Cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa

Cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi là gì?

Cắt hớt dưới niêm mạc hay cắt tách dưới niêm mạc qua nội soi (ESD: Endoscopic Submucosal Dissection) là kỹ thuật hay thủ thuật nội soi tiêu hóa cắt bỏ các tổn thương ung thư đường tiêu hóa trong giai đoạn sớm hay các tổn thương polyp có kích thước lớn có hay không có nghi ngờ hóa ung thư sớm. Đây cũng là một phương pháp giúp bác sĩ vừa chẩn đoán và vừa điều trị các tổn thương sớm đường tiêu hóa, là phương pháp chỉ cắt hớt lấy đi phần niêm mạc và phần dưới niêm mạc có chứa tế bào u mà không cắt cả thành ống tiêu hóa. Theo phân loại Nhật Bản, ung thư sớm đường tiêu hóa là những ung thư còn giới hạn ở lớp nông bề mặt niêm mạc hay lớp dưới niêm mạc.

ESD được phát triển từ kỹ thuật cắt niêm mạc truyền thống gọi tắt là EMR (Endoscopic Mucosal Resection). EMR là phương pháp dùng thòng lọng (snare) làm bằng vòng kim loại để cắt bỏ tổn thương lấy đi phần niêm mạc có tế bào u hay ung thư sớm có kích thước nhỏ thường dưới 2cm. Còn kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc (ESD) sẽ giúp cắt bỏ tổn thương ung thư sớm ở niêm mạc bằng cách bóc tách sâu bên dưới lớp niêm mạc (gọi là lớp dưới niêm mạc – submucosal layer) lấy trọn tổn thương nguyên khối.

ESD giúp bác sĩ có thể cắt khối ung thư sớm một cách vừa rộng theo chiều ngang và vừa sâu theo chiều đáy đến sát lớp cơ của thành ống tiêu hóa để đảm bảo cắt lấy hết tổn thương. Mục đích chính của ESD là cắt bỏ trọn tổn thương thành một mảnh duy nhất hay nguyên khối (enbloc). Về cơ bản, ESD được dùng để cắt bỏ các tổn thương ung thư còn trong giai đoạn sớm, các tổn thương polyp kích thước lớn cần cắt thành nguyên khối.

Kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa (ESD)

1. Ưu điểm của cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi

Ưu điểm nổi bật nhất của phương pháp cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa (ESD) là giảm tối đa tổn thương ống tiêu hóa sau can thiệp thủ thuật. Vì vậy, phương pháp này đem lại một số ưu điểm sức khỏe như: (1)

• Xâm lấn tối thiểu ống tiêu hóa do chỉ can thiệp nội soi qua ngả miệng hoặc hậu môn.
• Bảo tồn cấu trúc giải phẫu của ống tiêu hóa vì chỉ cắt hớt phần niêm mạc và dưới niêm mạc mà không cắt bỏ cả đoạn của ống tiêu hóa.
• Giúp duy trì chức năng sinh lý của ống tiêu hóa.
• Người bệnh không bị vết mổ ở thành bụng.
• Không đau đớn sau điều trị.
• Hồi phục nhanh chóng.
• Có thể không cần nhập viện hoặc nhập viện theo dõi ngắn ngày.
• Tiết kiệm chi phí.

2. Nhược điểm của cắt hớt dưới niêm mạc

Nhược điểm của kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc (ESD) điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa là thời gian thực hiện lâu hơn so với phương pháp EMR hay cắt polyp thông thường. Kỹ thuật phức tạp và khó thực hiện hơn, đòi hỏi bác sĩ nội soi phải được đào tạo dài ngày, kỹ càng hơn và có tay nghề cao, giàu kinh nghiệm hơn để kiểm soát tốt quy trình chẩn đoán và cắt hớt niêm mạc. Do đó, người bệnh cần chọn lựa cơ sở y tế uy tín, có đội ngũ bác sĩ Nội soi Tiêu hóa chuyên môn cao, có đầy đủ máy móc và trang thiết bị hiện đại để đảm bảo những ưu điểm của phương pháp này.

Đối tượng cần thực hiện cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi

1. Chỉ định

Phương pháp cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa được chỉ định cho những trường hợp người bệnh được chẩn đoán ung thư giai đoạn sớm hoặc các tổn thương tiền ung thư, các tổn thương polyp kích thước lớn cần cắt thành nguyên khối, các polyp hay tổn thương bị xơ dính, sau cắt tổn thương ung thư sớm bị sót hay tái phát ở ống tiêu hóa.

Các bệnh tiêu hóa phổ biến nhất như:

• Tổn thương ở thực quản có nghịch sản độ cao hay ung thư giai đoạn sớm, u dưới niêm nằm lớp nông của thực quản
• Barrett thực quản có nghịch sản độ cao (tiền ung thư) hay ở giai đoạn ung thư sớm
• Ung thư dạ dày giai đoạn sớm, tổn thương niêm mạc có nghịch sản độ cao hay nghi ngờ ung thư sớm, các u dưới niêm dạ dày ở lớp nông
• Ung thư sớm tá tràng hay tổn thương niêm mạc ở giai đoạn nghịch sản cao hay nghi ngờ ung thư sớm
• Ung thư sớm đại trực tràng, các polyp có kích thước lớn nghịch sản độ cao hay nghi ngờ ung thư sớm, các tổn thương dưới niêm như u thần kinh nội tiết (NET) cần cắt nguyên khối.

2. Chống chỉ định chung

Những trường hợp chống chỉ định của kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa bao gồm:

• Ung thư giai đoạn muộn, xâm lấn, có di căn hạch hay di căn xa
• Ung thư giai đoạn sớm, loại biệt hóa kém có kích thước lớn (>3cm), có loét sâu bề mặt
• Rối loạn đông cầm máu nặng
• Có chống chỉ định chung của nội soi như thủng đường tiêu hóa, suy tim, suy hô hấp cấp đe dọa tính mạng người bệnh, người trưởng thành từ chối nội soi.
• Tùy vào tình trạng của người bệnh mà bác sĩ sẽ đề nghị phương án điều trị thay thế phù hợp.

Quy trình điều trị ung thư sớm bằng ESD

1. Chuẩn bị

Người bệnh sau khi nhập viện và hoàn thành các thủ tục sẽ được bác sĩ hướng dẫn những việc cần làm để có một cuộc điều trị qua nội soi tốt nhất. Một cuộc nội soi cắt hớt dưới niêm mạc (ESD) điều trị ung thư sớm cần nhiều thời gian hơn cắt polyp thông thường (polypectomy) hay cắt niêm mạc qua nội soi (EMR). ESD thường kéo dài từ 30 phút đến vài tiếng, vì vậy người bệnh cần tuân thủ theo các hướng dẫn của bác sĩ để đạt được kết quả cao nhất.

Một số lưu ý mà người bệnh cần biết:

• Nếu tổn thương ở thực quản hay dạ dày: Không ăn và uống sữa trong vòng ít nhất 8 tiếng; ngưng uống nước lọc trước khi thủ thuật 2 tiếng.
• Nếu ung thư ở trực tràng, đại tràng: ngoài nhịn ăn uống như trên thì người bệnh cần phải được chuẩn bị ruột sạch bằng cách uống thuốc xổ hay thụt tháo theo quy trình.
• Thực hiện các đánh giá sức khỏe và tư vấn lợi ích cũng như nguy cơ trước khi gây mê và trước nội soi bởi bác sĩ gây mê và bác sĩ nội soi.

2. Thực hiện

Bước đầu tiên trong quy trình thủ thuật cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa là người bệnh được gây mê toàn thân. Quá trình này được thực hiện bởi bác sĩ gây mê. Nội soi có gây mê không những sẽ làm cho người bệnh không lo lắng, không đau, không khó chịu trong lúc cắt bỏ tổn thương mà còn giúp bác sĩ nội soi thao tác chính xác để cắt bỏ an toàn các tổn thương hơn.

Quy trình thực hiện cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa như sau:

• Bước 1: Bác sĩ đưa ống nội soi có gắn camera chuyên dụng ở đầu ống soi vào ống tiêu hóa thông qua ngả miệng hoặc ngả hậu môn tùy theo tổn thương cần cắt bỏ nằm đường tiêu hóa trên như ở thực quản, dạ dày hay nằm ở đường tiêu hóa dưới như trực tràng hay đại tràng.
• Bước 2: Đánh dấu vị trí quanh tổn thương cần cắt và bóc tách.
• Bước 3: Tiêm vào lớp dưới niêm mạc của tổn thương dung dịch cao phân tử giúp tách chúng ra khỏi lớp cơ của thành ống tiêu hóa.
• Bước 4: Thực hiện cắt bóc tách bên dưới lớp niêm mạc và cắt theo chu vi tổn thương bằng dao điện chuyên dụng.
• Bước 5: Lấy khối niêm mạc và dưới niêm mạc có chứa tổn thương ung thư sớm ra khỏi cơ thể và kết thúc quá trình cắt hớt dưới niêm mạc qua nội soi.
• Bước 5: Cố định mẫu cắt và gửi bác sĩ giải phẫu bệnh đọc kết quả.

Tùy tổn thương khó hay dễ một cuộc thủ thuật ESD kéo dài từ 30 phút đến vài giờ

3. Sau khi điều trị

Người bệnh được đưa về phòng hồi sức sau thủ thuật. Thuốc mê sẽ hết tác dụng trong một thời gian ngắn sau đó. Đồng thời, bác sĩ sẽ kiểm tra mẫu niêm mạc đã được cắt hớt, cố định bằng dung dịch chuyên biệt và gửi đến bác sĩ giải phẫu bệnh lys để chẩn đoán và đánh giá bản chất của tổn thương. Bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ cung cấp cho chúng ta biết chẩn đoán của tổn thương là gì, ở giai đoạn nào, có xâm nhập mạch máu hay mạch bạch huyết chưa, đã cắt hết u chưa, bờ có an toàn không. Việc này hết sức quan trọng nhằm xác định người bệnh đã được cắt u an toàn chưa, có cần điều trị bổ sung hay không như cắt ESD bổ sung, phẫu thuật, hay hóa xạ trị kèm theo. Kết quả giải phẫu bệnh sẽ được thông báo đến người bệnh trong vài ngày làm việc. (2)

Người bệnh được tiếp tục theo dõi và đánh giá phục hồi sau điều trị. Theo dõi và kiểm soát những biến chứng mà người bệnh có thể gặp trong giai đoạn hậu phẫu.

Tùy vào vị trí, kích thước, độ khó của tổn thương và yếu tố nguy cơ của người bệnh, mà người bệnh sau thủ thuật ESD cần được theo dõi và điều trị tại bệnh viện hay ngoại trú.

Những biến chứng có thể gặp phải bao gồm:

• Cảm giác đau rát họng hay hậu môn nhẹ tùy nội soi bằng ngả miệng hay hậu môn
• Đau bụng thượng vị nhẹ thoáng qua, đầy hơi, chướng bụng nhẹ thoáng qua
• Tê tay chân một bên thoáng qua do người bệnh phải nằm một tư thế lâu trong lúc thực hiện thủ thuật

Những biến chứng nguy hiểm (tuy ít xảy ra) nhưng người bệnh vẫn cần lưu ý, bao gồm:

• Xuất huyết tại vị trí cắt hớt niêm mạc biểu hiện bằng nôn ra máu tươi hoặc tiêu ra máu tươi hay phân đen, người mệt, da xanh, ngất, tụt huyết áp.
• Thủng ống tiêu hóa
• Biến chứng lâu dài: Sẹo gây hẹp (như hẹp thực quản hay hậu môn) nếu tổn thương rộng chiếm hết chu vi lòng ống tiêu hóa

Những lưu ý sau khi điều trị

Sau khi xuất viện, bác sĩ sẽ hẹn ngày người bệnh cần tái khám. Trong thời gian này, người bệnh cần nghỉ ngơi, ăn lỏng dễ tiêu, tránh vận động thể lực mạnh như chơi tennis, cầu long, đá bóng hay cử tạ, …. Người bệnh hoàn toàn có thể đi lại, sinh hoạt nhẹ nhàng hằng ngày của mình mà không sợ bị đau vị không có vết mổ ở thành bụng. Người bệnh cần theo dõi những thay đổi bất thường của mình.

Người bệnh cũng cần đặc biệt chú ý đến những biến chứng nguy hiểm, cần lập tức đến khám ngay khi có các biểu hiện như:

• Có triệu chứng choáng váng, chóng mặt và ngất xỉu
• Sốt, lạnh run
• Đau ngực, khó thở, thở lấy hơi nhiều lần
• Nôn ra máu tươi
• Tiêu ra máu tươi hay phân đen
• Đau bụng tăng dần, kèm sốt

Thắc mắc hay gặp

1. Kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc có nguy hiểm không?

Cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa là một kỹ thuật tiến tiến, hiệu quả và an toàn. Phương pháp này ít xâm lấn, bảo tồn cấu trúc giải phẫu, sinh lý, giúp mau hồi phục, cho tiên lượng tốt với người bệnh bị ung thư đường tiêu hóa trong giai đoạn sớm.

Người bệnh trước khi thực hiện cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa cần phải thực hiện các quy trình chẩn đoán ung thư sớm một cách cẩn thận. Bác sĩ sẽ xem xét dựa trên tình trạng bệnh, liệu người bệnh có bất cứ dấu hiệu nào chống chỉ định thực hiện kỹ thuật này hay không. Điều này nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả cho người bệnh khi thực hiện cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa.

2. Cắt hớt dưới niêm mạc có điều trị khỏi ung thư giai đoạn sớm?

Phương pháp cắt hớt dưới niêm mạc quan nội soi (ESD) cho tỷ lệ điều trị thành công rất cao cho các tổn thương ung thư sớm vì phương pháp này giúp cắt rộng bờ chu vi và cắt sâu bên dưới tổn thương. Phần niêm mạc có chứa tế bào ung thư được lấy ra khỏi cơ thể thành một khối, bảo tồn được cấu trúc giải phẫu và chức năng hệ tiêu hóa từ đó giúp điều trị khỏi ung thư giai đoạn sớm.

Tuy nhiên, vẫn có tỉ lệ nhỏ dưới 1% tổn thương bị phát triển trở lại hay còn gọi là tái phát, thường do một số ung thư sớm dạng hiếm gặp. Tùy thuộc vị trí và dạng tái phát, bác sĩ có thể thực hiện các bước điều trị bổ sung sau đó như cắt ESD bổ sung, phẫu thuật hay hóa xạ trị. Do đó, người bệnh cần tuân thủ lịch tái khám định kỳ để kịp thời xử lý những vấn đề sức khỏe phát sinh.

3. Thực hiện kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc ở đâu tốt?

Cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa là một kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi bác sĩ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm thực hiện nhằm kiểm soát toàn bộ quy trình chẩn đoán và điều trị. Điều này đảm bảo các yếu tố bao gồm: loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư, giữ nguyên chức năng đường tiêu hóa, hạn chế tối đa các biến chứng trong và sau điều trị. Vì vậy, người bệnh nên chọn những cơ sở y tế uy tín, tập hợp các bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị hiện đại… để thực hiện điều trị.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống PlinkCare, xin vui lòng liên hệ:

Cắt hớt dưới niêm mạc điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, loại bỏ những tế bào ung thư ở ống tiêu hóa, có tiên lượng tốt và tỷ lệ tái phát thấp (<1%). Tuy nhiên, phương pháp này không dành cho tất cả mọi người. Người bệnh cần thực hiện chẩn đoán và đánh giá các chống chỉ định với bác sĩ trước khi thực hiện để đảm bảo hiệu quả điều trị cao nhất.