Chấn thương cơ Hamstring (gân chân ngỗng): Nguyên nhân, triệu chứng

Chấn thương cơ Hamstring là gì?

Chấn thương cơ Hamstring hay gân chân ngỗng là tình trạng được gây bởi căng cơ, hoặc nặng hơn nữa là rách cơ. Cơ Hamstring liên kết với xương chậu, xương cẳng chân… giúp đầu gối thực hiện động tác gập để đi hoặc chạy nhảy và di chuyển. Khi cơ Hamstring hoạt động quá mức, làm xuất hiện các vết rách li ti ở cơ gân, gây viêm và đau nhức. May mắn là tình trạng này thường có thể khỏi sau một thời gian điều trị đúng cách tại nhà. (1)

Cần lưu ý rằng, rách cơ khác với rách gân. Rách gân là một chấn thương nghiêm trọng khiến gân bị kéo tách ra khỏi cơ hoặc xương. Rách gân nặng có thể cần phải phẫu thuật.

Triệu chứng thường gặp

Các triệu chứng phổ biến nhất của tình trạng này là:

• Đau với nhiều mức độ: Đau buốt, đau nhói, đau âm ỉ trong hoặc gần khớp gối
• Đau âm ỉ xung quanh mông, mặt sau của đùi, đầu gối hoặc cẳng chân (tương tự như các triệu chứng của đau thần kinh tọa)
• Đau lan lên đùi, mông, xương chậu hoặc hông…
• Đau nhói nếu đột ngột căng cơ quá mức
• Sưng vùng đùi sau, đùi, đặc biệt là ngay sau khi bị thương
• Khó cử động hoặc uốn cong đầu gối khi đi lại
• Yếu ở mặt sau của đùi
• Cảm giác ngứa ran chạy từ lưng dưới xuống phía sau chân.

Trong vài giờ đầu sau khi bị thương, các triệu chứng sẽ trở nên trầm trọng, sau đó có xu hướng giảm dần. Các cơn sưng đau, cứng khớp… có thể trở nên tồi tệ hơn khi tập thể dục hoặc vận động nhiều, đặc biệt là sau khi ngủ hoặc ngồi lâu.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Tổn thương gân chân ngỗng có thể làm gián đoạn việc vận động thể chất và ảnh hưởng đến các sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh nên đến gặp bác sĩ nếu có các dấu hiệu dưới đây: (2)

• Không thể đi bộ
• Chân đau, không thể chịu lực
• Đau chân đột ngột, dữ dội
• Mất cảm giác ở lưng dưới, mông hoặc chân
• Bề mặt đùi sần sùi, biến dạng
• Sưng hoặc bầm tím nghiêm trọng ở mặt sau của đùi.

Nguyên nhân chấn thương gân cơ Hamstring

Theo bác sĩ An Duy, nguyên nhân chủ yếu gây chấn thương cơ Hamstring là do cơ phải hoạt động quá mức và khởi động không đầy đủ, đúng cách. Do đó, viêm cơ Hamstring thường gặp ở những người:

• Thực hiện các chuyển động lặp đi lặp lại như chạy, đá, nhảy, gập và mở rộng hông như chạy bộ, bơi lội, đạp xe…
• Chơi các môn thể thao đòi hỏi sự thay đổi đột ngột về phương hướng và tốc độ như bóng đá, bóng rổ, chạy nước rút…
• Hình thức tập luyện không phù hợp như nâng tạ nặng quá mức, trở lại tập thể dục mạnh sau một thời gian dài ít vận động
• Tư thế sinh hoạt vận động không đúng, đặc biệt là khi cúi vùng lưng dưới hoặc vùng thắt lưng
• Cơ tứ đầu (cơ trước đùi) không linh hoạt, có thể gây căng thẳng cho các cơ và gân ở phía sau đùi
• Từng bị chấn thương cơ Hamstring trước đó mà không được điều trị triệt để trước đó
• Cơ Hamstring yếu, mất cân bằng so với cơ đùi phía trước nhưng không được điều trị đúng cách
• Tuổi cao, trên 40 tuổi.

Phương pháp chẩn đoán

Bác sĩ sẽ ấn vào cơ và gân ở mặt sau đùi để kiểm tra mức độ đau. Người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện các động tác như gấp gối hoặc kiễng chân lên… Bất kỳ hoạt động nào làm căng cơ Hamstring và gây ra cơn đau đột ngột đều có thể là dấu hiệu của chấn thương cơ Hamstring. (3)

Nếu viêm gân hamstring có dấu hiệu nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thực hiện thêm các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, MRI, CT scan hoặc siêu âm. Những hình ảnh này được dùng để xác nhận tình trạng viêm cơ gân, cũng như loại trừ các nguyên nhân khác để định hướng kế hoạch điều trị.

Điều trị chấn thương cơ Hamstring

Chấn thương cơ Hamstring có thể thay đổi cách hoạt động của các cơ và gân khác, làm tăng nguy cơ bị chấn thương và đau ở các vùng khác trên cơ thể. Việc điều trị kịp thời, giúp giảm thiểu cơn đau, thúc đẩy quá trình chữa lành và giảm nguy cơ chấn thương tái phát. Trong hầu hết các trường hợp, người bệnh nên hạn chế đi bộ hoặc bất kỳ hoạt động nào khác có thể làm trầm trọng thêm chấn thương cho đến khi hết đau.

Viêm cơ Hamstring chân có thể điều trị bằng các phương pháp sau:

1. Phương pháp R.I.C.E

Sử dụng phương pháp R.I.C.E trong 72 giờ sau khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên có thể điều trị thành công viêm gân.

• Nghỉ ngơi (Rest) và tránh các hoạt động gắng sức, làm căng cơ Hamstring như duỗi chân quá mức, đi cầu thang
• Chườm lạnh (Ice): Giúp các mạch máu co lại, giảm lượng máu lưu thông, giảm viêm. Cách thực hiện: sử dụng túi chườm lạnh hoặc bọc đá lạnh trong mảnh vải/khăn mỏng (không áp trực tiếp lên da) tối đa 10 phút, sau đó nghỉ 20 phút; có thể chườm 2 – 3 lần/ngày
• Băng ép (Compression): Băng ép trên đùi nếu bác sĩ yêu cầu
• Nâng cao khu vực bị chấn thương (Elevation): Nâng cao chân, để đầu gối và đùi cao hơn tim. Lưu ý nếu sau 5 ngày tự chăm sóc tại nhà mà tình trạng chấn thương không thuyên giảm thì người bệnh nên đến bệnh viện để được thăm khám.

2. Thuốc

Thuốc chống viêm không steroid, không kê đơn như ibuprofen và naproxen có thể làm cho các triệu chứng dễ kiểm soát hơn trong những ngày đầu sau chấn thương. Nếu cơn đau dữ dội kéo dài, không đáp ứng điều trị, hãy liên hệ bác sĩ.

3. Tác động lực

Kéo căng: Mặc dù nghỉ ngơi khi bị viêm cơ gân là quan trọng nhưng việc ít vận động có thể làm tăng cảm giác căng cơ, đau ở cơ và các gân khác. Lúc này, các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng sẽ giúp tăng lượng máu đến gân, thúc đẩy khả năng vận động tốt hơn và hỗ trợ trị bệnh.

4. Liệu pháp sóng xung kích

Liệu pháp sóng xung kích là một phương pháp dùng sóng âm thanh truyền trực tiếp đến vùng cơ. Các sóng âm thanh kích thích khả năng chữa bệnh của cơ thể. Điều trị bằng sóng xung kích thường được thực hiện với liệu trình

1 buổi mỗi tuần trong suốt 5 tuần.

5. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu có thể giúp giảm đau, lấy lại sức mạnh, sự linh hoạt và khả năng vận động của chân. Phương pháp này không chỉ có hiệu quả với người bệnh đã phẫu thuật mà còn giúp tránh nguy cơ phải phẫu thuật trong tương lai.

6. Phẫu thuật

Thông thường, viêm cơ Hamstring không cần phẫu thuật. Phẫu thuật sẽ được chỉ định nếu tình trạng nghiêm trọng như cơ rách nặng. Quá trình phục hồi sau phẫu thuật khá dài.

Biện pháp phòng ngừa

Bác sĩ An Duy đưa ra một số lời khuyên giúp ngăn ngừa chấn thương cơ Hamstring như: (4)

• Mang giày dép thích hợp với hoạt động, môn thể thao để hỗ trợ bàn chân và mắt cá chân
• Khởi động đầy đủ trước khi tập luyện
• Tăng dần cường độ tập luyện
• Trước và sau khi tập:thực hiện động tác căng giãn gân cơ đùi sau đúng kỹ thuật gân ở đùi sau
• Tập luyện cho cơ Hamstring và cơ tứ đầu mạnh mẽ, linh hoạt để giảm áp lực cho các điểm bám gân cơ
• Không vận động quá sức
• Thực hiện lối sống lành mạnh: Không hút thuốc lá, dinh dưỡng đầy đủ và kiểm soát cân nặng.

Chăm sóc và phục hồi

Nếu chấn thương lặp đi lặp lại sẽ có nguy cơ cao phát triển thành mãn tính. Do đó, người bệnh cần lưu ý tránh thực hiện bất kỳ hành động nào kích thích gân trong 48 giờ đầu tiên. Thông thường, cần khoảng vài ngày để nhận thấy các cơn sưng đau bắt đầu giảm dần và khỏi hoàn toàn sau ít nhất 6 tuần.

Sau khi chấn thương một tuần, đồng thời các triệu chứng giảm hẳn, người bệnh có thể bắt đầu vận động lại với các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng, động tác chậm, ổn định. Dưới đây là một số bài tập được đề nghị:

• Đi bộ: Đi bộ tác động nhẹ nhàng đến toàn bộ hệ thống cơ khớp của chi dưới
• Bơi lội và thể dục nhịp điệu dưới nước: Giúp cơ Hamstring hoạt động nhẹ nhàng
• Ngồi duỗi chân: Ngồi thẳng lưng trên ghế, đặt hai bàn chân trên mặt đất, đầu gối song song với mặt đất. Sau đó, từ từ duỗi thẳng và nâng chân bị thương lên cho đến khi chân duỗi thẳng ra hoặc cảm thấy không thoải mái. Giữ tư thế trong 10 – 20 giây
• Kéo giãn cơ Hamstring khi ngồi: Ngồi trên sàn và duỗi thẳng hai chân. Gập chân không bị thương lại và đặt trên mặt sàn. Hơi nghiêng người về phía trước trong khi chân bị thương duỗi thẳng. Duy trì tư thế trong 10 – 20 giây
• Kéo giãn cơ Hamstring khi đứng: Đứng thẳng, đặt chân không bị thương lên ghế, giữ lưng thẳng, rướn người về phía trước. Giữ tư thế này trong 30 giây.

Trong khoảng từ 4 – 6 tuần sau khi bị chấn thương, người bệnh có thể bắt đầu thêm các bài tập chuyên sâu hơn như squat, gập bụng… Các hoạt động này có thể giúp tăng cường sức mạnh cho toàn bộ khu vực cơ Hamstring và ngăn ngừa chấn thương tái phát lần nữa trong tương lai.

Thông thường, chấn thương cơ Hamstring có thể điều trị và phục hồi thông qua các bài tập thể thao, phương pháp RICE. Tuy nhiên, để đảm bảo việc điều trị tại nhà chính xác, hãy trao đổi với bác sĩ trước khi thực hiện bất kỳ bài tập nào và dừng ngay nếu cơn đau trở nên trầm trọng hơn.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; ThS.BS Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các chấn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

PlinkCare còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Mặc dù chấn thương cơ Hamstring thường khỏi sau một thời gian khắc phục tại nhà, tuy nhiên, nếu sử dụng phương pháp điều trị không phù hợp có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Do đó, nếu nhận thấy bất thường ở khu vực đùi sau, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được hỗ trợ.