác định tùy vào mức độ tổn thương cơ gân kheo, bao gồm:

• Độ 1: Trong trường hợp này, chỉ có một vài sợi cơ bị đứt hoặc tổn thương, gây ảnh hưởng đến sức mạnh cũng như độ bền của cơ. Triệu chứng đau thường xảy ra cách thời điểm bị thương khoảng vài ngày. Người bệnh thường cảm thấy đau, cứng ở phía sau chân, sưng nhẹ nhưng vẫn có thể đi lại và gập đầu gối bình thường.
• Độ 2: Khoảng một nửa số sợi cơ bị rách. Triệu chứng đau cấp tính, sưng tấy, một vài trường hợp bị mất chức năng, gây ảnh hưởng đến khả năng đi lại của người bệnh. Mức độ đau nghiêm trọng nhất khi tác động lực lên các cơ vùng sau đùi hoặc gập đầu gối để chống lại lực cản.
• Độ 3: Hơn một nửa số sợi cơ bị đứt, gây sưng đau nghiêm trọng. Chức năng Các cơ vùng sau đùi bị mất, cơ rất yếu, khó cử động, cần can thiệp phẫu thuật sớm.

Nguyên nhân gây đau gân kheo

Chấn thương các cơ vùng sau đùi có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, điển hình như: (2)

• Đầu gối ở tư thế duỗi thẳng trước khi va chạm trong tai nạn giao thông, té ngã khi di chuyển, chơi thể thao
• Vận động quá mức dẫn đến căng cơ, gây chấn thương các cơ vùng sau đùi
• Đầu gối bị lệch sang một bên trong quá trình di chuyển, vận động
• Chấn thương xảy ra ở một cấu trúc khác trong khớp gối, chẳng hạn: Đứt dây chằng chéo sau, đứt dây chằng chéo trước… cũng có thể gây tổn thương các cơ vùng sau đùi

Triệu chứng chấn thương gân kheo thường gặp

Chấn thương gân kheo (chấn thương các cơ vùng sau đùi) thường xuất hiện với một số triệu chứng điển hình như sau:

• Đau nhói phía sau khớp gối
• Đau khi uốn cong đầu gối để chống lại lực cản
• Cảm thấy đau khi dùng tay ấn vào phía sau đầu gối
• Gặp khó khăn khi thực hiện động tác duỗi thẳng đầu gối hoàn toàn
• Cảm thấy lạo xạo khi cử động đầu gối
• Đau đầu gối khi mang vác đồ đạc hoặc leo cầu thang

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Đa phần các trường hợp chấn thương các cơ vùng sau đùi nhẹ đều có thể chăm sóc hiệu quả ngay tại nhà. Tuy nhiên, người bệnh cần đi khám bác sĩ khi nhận thấy những dấu hiệu sau đây: (3)

• Triệu chứng sưng, đau ngày càng chuyển biến nghiêm trọng
• Vết thương không có dấu hiệu lành
• Xuất hiện triệu chứng ngứa ran hoặc tê đột ngột ở chân

Chấn thương gân kheo có nguy hiểm không?

Tình trạng chấn thương các cơ vùng sau đùi nếu không được điều trị hiệu quả, người bệnh vội vàng quay trở lại vận động khi vết thương chưa phục hồi có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như sau:

• Gây tổn thương gân và các cấu trúc quan trọng khác ở đầu gối
• Viêm khớp

Phương pháp chẩn đoán đau nhức vùng gân kheo

Bác sĩ sẽ hỏi về bệnh sử và các triệu chứng sưng đau cụ thể mà người bệnh đang gặp phải. Sau đó, bác sĩ tiến hành khám thực thể. Người bệnh ngồi ở tư thế hình số 4, chân bắt chéo, hông gập, đầu gối gập. Bác sĩ sẽ sờ nắn các góc sau bên để tìm vị trí đau chính xác. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể nằm ngửa trên bàn ở tư thế đầu gối gập 90 độ. Bác sĩ sẽ lần lượt đẩy bàn chân và cẳng chân ra bên ngoài để kiểm tra mức độ sưng đau và phạm vi cử động.

Bác sĩ cũng có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ (chụp MRI) để chẩn đoán chính xác về tình trạng chấn thương các cơ vùng sau đùi. Phương pháp xét nghiệm này sẽ giúp xác định tình trạng sưng gân, viêm bao gân, rách gân đồng thời loại trừ các nguyên nhân gây đau khác như rách sụn chêm. Ngoài ra, siêu âm cũng có thể được chỉ định thực hiện trong một số trường hợp nhất định.

Điều trị chấn thương gân kheo

1. Chăm sóc tại nhà

• Nghỉ ngơi: Khi được chẩn đoán bị chấn thương các cơ vùng sau đùi, người bệnh cần nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh gây đau hoặc khiến vết thương trở nên nghiêm trọng hơn.
• Chườm lạnh: Vết thương cần được chườm lạnh càng sớm càng tốt sau khi bị thương. Ban đầu, người bệnh có thể chườm đá khoảng 10 phút mỗi giờ trong vòng 24 – 48 giờ đầu tiên. Tuy nhiên, lưu ý quan trọng là không nên chườm trực tiếp lên da vì dễ gây bỏng lạnh, thay vào đó nên quấn đá trong khăn mềm để đạt được hiệu quả tốt nhất. Khi triệu chứng cải thiện, người bệnh có thể giảm số lần chườm mỗi ngày.
• Băng ép đầu gối để bảo vệ vết thương.

2. Uống thuốc

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống viêm không steroid (NSAID), ibuprofen… đối với các trường hợp chấn thương các cơ vùng sau đùi gây đau nhức nghiêm trọng và kéo dài. Nếu phương pháp này vẫn không mang lại hiệu quả, người bệnh có thể cần tiêm corticosteroid.

3. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp giúp bảo vệ đầu gối tránh biến dạng vẹo trong (varus) hoặc vẹo ngoài (valgus). Đối với tình trạng chấn thương các cơ vùng sau đùi, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh cơ tứ đầu để cải thiện tình trạng căng cơ gân kheo. (4)

Ngoài ra, siêu âm, liệu pháp sóng xung kích, xoa bóp… cũng là những lựa chọn điều trị phổ biến bởi mang lại hiệu quả cao trong việc phục hồi vết thương.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn điều trị cuối cùng khi các phương pháp khác hoàn toàn không mang lại hiệu quả. Ngoài ra, trường hợp các cơ vùng sau đùi bị mất ổn định, các cấu trúc liên quan khác bị tổn thương nghiêm trọng, bác sĩ cũng có thể chỉ định mổ để ngăn biến chứng về sau.

Sau điều trị, người bệnh không nên chạy cho đến khi đầu gối hoàn toàn hết đau, đồng thời cần hạn chế tập luyện trong ít nhất 6 tuần. Trong giai đoạn này, đi xe đạp là lựa chọn thay thế lý tưởng nhất.

Biện pháp phòng ngừa đau gân kheo

Chấn thương gân kheo, cụ thể là các cơ vùng sau đùi thường xảy ra rất phổ biến ở những vận động viên chạy bộ, leo núi… Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Luôn khởi động ít nhất 10 phút trước khi tập luyện
• Thực hiện các bài tập kéo căng, uốn cong trong vòng 3 – 5 phút trước và sau khi vận động
• Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, tốt cho cơ bắp
• Mang giày dép có kích cỡ phù hợp
• Tránh vận động quá sức

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

PlinkCare còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là tổng hợp tất cả thông tin hữu ích liên quan đến tình trạng chấn thương gân kheo hay các cơ vùng sau đùi. Hy vọng với những chia sẻ này, người bệnh đã có thể nhiều cập nhật mới trong việc phòng ngừa, phát hiện và điều trị kịp thời, giúp hạn chế tối đa các biến chứng không mong muốn.