Cách xử trí tăng huyết áp cấp cứu tại nhà theo hướng dẫn Bộ Y tế

Tầm quan trọng của xử trí cơn tăng huyết áp cấp cứu kịp thời

Tăng huyết áp cấp cứu là tình trạng huyết áp tăng đột ngột, với chỉ số huyết áp tâm thu vượt quá 180 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương trên 120 mmHg, kèm theo tổn thương cơ quan đích mới xuất hiện, tiến triển hoặc nặng hơn.

Khi phát hiện tăng huyết áp cấp cứu, bệnh nhân cần được đưa đến khoa cấp cứu của bệnh viện ngay lập tức. Bệnh nhân cần phải được hạ áp ngay bằng thuốc hạ áp qua đường tĩnh mạch để ngăn chặn và hạn chế tối thiểu tổn thương cơ quan đích.

Xử trí kịp thời cơn tăng huyết áp cấp cứu đóng vai trò sống còn trong việc ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Mỗi phút trôi qua, nguy cơ tổn thương các cơ quan quan trọng như não, tim và thận càng tăng cao. Vì vậy, điều trị hạ huyết áp kịp thời và kiểm soát huyết áp không chỉ giúp giảm áp lực lên các mạch máu mà còn ngăn chặn sự tiến triển của các tổn thương cơ quan đích. Đồng thời, giúp cải thiện tiên lượng lâu dài cho bệnh nhân, giảm thiểu khả năng tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống sau khi vượt qua cơn cấp cứu.

Dấu hiệu nhận biết cơn tăng huyết áp cấp cứu

Nhận biết sớm các dấu hiệu của cơn tăng huyết áp cấp cứu là vô cùng quan trọng, giúp bác sĩ can thiệp kịp thời và hiệu quả. Dấu hiệu chính để nhận biết tăng huyết áp cấp cứu là huyết áp tăng cao nghiêm trọng, với huyết áp tâm thu >180 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương >120 mmHg, kèm theo đó là các tổn thương cơ quan đích.

Các tổn thương cơ quan đích trong cơn tăng huyết áp cấp cứu có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ quan khác nhau trong cơ thể:

• Về hệ thần kinh: Xuất huyết nội sọ, xuất huyết dưới nhện, bệnh não tăng huyết áp, đột quỵ thiếu máu não hoặc nhồi máu não.
• Hệ tim mạch: Các biểu hiện nghiêm trọng bao gồm nhồi máu cơ tim cấp, suy tim cấp tính có thể kèm phù phổi cấp, đau ngực không ổn định và phình bóc tách động mạch chủ.
• Hệ tiết niệu: Suy thận cấp hoặc viêm cầu thận cấp.
• Ở phụ nữ mang thai: Có nguy cơ sản giật – một biến chứng nguy hiểm cần đặc biệt lưu ý.
• Bệnh võng mạc ác tính: Tổn thương ở mắt trong cơn tăng huyết áp cấp cứu. (1)

Cách xử trí tăng huyết áp cấp cứu

Xử trí ban đầu trong trường hợp tăng huyết áp cấp cứu đúng cách đóng vai trò quyết định đối với tiên lượng và kết quả điều trị của bệnh nhân:

• Khi phát hiện bản thân hoặc người bệnh các triệu chứng nghi ngờ tăng huyết áp cấp cứu như đau đầu dữ dội, rối loạn thị giác, khó thở, đau ngực hoặc các dấu hiệu thần kinh bất thường, cần lập tức đo huyết áp.
• Xác nhận tình trạng cấp cứu: Nếu huyết áp tâm thu cao vượt quá 180 mmHg và hoặc huyết áp tâm trương trên 120 mmHg, kèm theo các dấu hiệu tổn thương cơ quan đích, xác định đây là tình trạng cấp cứu.
• Gọi cấp cứu: Liên hệ ngay với dịch vụ cấp cứu y tế hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất bằng phương tiện nhanh nhất có thể.
• Trong thời gian đợi cấp cứu đến, cần để người bệnh ngồi hoặc nằm ở tư thế thoải mái, đầu cao hơn tim, thường là tư thế nửa nằm nửa ngồi; đồng thời, nới lỏng quần áo, thắt lưng, cà vạt…

Đánh giá tình trạng tăng huyết áp cấp cứu phụ thuộc vào các triệu chứng và dấu hiệu hiện có. Khi đã xác định được tình trạng tăng huyết áp cấp cứu đang xảy ra hoặc có khả năng xảy ra, bác sĩ có thể cho thực hiện thêm một số phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Xét nghiệm đánh giá chức năng và một số biến chứng.
• Đo điện tâm đồ.
• Chụp X-quang ngực.
• Chụp cắt lớp vi tính.

Bệnh nhân tăng huyết áp cấp cứu được điều trị như thế nào?

Trong trường hợp nghi ngờ tăng huyết áp cấp cứu với tổn thương cơ quan đích xác định rõ ràng, người bệnh cần được điều trị ngay. Tùy thuộc vào loại tổn thương cơ quan đích, phạm vi và mức độ nghiêm trọng của tổn thương, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho từng người bệnh.

Khi xử lý tình huống tăng huyết áp cấp cứu, cần giảm huyết áp tâm thu không vượt quá 25% trong 60 phút đầu tiên. Nếu tình trạng ổn định, bác sĩ sẽ tiếp tục hạ huyết áp xuống khoảng 160/100 – 110 mmHg trong 2-6 giờ tiếp theo. Sau đó, thận trọng đưa huyết áp về mức bình thường trong khoảng thời gian từ 24-48 giờ.

Tuy nhiên, có những tình huống đặc biệt đòi hỏi chỉ định riêng bao gồm:

• Đối với bệnh nhân bị bóc tách động mạch chủ, cần hạ huyết áp tâm thu xuống dưới 120 mmHg trong giờ đầu tiên.
• Với phụ nữ mắc tiền sản giật, sản giật hoặc bệnh nhân bị cơn tăng huyết áp do u tủy thượng thận, mục tiêu là giảm huyết áp tâm thu xuống dưới 140 mmHg trong vòng một giờ.
• Trong trường hợp nhồi máu não cấp tính (dưới 72 giờ), việc sử dụng thuốc hạ áp có thể không cần thiết trừ khi huyết áp vượt quá 220/110 mmHg. Khi đó, nên giảm huyết áp không quá 15% trong 24 giờ đầu. Nếu cần dùng thuốc tiêu sợi huyết, huyết áp cần được hạ xuống dưới 185/110 mmHg trước khi truyền và duy trì dưới 180/105 mmHg trong 24 giờ sau khi truyền.
• Với bệnh nhân nhồi máu não sau 72 giờ đã được điều trị hạ áp trước đó, mục tiêu là đưa huyết áp xuống dưới 130/80 mmHg. Đối với những người chưa từng điều trị hạ áp, nếu huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên, cần can thiệp để đạt mục tiêu dưới 130/80 mmHg. Tuy nhiên, nếu huyết áp dưới 140/90 mmHg mà chưa từng điều trị thì không cần can thiệp.
• Trong 6 giờ đầu của xuất huyết nội sọ, nếu huyết áp vượt quá 220 mmHg, cần sử dụng thuốc hạ áp truyền tĩnh mạch và theo dõi chặt chẽ. Nếu huyết áp nằm trong khoảng 150-220 mmHg, việc hạ xuống 140 mmHg được coi là an toàn và có thể cải thiện chức năng. Tuy nhiên, không nên hạ huyết áp xuống dưới 140 mmHg.

Phương pháp ưu tiên để kiểm soát huyết áp là sử dụng thuốc truyền tĩnh mạch, cho phép điều chỉnh liều lượng và tránh hạ huyết áp quá mức. Bác sĩ sẽ lựa chọn các loại thuốc có tác dụng nhanh, thời gian tác dụng ngắn, hiệu quả mạnh, phục hồi nhanh chóng và ít tác dụng phụ. Ngoài ra, nên có sẵn dạng uống để thuận tiện cho việc chuyển đổi thuốc khi bệnh nhân xuất viện.

Một số loại thuốc truyền tĩnh mạch phổ biến trong điều trị tăng huyết áp cấp cứu bao gồm: Sodium nitroprusside, nicardipine, nitroglycerine, labetalol, hydralazine, esmolol, enalaprilat, fenoldopam và phentolamine.

Trong quá trình xử trí tăng huyết áp cấp cứu, ngoài việc đánh giá và điều trị các tổn thương cơ quan đích, cần giải quyết các yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng tăng huyết áp. Các yếu tố này bao gồm: cơn đau, trạng thái lo âu, sử dụng các chất kích thích như amphetamine hay cocaine.

Song song với đó, bác sĩ cũng sẽ xác định nguyên nhân gốc rễ của cơn tăng huyết áp và có biện pháp điều trị thích hợp, giúp kiểm soát cơn tăng huyết áp hiện tại và ngăn ngừa các đợt tái phát trong tương lai.

Biện pháp phòng ngừa cơn tăng huyết áp cấp cứu

Biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa cơn tăng huyết áp cấp cứu là người bệnh tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị bằng thuốc hạ huyết áp đã được kê đơn. Đối với các trường hợp tăng huyết áp thông thường, người bệnh có thể thăm khám theo định kỳ hoặc theo chỉ định của bác sĩ để được theo dõi tình trạng bệnh.

Tuy nhiên, bệnh nhân bị tăng huyết áp nặng như tăng huyết áp cấp cứu, cần có sự can thiệp của chuyên gia tim mạch. Đặc biệt là khi người bệnh được chỉ định sử dụng từ 3 loại thuốc hạ huyết áp trở lên mà vẫn không kiểm soát được huyết áp, cần thông báo ngay với bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và thay đổi hoặc điều chỉnh thuốc nếu cần thiết. (2)

Song song với đó, người bệnh cần duy trì lối sống lành mạnh bao gồm: Chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn với cường độ phù hợp và hạn chế căng thẳng. Bệnh nhân cần theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà và ghi lại kết quả đo huyết áp để có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh nhân tăng huyết áp cấp cứu sau khi chăm sóc bao lâu ổn định?

Thời gian ổn định của bệnh nhân tăng huyết áp cấp cứu sau khi được chăm sóc y tế có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và khả năng đáp ứng của cơ thể với điều trị. Thông thường, các bác sĩ sẽ cố gắng hạ huyết áp xuống mức an toàn trong vòng 24-48 giờ đầu tiên, với mục tiêu giảm 25% huyết áp trong giờ đầu tiên. Tuy nhiên, quá trình theo dõi và điều chỉnh thuốc có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần để đảm bảo huyết áp ổn định và không có biến chứng mới xuất hiện.

2. Mức huyết áp đủ cao để nhập viện là bao nhiêu?

Khi huyết áp tâm thu vượt quá 180 mmHg và hoặc huyết áp tâm trương trên 120 mmHg, đặc biệt khi có kèm theo các triệu chứng như đau đầu dữ dội, rối loạn thị giác, khó thở, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị sớm.

>> Xem thêm: Huyết áp cao nhất là bao nhiêu? Phạm vi tối đa cần cấp cứu y tế?

3. Huyết áp cao đến mức nào thì nguy hiểm tính mạng?

Huyết áp tâm thu trên 180mmHg và hoặc huyết áp tâm trương trên 120 mmHg là tình trạng cần được cấp cứu y tế và có thể đe dọa tính mạng, đặc biệt nếu kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng như đau ngực dữ dội, khó thở nghiêm trọng, hoặc các dấu hiệu của đột quỵ. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tốc độ tăng huyết áp, thời gian duy trì huyết áp cao và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Liên hệ Hotline PlinkCare cho trường hợp tăng huyết áp cấp cứu

Khi bản thân hoặc người bên cạnh có huyết áp cao kèm với dấu hiệu tổn thương cơ quan đích, cần nhanh chóng gọi 115 hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất để được điều trị khẩn cấp, tránh những biến chứng nguy hiểm đến tim, não, thận… Bên cạnh đó, người có các yếu tố nguy cơ hoặc đang ở mức tiền tăng huyết áp, tăng huyết áp mức độ nhẹ, cũng nên chủ động thăm khám thường xuyên để có biện pháp kiểm soát huyết áp tốt hơn.

Tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare được trang bị hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, các trang thiết bị tối tân, cùng với đội ngũ chuyên gia đầu ngành luôn tận tụy, hết lòng vì người bệnh. Khi đến thăm khám và điều trị các bệnh lý tim mạch tại đây, người bệnh sẽ được trải nghiệm dịch vụ khám, tư vấn, điều trị toàn diện và chuyên nghiệp, mang đến hiệu quả chữa trị và sự hài lòng ở mức cao nhất.

Xử trí tăng huyết áp cấp cứu cần nhanh chóng và đúng cách vì là tình trạng nguy hiểm. Vì vậy, khi bản thân hoặc người xung quanh có mức huyết áp cao tăng cao nghiêm trọng (HATT > 180 mmHg và/hoặc HATTr > 120 mmHg), có kèm theo tổn thương cơ quan đích, cần liên hệ cấp cứu ngay lập tức hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất để được điều trị kịp thời.