Chân cao chân thấp ở trẻ em bẩm sinh: Nguyên nhân và điều trị

Chân cao chân thấp ở trẻ là gì?

Chân cao chân thấp ở trẻ em là tình trạng chênh lệch chiều dài giữa hai chân, còn được gọi là hội chứng dị tật/ hội chứng chân ngắn ở trẻ nhỏ. Ngoài ra căn bệnh còn có thể xảy ra ở người trưởng thành. Nguyên nhân do chiều dài xương đùi, xương ống chân (xương chày hoặc xương mác) hoặc cả hai ở một chân ngắn hơn chân còn lại.

Phân loại

Chân cao chân thấp ở trẻ em được chia thành 2 dạng chính: (1)

1. Do cấu trúc xương

Sự khác biệt về cấu trúc – xương giữa hai chân làm cho chiều dài một chân dài/ ngắn so với bên còn lại.

2. Do chức năng ở các bộ phận khác

Ở nhóm này, cấu trúc xương ở hai chân giống nhau nhưng đầu gối, hông hoặc một số khớp khác xảy ra tình trạng co rút khớp (khớp vận động kém do co rút gân cơ dây chằng bao khớp), dẫn đến tình trạng mất sự đồng đều về chiều dài hai chân.

Nguyên nhân gây chân thấp chân cao ở trẻ

Hội chứng dị tật chân thấp chân cao ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như: (2)

1. Bẩm sinh

Một số trẻ sinh ra ngay từ trong thai kỳ đã có sự khác biệt về chiều dài xương ở hai chân. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này vẫn chưa được xác định chính xác. Đôi khi, một đứa trẻ vừa sinh ra có chân cao chân thấp do thay đổi các mô  liên kết vùng khớp háng, chẳng hạn chứng cổ xương đùi xoay trong (coxa vara), trật khớp háng trong quá trình phát triển hay là chứng loạn sản khớp háng bẩm sinh,…

2. Gãy xương phức tạp hoặc xương gãy không được phục hồi đúng cách

Xương chân bị gãy nếu phục hồi không đúng cách có thể dẫn đến sự chênh lệch về chiều dài chân, phổ biến trong trường hợp gãy xương hở.

3. U xương và u nang xương phát triển

Các khối u xương lành tính như u nang xương đơn giản hoặc u sụn, u xương sụn đều có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển xương, khiến chân bị rút ngắn và biến dạng dẫn đến chân cao chân thấp ở trẻ. Cụ thể như sau:

• Loạn sản sợi: Mô sợi phát triển bất thường, làm yếu xương và/hoặc biến dạng. Loại khối u này không phải ung thư, thường ảnh hưởng đến xương đùi, xương chày (xương ống chân) hoặc xương cánh tay (xương cánh tay trên).
• Bệnh đa u sụn nhầy (Ollier): Các u nang hoặc u nội sụn hình thành từ mô sụn, phát triển trong tủy xương gần với sụn tăng trưởng.

4. Viêm khớp thiếu niên

Các tình trạng gây viêm khớp phát triển trong quá trình tăng trưởng, chẳng hạn như viêm khớp thiếu niên cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng chân cao chân thấp.

5. Bệnh bại não

Bệnh bại não và các vấn đề về thần kinh cơ khác có thể gây ra tình trạng chân cao chân thấp và ảnh hưởng đến tư thế tổng thể của cơ thể.

6. Nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác dẫn đến sự chênh lệch chiều dài hai chân bao gồm:

• Tổn thương thần kinh
• Bệnh phì đại một bên cơ thể (một bên quá lớn) và bệnh teo một bên cơ thể (một bên quá nhỏ): Đây là những tình trạng hiếm gặp dẫn đến chênh lệch về chiều dài chi. Ở những bệnh nhân này, cánh tay và chân ở một bên cơ thể dài hoặc ngắn hơn bên đối diện. Một số trường hợp còn có thể có sự khác biệt giữa hai bên khuôn mặt. Nguyên nhân chính xác đôi khi không thể xác nhận được.

Trong một số trường hợp, nguyên nhân khiến chiều dài hai chân không đều nhau là vô căn hoặc không rõ nguyên nhân chính xác. Dị tật có thể đã hình thành khi trẻ vừa sinh ra nhưng không đủ rõ ràng để phát hiện sớm. Dấu hiệu bất thường giữa hai chân chỉ được nhận biết khi trẻ phát triển đến một mức độ ổn định của xương khớp vì vậy quá trình này cần phải được theo dõi liên tục.

Ở những đối tượng có thể chất kém phát triển, một trong hai xương giữa đầu gối và mắt cá chân cũng ngắn bất thường.

Triệu chứng khi trẻ bị chân thấp chân cao

Triệu chứng chân thấp chân cao ở trẻ nhỏ còn tùy thuộc vào từng bệnh nhân cũng như nguyên nhân cụ thể. Nếu sự chênh lệch không đáng kể, trẻ thường không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào. Ngược lại, một số trường hợp nặng có thể thấy rõ sự khác biệt giữa hai chân khi sự chênh lệch chiều dài hai chi khoảng 2cm trở lên, dáng đi khập khiễng xuất hiện, trẻ giới hạn vận động, chạy nhảy.

Đôi khi, quan sát thấy hông một bên cao hơn bên còn lại và thấy rõ đầu gối bị cong khi đứng, trẻ phải di chuyển bằng cách nhón đầu ngón chân một bên. Nhóm đối tượng này cũng có nguy cơ cao bị đau thắt lưng và dễ chấn thương hơn người bình thường.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bố mẹ cần theo dõi và đưa trẻ đi khám bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường sau đây:

• Chênh lệch chiều dài hai chân
• Gặp các vấn đề về tư thế, chẳng hạn như nghiêng vai
• Trẻ gặp các vấn đề về đi lại như đi khập khiễng hoặc đi bằng đầu ngón chân
• Đầu gối ở bên chân ngắn bị ưỡn quá mức, trong khi bên chân dài lại bị uốn cong
• Đau ở vùng lưng, hông, đầu gối hoặc mắt cá chân

Chẩn đoán tình trạng chân cao chân thấp bẩm sinh

Bác sĩ hỏi về tình trạng sức khỏe tổng quát, tiền sử bệnh, các triệu chứng gặp phải, quan sát tư thế người bệnh khi ngồi, đứng và di chuyển để đưa ra đánh giá ban đầu. Sau đó, bệnh nhân sẽ được yêu cầu đứng bằng chân trần trên một khối gỗ phẳng đo so sánh sự khác biệt giữa hai chân. Một số xét nghiệm khác cũng có thể được chỉ định thực hiện như:

• Chụp X-quang: Phương pháp này sẽ giúp quan sát cấu trúc xương giữa hai bên chân, từ đó đưa ra đánh giá khác biệt về chiều dài.
• Chụp Scanogram: Phương pháp này sử dụng một loại tia X đặc biệt để thu thập hình ảnh của hông, đầu gối và mắt cá chân, từ đó giúp đo lường chính xác về chiều dài xương chân.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): So với chụp X-quang, chụp CT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về xương và mô mềm ở chân, từ đó xác định được mức độ chênh lệch chiều dài chân. Tuy nhiên, để thực hiện phương pháp này, trẻ phải tiếp xúc nhiều với tia bức xạ, do đó cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiến hành.

Nếu trẻ vẫn đang trong quá trình phát triển, bác sĩ thường chỉ định tái khám sau mỗi 6 – 12 tháng để đánh giá mức độ tiến triển của tình trạng chân thấp chân cao.

Chân cao chân thấp ảnh hưởng đến tương lai của trẻ như thế nào?

Sự chênh lệch về chiều dài chân có thể gây ra nhiều biến chứng về lâu dài như làm tổn thương cột sống, khớp háng, khớp gối hoặc đau cơ. Ngoài ra, tình trạng này còn khiến trẻ cảm thấy tự ti, ít nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý. (3)

Cách điều trị chân cao chân thấp ở trẻ như thế nào?

Đối với các trường hợp nhẹ (chênh lệch nhỏ hơn 2,54 cm), bác sĩ có thể chỉ định điều trị nội khoa để cải thiện chức năng. Tuy nhiên, trong trường hợp tình trạng chân cao chân thấp ở trẻ có độ chênh lệch lớn, phẫu thuật là phương pháp điều trị tối ưu.

1. Mang giày điều chỉnh

Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng dụng cụ nâng đỡ bên trong giày để hỗ trợ cho chân ngắn hơn, giúp tạo sự cân bằng trong quá trình di chuyển, vận động và giảm đau lưng.

2. Phẫu thuật (rút ngắn chân và kéo dài chân)

2.1 Phẫu thuật kéo dài chân

Phẫu thuật kéo dài chân giúp kích thích sự phát triển xương mới ở chân ngắn hơn, thường được chỉ định thực hiện ở bệnh nhân có chênh lệch chiều dài chân đáng kể, gây cản trở hoạt động trong cuộc sống hàng ngày. Độ tuổi phù hợp để phẫu thuật là thanh thiếu niên hoặc đầu tuổi trưởng thành.

2.2 Phẫu thuật rút ngắn chân

Nếu sự chênh lệch về chiều dài chân ở mức vừa phải (từ 2 – 6 cm), bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật rút ngắn chân khi người bệnh đạt đủ chiều cao tiêu chuẩn của người lớn. Mục đích chủ yếu của phương pháp này là cắt bỏ một phần xương và làm chậm sự phát triển của chân dài hơn, nhằm đạt được độ cân bằng với bên chân còn lại.

Phương pháp này có độ an toàn cao, ít biến chứng hơn so với phẫu thuật kéo dài chân, có thể thực hiện ở cả người lớn và thanh thiếu niên đã đạt đến chiều cao tiêu chuẩn.

3. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu điều trị chân thấp chân cao tập trung vào các bài tập giãn cơ, giúp giảm đau, tăng cường chức năng tổng thể và phát triển kỹ năng vận động tinh.

4. Sử dụng thiết bị hỗ trợ

Bác sĩ có thể chỉ định trẻ sử dụng các thiết bị hỗ trợ để giúp thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách dễ dàng hơn như dụng cụ hỗ trợ đi lại, buộc giày, chêm lót đế để tạo chiều cao cân bằng giữa hai chân giúp trẻ đi lại tốt hơn và giảm té ngã hay đau lưng,…

5. Sử dụng chân giả

Chân giả được thiết kế vừa vặn với chân ngắn để nâng hai chân dài bằng nhau và hỗ trợ di chuyển. Trong một số trường hợp, chân giả có thể được sử dụng thay thế cho toàn bộ hoặc một phần chân đã bị cắt cụt.

Phòng ngừa bệnh chân cao chân thấp bẩm sinh

Không có biện pháp ngăn ngừa tình trạng chân cao chân thấp ở trẻ, đặc biệt là trường hợp phát triển do bẩm sinh. Tuy nhiên, việc tăng cường bảo vệ sức khỏe xương, khớp, mô có thể góp phần giảm nguy cơ mắc phải dạng dị tật này. Điều quan trọng là cần tập luyện thể dục thể thao hàng ngày, ăn uống lành mạnh, tránh hút thuốc lá, uống rượu bia, phòng tránh té ngã,…  (4)

Địa chỉ điều trị chân cao chân thấp bẩm sinh ở đâu uy tín?

Hiện nay, điều trị chân cao chân thấp bẩm sinh ở Hệ thống PlinkCare đang là lựa chọn hàng đầu của nhiều khách hàng. Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp, tự hào với kỹ thuật hiện đại, tiên tiến theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Trung tâm quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, các bác sĩ nội – ngoại khoa, bác sĩ phục hồi chức năng giàu kinh nghiệm, tận tâm, đồng thời trang bị hệ thống trang thiết bị chẩn đoán, điều trị hiện đại, giúp phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin liên quan đến chân cao chân thấp ở trẻ, nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả. Hy vọng qua những chia sẻ nêu trên, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến kiến thức chăm sóc sức khỏe.