Cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi tại nhà hiệu quả

Bỏng nước sôi là gì?

Bỏng nước sôi là tai nạn thường gặp trong gia đình do tiếp xúc với nước nóng gây ra các tổn thương mô. Bỏng nước sôi (bỏng nước) có thể do nước sôi, nước nóng hoặc hơi nước. Mức độ nguy hiểm của vết thương do bỏng nước sôi phụ thuộc vào nhiệt độ của nước, thời gian tiếp xúc và diện tích vùng da bị ảnh hưởng. (1)

Bỏng nước sôi gây ra các tổn thương cho da và các mô liên kết bên dưới, phá hủy các tế bào. Trong trường hợp nghiêm trọng, bỏng nước trên diện rộng dễ bị nhiễm trùng, các tổn thương không thể chữa lành, hoại tử, mất chi. Nhiễm trùng vết thương bỏng tạo điều kiện cho nhiễm trùng huyết, đe dọa trực tiếp đến tính mạng nạn nhân.

Các mức độ bỏng nước sôi

Dựa vào kích thước và độ sâu của tổn thương, bỏng nước sôi được chia làm 3 mức độ, từ nhẹ đến khẩn cấp: (2)

• Bỏng cấp độ 1 (bỏng bề mặt) chỉ ảnh hưởng đến lớp biểu bì hoặc lớp ngoài của da. Vết bỏng có màu đỏ, đau, khô và không có mụn nước. Chúng có thể tự lành lại sau một vài ngày, hiếm khi để lại sẹo hoặc các tổn thương lâu dài.
• Bỏng độ 2 (bỏng một phần) tổn thương ảnh hưởng đến lớp biểu bì và một phần lớp hạ bì của da. Vết bỏng có màu đỏ, phồng rộp và có thể sưng tấy, mụn nước, gây đau đớn.
• Bỏng độ 3 (toàn bộ độ dày) phá hủy lớp biểu bì và hạ bì, có thể làm tổn thương xương, cơ và gân bên dưới. Khi xương, cơ hoặc gân bị bỏng, tình trạng này có thể được gọi là bỏng cấp độ 4. Chỗ bỏng có màu trắng hoặc cháy thành than. Không có cảm giác ở khu vực này vì các đầu dây thần kinh đã bị phá hủy.

Những vết bỏng nặng và lan rộng hơn cần được điều trị chuyên khoa. Dựa trên thể trạng và phần trăm diện tích bề mặt cơ thể bị bỏng, bác sĩ sẽ có nhận định về thương tích và cách điều trị phù hợp. Hiệp hội Bỏng Hoa Kỳ khuyến cáo nạn nhân bỏng được xác định thuộc trường hợp sau cần được điều trị chuyên khoa:

• Bỏng trên 10% tổng diện tích bề mặt cơ thể trở lên (TBSA).
• Bỏng toàn thân.
• Bỏng ở mặt, tay, chân, háng hoặc vùng sinh dục.
• Bỏng lan khắp một phần cơ thể.
• Bỏng kèm theo tổn thương do hít phải, ảnh hưởng đến đường thở hoặc phổi.
• Nạn nhân đang mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, huyết áp cao, bệnh tim, bệnh thận hoặc bệnh đa xơ cứng.

Khi bị bỏng nước sôi nên làm gì ngay lúc đó?

Khi bị bỏng nước sôi cần loại bỏ nguồn nhiệt ngay lập tức. Sau đó, đặt vùng da bị thương dưới vòi nước lạnh đang chảy hoặc ngâm vào nước lạnh trong 20 phút để làm dịu vết thương. Tuyệt đối không dùng nước đá để làm dịu vết thương do bỏng nước sôi.

Sau đó cần tiến hành sơ cứu bỏng, hỗ trợ khẩn cấp đối với tình trạng bỏng nặng, ảnh hưởng đến tính mạng như suy hô hấp, ngưng thở, chấn thương nặng đi kèm. Mục đích của sơ cấp cứu ban đầu là hạn chế nhiễm trùng vết thương bỏng, băng bó tạm thời trong thời gian nạn nhân chờ hoặc đang được đưa đến cấp cứu tại các cơ sở y tế gần nhất. Các thao tác sơ cấp cứu cần được tiến hành ngay sau khi bị bỏng, càng sớm càng tốt.

Hướng dẫn cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi (bỏng nhẹ) đơn giản dễ hiểu

Các trường hợp bỏng nặng, từ độ 2 trở lên, phải đưa nạn nhân đi cấp cứu ngay. Những hướng dẫn làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi bên dưới chỉ dùng cho các trường hợp bỏng độ 1, bỏng nhẹ, trên diện tích nhỏ. Đối với các trường hợp bỏng nặng, bỏng diện rộng cần được đưa đến cơ sở y tế, không tự ý điều trị hay giảm đau.

1. Các phương pháp tự nhiên

Bác sĩ khuyến cáo, các phương pháp tự nhiên giúp làm giảm đau và dưỡng ẩm, hỗ trợ trong quá trình điều trị vết bỏng nước sôi chỉ nên sử dụng khi có chỉ định hoặc đã tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị. Không tự ý sử dụng, đặc biệt trong trường hợp bỏng nặng, tổn thương sâu.

Ở giai đoạn cuối quá trình điều trị bỏng, khi vết thương đã hình thành da non, người bệnh có thể được sử dụng thêm các sản phẩm như gel nha đam, bột nghệ, mật ong,… để giúp vết thương mau lành, hạn chế để lại sẹo, nuôi dưỡng, hình thành vết da mới.

Trong trường hợp dùng như cách giảm đau rát khi bị bỏng, cần thận trọng vì dễ gây nhiễm trùng. Tốt nhất, sau khi bỏng nước sôi, nạn nhân sau khi sơ cứu và đến cơ sở y tế, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại thuốc, kem bôi, gel,… giảm đau có thể sử dụng trong quá trình điều trị vết thương.

1.1 Gel nha đam

Trong gel nha đam (lô hội) chứa các hợp chất có tác dụng làm giảm đau và viêm, đồng thời kích thích sự phát triển và phục hồi của da. Nó cũng là một chất giữ ẩm hiệu quả. Vì lý do này, bôi gel nha đam đã trở thành một trong những cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi.

Gel nha đam được sử dụng tốt nhất cho các vết bỏng nhẹ và kích ứng da nhẹ. Tuyệt đối không sử dụng gel nha đam lên vết bỏng nặng hoặc vùng da có vết thương hở.

1.2 Bột nghệ

Bột nghệ hoặc nghệ tươi có thành phần hoạt chất curcumin với hoạt tính chống oxy hóa, chống viêm và làm sạch da, đóng vai trò quan trọng trong việc chữa lành vết thương. Bôi nghệ tươi hoặc hỗn hợp bột nghệ pha sệt lên vết bỏng, để khô tự nhiên và rửa lại với nước khi sạch có thể giúp giảm đau, giảm viêm và nhanh lành vết bỏng nhẹ, ngoài da.

1.3 Mật ong

Mật ong chưa qua chế biến, không pha loãng đã được sử dụng trong các nghiên cứu lâm sàng và cho kết quả rất tốt trong việc hỗ trợ điều trị, làm dịu cảm giác đau rát do bỏng hoặc vết thương. Mật ong có tác dụng chống vi khuẩn, độ pH thấp, tác dụng hút ẩm và hàm lượng hydro peroxide, đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả trong điều trị bỏng ngoài da.

Các thử nghiệm tiêu chuẩn đã chứng minh mật ong vô trùng, cho đến nay chưa có nghiên cứu lâm sàng nào cho thấy bất kỳ biến chứng nào như dị ứng, sau khi sử dụng trong vết thương và vết bỏng. Do đó, mật ong có thể được sử dụng ở dạng chưa qua chế biến và không pha loãng, giúp làm dịu vết thương, cảm giác đau rát do bỏng.

1.4 Khoai tây

Đối với vết bỏng nước sôi nhẹ, vùng da bị tổn thương hẹp, có thể sử dụng khoai tây tươi, cắt lát mỏng và đắp lên vùng da, giúp làm dịu cảm giác đau rát. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, không có bằng chứng nào cho thấy khoai tây có tác dụng băng vết bỏng trong giai đoạn cấp tính.

2. Thuốc bôi

Thuốc bôi là cách giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi cần được sử dụng khi có chỉ định, đơn thuốc từ bác sĩ. Không tự ý mua và sử dụng các sản phẩm thuốc bôi lên vết bỏng vì các thành phần của thuốc có thể gây kích ứng, nhiễm trùng hoặc hoại tử vết thương.

Những điều nên và không nên làm khi bị bỏng nước sôi

Khi bị bỏng nước sôi, cần được sơ cứu đúng cách, dưới đây là những điều nên làm và không nên làm, giúp hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.

1. Những điều nên làm

• Lặp tức loại bỏ nguồn nhiệt để tránh làm tổn thương lan rộng.
• Làm mát vùng da bị bỏng dưới vòi nước chảy hoặc ngâm trong nước lạnh 20 phút. Tuyệt đối không dùng nước đá để làm dịu vết bỏng.
• Lau khô và giữ vùng da bị bỏng luôn sạch, loại bỏ quần áo, trang sức hoặc bất kỳ vật dụng nào xung quanh vùng da bị ảnh hưởng. Tránh cọ xát vùng da bị bỏng.
• Nếu có quần áo hoặc vật dụng nào dính trên vùng da bị bỏng, tuyệt đối không loại bỏ chúng vì sẽ gây lột da, tạo điều kiện nhiễm trùng tại vết bỏng.
• Sử dụng gạc vô trùng, vải sạch hoặc vật liệu không dính như màng bọc thực phẩm che vết bỏng lại.
• Không để cơ thể mất nhiệt, mất nước trong quá trình sơ cứu vết thương.
• Đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu vết thương do bỏng nước sôi.

2. Những điều không nên làm

Không thực hiện các hành động dưới đây để tránh làm vết bỏng thêm nặng hoặc nhiễm trùng:

• Không tự ý bôi kem, dầu hoặc bất kỳ thứ gì lên vùng da bị bỏng, điều này có thể làm vết thương trở nặng hơn.
• Không dùng băng cá nhân, băng dính dán lên vùng da bị bỏng và khi gỡ ra dễ làm tổn thương vùng da bị bỏng.
• Không chạm vào, gãi lên vùng da bị bỏng, điều này dễ làm rách ra, tạo điều kiện cho vi khuẩn từ tay, từ bên ngoài xâm nhập vào vết thương.
• Không tự ý điều trị, trường hợp bỏng nước sôi nặng, cần được cấp cứu kịp thời và điều trị phù hợp.

Bị bỏng nước sôi cần lưu ý điều gì?

Bị bỏng nước sôi cần lưu ý, vết thương phải được điều trị kịp thời và hiệu quả để ngăn ngừa tổn thương và nhiễm trùng da. Đồng thời, nếu có thể, nên duy trì khả năng cử động hoàn toàn của vùng bị ảnh hưởng. Ngâm vùng da đó dưới nước mát ít nhất 20 phút, cởi bỏ quần áo và đồ trang sức xung quanh vùng da bị ảnh hưởng. Các vết phồng rộp phải được để nguyên và can thiệp điều trị y khoa. (3)

Trường hợp nào cần liên hệ bác sĩ?

Trường hợp dưới đây cần liên hệ bác sĩ, đến cấp cứu ngay tại cơ sở y tế:

• Vết bỏng sâu, ngay cả khi nạn nhân không cảm thấy đau.
• Diện tích vết thương lớn hơn 20cm.
• Vết bỏng liên quan đến đường thở, mặt, tay hoặc bộ phận sinh dục.
• Vùng da bị bỏng phồng rộp hoặc có các mảng màu nâu, đen hoặc trắng.
• Nạn nhân thấy khó thở.

Các biện pháp điều trị bỏng nước sôi khi triển biến nặng

Các biện pháp điều trị bỏng nước sôi khi triển biến nặng bao gồm:

• Băng thuốc và sử dụng thuốc giảm đau.
• Phẫu thuật ghép da.
• Tiêm uốn ván khi có dấu hiệu nhiễm trùng.
• Điều trị nhiễm trùng dựa trên từng trường hợp cụ thể.

Mức độ nghiêm trọng của tổn thương và thể trạng người bệnh là yếu tố quyết định đến quyết định điều trị của bác sĩ.

Phòng ngừa bỏng nước sôi

Phòng ngừa bỏng nước sôi bằng cách:

• Cẩn thận khi nấu ăn.
• Để các chất lỏng nóng xa tầm tay trẻ em.
• Cẩn thận khi cho trẻ ăn thức ăn nóng, đặc biệt là các món nước.
• Kiểm tra nhiệt độ của máy nước nóng, tắt máy khi không sử dụng.
• Đảm bảo nhiệt độ nước khi tắm dưới 50°C để tránh bị bỏng.

Nhìn chung, cách phòng ngừa bỏng nước sôi hiệu quả chính là cẩn thận khi sử dụng nước sôi, nước nóng. Vì hầu hết các trường hợp bỏng nước sôi là tai nạn do bất cẩn trong quá trình sử dụng, nấu ăn.

Các cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị và chỉ có tác dụng với các vết thương ngoài da, bỏng nhẹ. Tuyệt đối không được tự ý điều trị vết bỏng tại nhà, điều này tạo điều kiện cho nhiễm trùng và gây các biến chứng nguy hiểm.

Bỏng nước sôi cần được sơ cứu đúng cách và cấp cứu kịp thời để ngăn nhiễm trùng và tổn thương lan rộng. Cấp cứu nạn nhân bị bỏng nước sôi tại khoa Cấp Cứu, PlinkCare TP.HCM, người bệnh được nhanh chóng kiểm tra và điều trị khắc phục tổn thương da do nhiệt an toàn, hiệu quả.

Hy vọng với những thông tin bài viết chia sẻ đã giúp bạn hiểu đúng hơn về cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi, nên thực hiện như thế nào? nên làm gì? không nên làm gì đối với vết thương do bỏng nước.