Hướng dẫn cách chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà đơn giản mà hiệu quả

Tổng quan sởi ở trẻ em

Sởi là bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, nhất là trẻ chưa được tiêm phòng vacxin sởi. Virus sởi – một chủng virus thuộc họ Paramyxoviridae, chi Morbillillin là tác nhân gây ra bệnh lý này. Bệnh sởi bùng phát mạnh vào mùa Đông – Xuân, có thể tạo thành dịch sởi nếu không có biện pháp kiểm soát và phòng ngừa đúng cách, kịp thời.

Tác nhân gây bệnh sởi có thể lây lan và gây bệnh trực tiếp từ người này sang người khác khi tiếp xúc gần, hít phải các giọt bắn li ti có chứa virus gây bệnh được phát tán ra bên ngoài khi người bệnh ho, hắt hơi, xì mũi. Hơn nữa, virus sởi có thể tồn tại khoảng 2 giờ trên các bề mặt như tay nắm cửa, ly, cốc, mặt bàn, đồ chơi… Khi trẻ vô tình chạm tay vào các bề mặt chứa virus sởi rồi đưa tay lên mắt, mũi hay miệng, virus có thể từ đó xâm nhập vào đường hô hấp và gây bệnh cho trẻ.

Sau khi bị nhiễm virus sởi, trẻ thường sẽ không phát bệnh ngay – đây còn được gọi là giai đoạn ủ bệnh của sởi. Giai đoạn này có thể kéo dài khoảng 7 – 21 ngày tùy thuộc vào sức đề kháng của trẻ. Trẻ sẽ không có bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở giai đoạn ủ bệnh.

Bệnh khởi phát trong khoảng 2 – 4 ngày với các triệu chứng như sốt cao, viêm long đường hô hấp trên, viêm kết mạc, viêm thanh quản cấp… Đặc biệt, trên da xuất hiện các hạt Koplik nhỏ màu trắng hoặc xám, có quầng ban đỏ, kích thước từ 0.5 – 1mm. Một số trẻ bị sởi không điển hình, các triệu chứng sẽ diễn ra nhẹ hơn, khó nhận biết hơn.

Bước vào giai đoạn toàn phát, kéo dài khoảng 2 – 5 ngày, trẻ sốt cao và phát ban. Ban đầu, ban xuất hiện ở sau tai, gáy, mặt, cổ và lan rộng ra toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân. Khi ban đã lan rộng toàn thân, thân nhiệt của trẻ sẽ hạ dần.

Trong trường hợp điều trị và chăm sóc trẻ bị sởi đúng cách, bệnh thường sẽ tự khỏi mà không để lại bất kỳ biến chứng nào. Ban nhạt dần, tự bong ra theo thứ tự mà nó xuất hiện. Các triệu chứng của bệnh sởi biến mất, riêng triệu chứng ho có thể kéo dài hơn sau đó.

Nếu trẻ bị sởi không được phát hiện và có phương hướng chăm sóc, điều trị đúng cách, bệnh có thể trở nặng và gây biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, khi phát hiện trẻ có dấu hiệu mắc bệnh sởi hoặc sau khi trẻ tiếp xúc với người mắc bệnh sởi, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị, chăm sóc trẻ bị sởi đúng cách.

Hướng dẫn cách chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà

Hầu hết trẻ bị sởi nhẹ, không có biến chứng sẽ tự khỏi khi được chăm sóc và điều trị tại nhà. Bố mẹ cần nắm rõ cách chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà nhằm giúp trẻ rút ngắn quá trình hồi phục bệnh, tăng hiệu quả điều trị cho trẻ:

1. Hạ sốt

Trẻ sốt nhẹ, bố mẹ có thể áp dụng các biện pháp hạ sốt không dùng thuốc như chườm ấm, lau người bằng nước mát, cho trẻ mặc đồ thông thoáng, khuyến khích trẻ uống nhiều nước hơn… Trường hợp trẻ sốt cao, bố mẹ nên cho trẻ dùng thuốc hạ sốt theo đúng chỉ định của bác sĩ.

2. Vệ sinh môi trường sống

Trẻ bị sởi nên được nghỉ ngơi trong không gian thông thoáng, sạch sẽ, nhằm phòng ngừa biến chứng bội nhiễm vi khuẩn, trẻ nhanh khỏi bệnh. Vì vậy, bố mẹ nên dọn dẹp, khử khuẩn không gian sống, phòng ngủ và khu vực vui chơi của trẻ thường xuyên. Đồng thời, giặt giũ quần áo, chăn ga, gối của trẻ sạch sẽ.

3. Chế độ dinh dưỡng

Trẻ có thể sẽ biếng ăn hơn khi bị sởi, tuy nhiên đây là giai đoạn trẻ cần được tăng cường bổ sung dinh dưỡng để sức khỏe nhanh chóng hồi phục. Bố mẹ nên chú ý cân chỉnh chế độ dinh dưỡng hàng ngày cho trẻ, đảm bảo cho trẻ ăn đủ chất và cân bằng, ưu tiên những món ăn dạng lỏng, mềm, dễ tiêu. Có thể chia nhỏ cữ ăn hàng ngày để trẻ không cảm thấy quá ngán hoặc quá no; không bắt ép trẻ ăn. Đặc biệt, bố mẹ nên tăng cường vitamin và khoáng chất, đặc biệt là rau xanh, trái cây tươi chứa nhiều vitamin A cho trẻ.

Khuyến khích trẻ uống nhiều nước để bù lại lượng nước và điện giải đã mất, tránh biến chứng do mất nước.

>>Xem ngay: Trẻ bị sởi kiêng gì? Ăn gì? 

4. Tắm cho trẻ bị sởi

“Trẻ bị sởi có tắm được không?” là vấn đề được các bậc cha mẹ nên quan tâm. Đảm bảo vệ sinh cá nhân hàng ngày giúp giảm nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn cho trẻ bị sởi. Tắm rửa đúng cách, thường xuyên rửa tay với xà phòng khử khuẩn, đảm bảo vệ sinh răng miệng, súc miệng với nước muối mỗi ngày.

5. Tránh lây nhiễm

Như đã nói ở trên, bệnh sởi có khả năng lây lan nhanh chóng, trực tiếp hoặc gián tiếp. Trung bình cứ 10 người chưa tiêm vacxin sởi thì sẽ có 9 người mắc bệnh sởi khi tiếp xúc gần với người bệnh. Do đó, bố mẹ cần lưu ý vấn đề kiểm soát bệnh và phòng tránh lây nhiễm ngay từ khi nghi ngờ trẻ bị sởi cho đến ít nhất 4 ngày sau khi trẻ phát ban. Tránh cho trẻ bị sởi tiếp xúc hoặc dùng chung các vật dụng, đặc biệt là đồ dùng cá nhân với trẻ khỏe mạnh. (1)

Khi đưa trẻ mắc bệnh ra ngoài, cần đeo khẩu trang kháng khuẩn cho trẻ. Trẻ trong độ tuổi đến trường, cần thông báo cho giáo viên phụ trách và nên cho trẻ học tại nhà cho đến khi hoàn toàn khỏi bệnh.

>>Có thể bạn chưa biết: Sởi ở trẻ em có lây lan trong gió không? Có kiêng gió quạt không?

6. Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Bệnh sởi hiện vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc với liều lượng phù hợp cho trẻ. Thuốc hạ sốt Acetaminophen hoặc Ibuprofen có thể được sử dụng khi trẻ sốt cao. Thuốc kháng sinh được chỉ định khi có bằng chứng cho thấy trẻ bị bội nhiễm vi khuẩn. Thuốc và các sản phẩm có chứa corticoid thường không được khuyến cáo sử dụng trong điều trị sởi ở trẻ.

Những lưu ý khi chăm sóc trẻ bị sởi

Trẻ bị sởi, bố mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc, ngưng thuốc hay tăng/giảm liều lượng thuốc khi không có sự đồng ý của bác sĩ. Ngoài ra, bố mẹ không cho trẻ dùng lại toa thuốc cũ hoặc tự ý dùng kháng sinh bởi điều này có thể khiến bệnh trở nên nặng hơn, dẫn đến kháng kháng sinh.

Không tắm cho trẻ bằng nước lá, đắp thuốc hay áp dụng các bài thuốc trị sởi dân gian để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng vi khuẩn cho trẻ. Tránh để mắt trẻ tiếp xúc với ánh sáng mạnh bởi khi bị sởi, mắt của của trẻ rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương. Tương tự, tránh để trẻ nghỉ ngơi ở những nơi có gió lùa để giảm nguy cơ nhiễm lạnh, mất nước.

Biến chứng trẻ bị sởi nếu không chăm sóc đúng cách

Hầu hết các trường hợp tử vong khi trẻ bị sởi là do biến chứng. Điều này xảy ra chủ yếu ở trẻ có hệ miễn dịch suy giảm, suy dinh dưỡng, có bệnh lý nền ảnh hưởng đến hệ miễn dịch… hoặc do chăm sóc trẻ bị sởi sai cách.

Bệnh sởi diễn tiến nặng có thể gây biến chứng viêm cơ tim, viêm đường hô hấp (viêm thanh khí phế quản, viêm phổi), viêm não, viêm màng não… Trường hợp trẻ bị sởi bội nhiễm vi khuẩn, một số biến chứng có thể xảy ra như viêm phổi (do tụ cầu khuẩn, Influenzae type B, Haemophilus), viêm tai giữa, viêm dạ dày ruột, rối loạn tiêu hóa…

Trẻ suy dinh dưỡng bị sởi, tình trạng suy dinh dưỡng sẽ trở nên nặng hơn, có thể gây biến chứng viêm loét giác mạc, ảnh hưởng thị giác (do thiếu hụt vitamin A trầm trọng). Một số biến chứng khác có liên quan đến bệnh sởi ở trẻ cần lưu ý như lao tiến triển, viêm loét hoại tử hàm mặt, tiêu chảy…

Bệnh sởi ở trẻ em kéo dài bao lâu?

Trong điều kiện được điều trị và chăm sóc trẻ bị sởi đúng cách, kịp thời, bệnh sởi sẽ kéo dài trong khoảng vài tuần. Tuy nhiên, nếu đề kháng của trẻ quá kém, bệnh sởi nặng gây biến chứng, trẻ sẽ cần nhiều thời gian hơn để có thể hồi phục hoàn toàn.

Biện pháp phòng tránh sởi ở trẻ em

Phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Theo chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia, trẻ cần được tiêm đủ 2 mũi vacxin, với mũi đầu tiên bắt buộc vào lúc 9 tháng tuổi để tăng cường hệ miễn dịch và đề kháng. Bố mẹ có thể lựa chọn tiêm vacxin sởi đơn hoặc kết hợp sởi – quai bị – rubella (Priorix hay MMR tùy độ tuổi) tùy theo bác sĩ tư vấn. PlinkCare có đủ các loại vacxin sởi cho trẻ.

Ngoài việc tiêm phòng, bố mẹ cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sởi khác như:

• Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những người nghi ngờ hoặc đang mắc bệnh sởi hay đến những khu vực đông đúc, đang có dịch bệnh sởi.
• Giữ môi trường sống và khu vực vui chơi của trẻ sạch sẽ, thoáng mát, tránh ẩm thấp để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và virus gây bệnh.
• Hướng dẫn trẻ giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý hàng ngày, thường xuyên rửa tay với xà phòng khử xuẩn
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng khoa học, đủ chất; tăng cường vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin A, C.
• Cho trẻ thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc khi có dấu hiệu bất thường.

Khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Trẻ có dấu hiệu bị sởi hoặc vừa mới tiếp xúc với người bệnh sởi nên được đưa đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra và tư vấn điều trị phù hợp. Ngoài ra, khi chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà, nếu trẻ có các bất thường sau, bố mẹ cần đưa trẻ trở lại bệnh viện để được hỗ trợ ngay lập tức:

• Thở nhanh, khó thở.
• Đau đầu dữ dội.
• Đau mắt, đỏ mắt, mắt nhạy cảm khi gặp ánh sáng.
• Có xu hướng muốn ngủ nhiều hơn, lừ đừ, hôn mê…

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Nắm rõ cách chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà sẽ giúp bố mẹ chăm sóc và điều trị bệnh cho trẻ tốt, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn cần theo dõi sát sao các triệu chứng của trẻ nhằm phát hiện sớm và thông báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường.