Chiếu đèn vàng da sơ sinh được thực hiện khi nào? Cách thực hiện

Tổng quan về vàng da sơ sinh

Vàng da là một hiện tượng diễn ra khá phổ biến ở trẻ sơ sinh, xảy ra ở 60% trẻ sơ sinh đủ tháng và 80% ở trẻ sinh non. Đây là tình trạng trẻ sơ sinh tích tụ quá nhiều bilirubin – một hợp chất có màu vàng, trong cơ thể. Ban đầu trẻ sẽ bắt đầu vàng da ở vùng mặt, cổ, tiếp đó xuống phần thân, chân, tay và cuối cùng là vàng da ở lòng bàn tay, bàn chân. Lòng trắng mắt của trẻ sơ sinh bị vàng da cũng có thể chuyển màu vàng. Trẻ sinh non, sinh nhẹ cân, suy dinh dưỡng, có nguồn gốc Đông Á hoặc sinh ra từ mẹ đái tháo đường thai kỳ sẽ có nguy cơ vàng da sơ sinh cao.

Vàng da sơ sinh được chia làm hai nhóm: vàng da bệnh lý và vàng da sinh lý. Hầu hết các trường hợp vàng da là sinh lý, diễn ra ở mức độ nhẹ và có thể tự giới hạn, tự khỏi khi được chăm sóc đúng cách. Nhưng ở một số trường hợp, vàng da diễn tiến nặng, trở thành vàng da bệnh lý gây biến chứng nguy hiểm như ngộ độc thần kinh, đe dọa tử vong… Vàng da bệnh lý gây nên các triệu chứng nặng hơn như nôn ói, bỏ bú, li bì, sốt, nước tiểu sậm màu và phân bạc màu. Trẻ bị vàng da bệnh lý cần được phát hiện và can thiệp sớm để phòng ngừa biến chứng.

Theo chia sẻ của các chuyên gia, vàng da sinh lý xảy ra do các chức năng cơ thể của trẻ sơ sinh còn non nớt, chưa hoạt động thật sự hiệu quả. Ở trẻ sơ sinh, lượng tế bào hồng cầu trong máu lớn nhưng đời sống của các tế bào này ngắn (khoảng 70 – 90 ngày ở trẻ đủ tháng và dưới 70 ngày ở trẻ sinh non). Và khi các tế bào hồng cầu này bị phá vỡ, bilirubin tự do sẽ được tạo thành.

Tuy nhiên, lúc này chức năng gan – mật của trẻ còn kém dẫn đến sự chuyển hóa bilirubin tự do thành bilirubin hòa tan diễn ra chậm, bilirubin tích tụ ngày càng nhiều trong cơ thể gây vàng da. Ngoài ra, vàng da sinh lý có thể xảy ra nếu trẻ không được bú đủ sữa mẹ, bú sữa mẹ sai cách dẫn đến cơ thể bị thiếu hụt dưỡng chất và mất nước. Vàng da bệnh lý có thể gây ra bởi các nguyên nhân như nhiễm trùng, vàng da tắc mật, phình đại tràng bẩm sinh, thiếu men G6PD, bệnh lý hồng cầu hình cầu, teo đường mật…

Chỉ định chiếu đèn vàng da sơ sinh

Chiếu đèn vàng da sơ sinh được sử dụng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh bị vàng da, là lựa chọn điều trị đầu tiên. Luồng ánh sáng xanh đặc biệt sẽ được chiếu vào người trẻ để phân hủy bilirubin. Ánh đèn có thể chiếu từ trên xuống dưới hoặc từ dưới lên trên (sử dụng chăn sợi quang) hoặc hết hợp cả hai tùy theo chỉ định của bác sĩ.

Quy trình từng bước về cách chiếu đèn chữa vàng da

Nguyên tắc chính trong điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh là giảm nồng độ bilirubin máu xuống ngưỡng an toàn, ngăn ngừa biến chứng do vàng da, đảm bảo chăm sóc thiết yếu và kiểm soát rối loạn đi kèm. Quy trình chiếu đèn vàng da sơ sinh gồm:

1. Thăm khám và đánh giá mức độ vàng da ở trẻ

Bác sĩ điều trị sẽ thăm khám và đánh giá tình trạng chung của trẻ. Đồng thời, một số xét nghiệm, có thể là xét nghiệm máu được thực hiện để đánh giá nồng độ bilirubin trong máu. Tiếp đó, trẻ sẽ được tiến hành chăm sóc thiết yếu sơ sinh, giữ ấm, cho bú sớm và phòng ngừa nhiễm khuẩn.

2. Chuẩn bị trước khi chiếu đèn vàng da sơ sinh

Nhân viên y tế sẽ chuẩn bị đèn cũng như các thiết bị cần thiết để thực hiện chiếu đèn cho trẻ. Trẻ sơ sinh sẽ được nhân viên y tế cởi trần, mặc tã và che mắt cẩn thận.

3. Tiến hành chiếu đèn vàng da sơ sinh

Trong quá trình chiếu đèn vàng da, nồng độ bilirubin máu, thân nhiệt của trẻ sẽ được theo dõi chặt chẽ nhằm phát hiện sớm tình trạng mất nước (nếu có). Ánh sáng chiếu liên tục và chỉ tạm ngừng khi cho trẻ bú, thay tã hoặc tắm. Trẻ sẽ được xoay trở thường xuyên để đảm bảo diện tích tiếp xúc với ánh sáng tối ưu nhất.

4. Kiểm tra sau khi chiếu đèn vàng da sơ sinh

Khi nồng độ bilirubin về ngưỡng an toàn, ổn định, bác sĩ sẽ khuyến cáo trẻ xuất viện và hướng dẫn bố mẹ chăm sóc tại nhà. Lúc này, bố mẹ lưu ý chăm sóc trẻ đúng cách và đưa trẻ tái khám định kỳ.

>>>Có thể bạn chưa biết: Sau khi chiếu đèn bé vẫn bị vàng da phải làm sao?

Lưu ý khi chiếu đèn vàng da sơ sinh

Dưới đây là một số lưu ý về chiếu đèn vàng da sơ sinh, bố mẹ nên biết:

1. Máy chiếu đèn vàng da

Đèn chiếu trị vàng da cần được lựa chọn cẩn thận, chuyên dụng cho trẻ sơ sinh với cường độ và bước sóng ánh sáng phù hợp.

2. Khoảng cách chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh

Khoảng cách giữa trẻ và đèn trị vàng da không quá 40cm để đảm bảo hiệu quả điều trị.

3. Thời gian chiếu đèn cho trẻ vàng da

Quá trình chiếu đèn trị vàng da sơ sinh có thể kéo dài trong vài ngày tùy theo chỉ định của bác sĩ. (1)

Có nên chiếu đèn vàng da sơ sinh tại nhà?

Hiện nay, tại nhiều quốc gia, trẻ sơ sinh vàng da có thể được chiếu đèn tại nhà. Tuy nhiên, tại Việt Nam vẫn chưa có khuyến cáo nào về việc chiếu đèn vàng da sơ sinh tại nhà. Trẻ vàng da, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị/hỗ trợ phù hợp. Việc chiếu đèn nên được thực hiện tại bệnh viện để bác sĩ theo dõi, kiểm soát, đảm bảo hiệu quả điều trị, ngăn ngừa ngừa rủi ro cho trẻ.

>>>Tham khảo thêm: Vàng da ở trẻ sơ sinh bao lâu thì hết?

Tác dụng phụ của phương pháp chiếu đèn vàng da

Mặc dù được đánh giá cao về tính an toàn và hiệu quả nhưng phương pháp chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh vẫn có nguy cơ gây tác dụng phụ của chiếu đèn vàng da như:

• Tăng mất nước.
• Tiêu chảy, có thể gây đổi màu phân.
• Tổn thương võng mạc (xảy ra khi trẻ không được che mắt cẩn thận).
• Làm sậm màu da.
• Hạn chế tiếp xúc mẹ con.

>>>Tham khảo thêm: Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh hiệu quả

Chăm sóc trẻ sơ sinh chiếu đèn vàng da

Vàng da mức độ nhẹ, trẻ vẫn sẽ được cho tiếp xúc da kề da và cho bú đầy đủ. Mẹ nên cho trẻ bú thường xuyên, bú đúng cách và đủ sữa, từ 8 – 12 lần/ngày để giúp cơ thể tránh mất nước, có thể đào thải bilirubin dễ dàng hơn.

Địa chỉ điều trị vàng da sơ sinh đáng tin cậy

Điều trị vàng da sơ sinh, bố mẹ nên lựa chọn những cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa Sơ sinh để được thăm khám chuyên sâu cho trẻ, từ đó tư vấn điều trị phù hợp. Trung tâm Sơ sinh thuộc Hệ thống PlinkCare quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, nhiều năm kinh nghiệm trong thăm khám và điều trị cho trẻ sơ sinh.

Trẻ sơ sinh được sử dụng để chỉ những em bé khi mới chào đời đến khi bé được 30 ngày tuổi. Đây chính là giai đoạn đầu đời quan trọng đối với sự phát triển về cả sức khỏe, tư duy và cả thể chất của trẻ. Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, có đề kháng và miễn dịch non yếu, các chức năng của cơ thể chưa hoạt động hiệu quả nên chúng rất cần sự hỗ trợ tích cực từ người thân và y tế. Do đó, ngoài lựa chọn bệnh viện thăm khám uy tín, khi chăm sóc trẻ tại nhà, bố mẹ nên chú ý chăm sóc trẻ đúng cách, cẩn thận và đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Trung tâm Sơ sinh – PlinkCare được trang thiết bị hiện đại, chuyên dụng cho thăm khám và điều trị Sơ sinh, hệ thống phòng khám đạt chuẩn an toàn vệ sinh, vô khuẩn. Hơn nữa, các chuyên gia, y bác sĩ Sơ sinh – PlinkCare không ngừng cập nhật và nghiên cứu các phác đồ điều trị, kỹ thuật tiên tiến trên Thế giới để mang đến hiệu quả thăm khám, chữa bệnh tốt nhất. Một số dịch vụ hiện có tại Trung tâm Sơ sinh – PlinkCare, bố mẹ có thể tham khảo như:

• Thăm khám, chăm sóc và điều trị các bệnh lý ở trẻ sinh non, thiếu tháng.
• Khám và điều trị bệnh lý đường hô hấp, tiêu hóa, nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh.
• Chăm sóc chuyên sâu, chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh mắc hội chứng suy hô hấp cấp tính, rối loạn ruột.
• Tầm soát, thăm khám và điều trị dị tật bẩm sinh, bệnh tim bẩm sinh.
• Thăm khám và điều trị vàng da sơ sinh, vàng da kéo dài.
• Sàng lọc sơ sinh.
• Chấm bạc u hạt rốn ở trẻ sơ sinh.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về vàng da sơ sinh:

1. Sau khi chiếu đèn bé vẫn bị vàng da phải làm sao?

Sau khi chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh, trẻ vẫn sẽ bị vàng da nhưng tình trạng này sẽ nhanh chóng được cải thiện sau đó. Nhưng nếu vàng da không thuyên giảm, thậm chí ngày càng nặng hơn hoặc trẻ bị vàng da tái lại, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được hỗ trợ ngay lập tức.

2. Vàng da sinh lý có cần chiếu đèn không?

“Vàng da sinh lý có cần chiếu đèn không?” là vấn đề thường được cha mẹ thắc mắc. Thực tế, có nhiều phương pháp điều trị vàng da và trong từng trường hợp cụ thể bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng các phương pháp khác nhau. Ví dụ, vàng da sinh lý mức độ nhẹ, trẻ có thể tự khỏi mà không cần can thiệp từ y tế. Bác sĩ sẽ hướng dẫn mẹ chăm sóc trẻ đúng cách để hỗ trợ cải thiện vàng da như cho bú đúng cách, bú đủ sữa… Vàng da nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định chiếu đèn phù hợp.

Nhưng nếu vàng da bệnh lý, vàng da nặng có nguy cơ gây biến chứng cao, chiếu đèn tích cực hoặc thay máu sẽ được cân nhắc thực hiện. Do đó, khi phát hiện các dấu hiệu vàng da sơ sinh, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám để được hướng dẫn điều trị phù hợp, an toàn và hiệu quả nhất.

3. Phơi nắng cho trẻ vàng da có nên không?

Tắm nắng không giúp điều trị vàng da nếu trẻ vàng da đến ngưỡng phải can thiệp. Cho nên, để đảm bảo an toàn, bố mẹ vẫn nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về phương pháp chiếu đèn vàng da sơ sinh. Phương pháp này có thể được thực hiện tại nhà hoặc tại bệnh viện, tuy nhiên cần đảm bảo an toàn cho trẻ và nên có chỉ định của bác sĩ trước khi thực hiện.