Bướu cổ ở nam giới: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị và phòng ngừa

Nguyên nhân nam giới bị bướu cổ

Bướu cổ là phản ứng của các tế bào trong tuyến giáp với bất kỳ quá trình nào làm ngăn chặn việc sản xuất hormon giáp. Các nguyên nhân gây bướu cổ nam giới như: (1)

• Thiếu i-ốt: Sự thiếu hụt i-ốt trong chế độ ăn uống hằng ngày là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bướu cổ. I-ốt được xem như là một nguyên liệu cơ bản để tổng hợp nên các hormon giáp cho cơ thể. Thiếu i-ốt sẽ làm giảm tổng hợp hormon giáp, khi đó cơ thể sẽ có những cơ chế bù trừ, kết quả tuyến giáp tăng kích thước, sưng phồng lên tạo nên bướu ở cổ.
• Nội tiết: Chức năng nội tiết ảnh hưởng đến bướu cổ như thế nào? Tuyến giáp là tuyến lớn nhất của cơ thể, được điều hòa bởi hormone trục dưới đồi – tuyến yên. Sự ức chế trục dưới đồi – tuyến yên tác động lên quá trình sản xuất TSH, TSH ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất hormon giáp.
• Thiếu hụt enzyme: Quá trình tổng hợp hormon giáp luôn cần sự xúc tác của các enzyme đặc biệt. Bất kỳ một nguyên nhân nào giảm ức chế tổng hợp các loại enzyme này hoặc cản trở quá trình xúc tác đều ảnh hưởng đến nồng độ hormon giáp được phóng thích. Lượng hormon giáp giảm sút làm cho tuyến giáp sản sinh ra cơ chế bù trừ nên phải tăng kích thước để sản xuất ra đủ lượng cần thiết cho cơ thể.
• Một số loại thuốc: Tác dụng phụ của một số thuốc điều trị bệnh trong thời gian dài cũng là nguyên nhân gây bướu cổ như: thuốc kháng giáp tổng hợp, thuốc cản quang, thuốc điều trị bệnh thấp khớp cấp, thuốc điều trị rối loạn tâm thần như Lithium.
• Do yếu tố bẩm sinh: Bướu cổ cũng có thể được hình thành do những rối loạn bẩm sinh, có nguồn gốc từ gen được di truyền, bướu cổ trong trường hợp này khó dự phòng.
• Một số nguyên nhân khác: Hút thuốc lá có thể làm cản trở hấp thu i-ốt. Viêm giáp hoặc tiền sử bệnh tuyến giáp đã điều trị trước đó.

Một số bệnh tuyến giáp nam giới thường gặp

1. Cường giáp

Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp hoạt động quá mức. Nguyên nhân phổ biến gây bệnh cường giáp ở nam là bệnh Graves (Basedow) với bướu giáp mạch lan tỏa kèm lồi mắt hoặc không, số còn lại là bướu giáp đa nhân hóa độc do hormon tuyến giáp được sản xuất quá mức bình thường. Biểu hiện với các triệu chứng bao gồm: run tay, tim đập nhanh, hồi hộp, ăn nhiều mà gầy, sụt cân và thường hay nóng tính bất thường. (2)

2. Suy giáp

Suy giáp là do tình trạng chức năng tuyến giáp suy giảm, gây thiếu hụt hormon tuyến giáp, ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hóa và nhiều quá trình khác trong cơ thể. Người bệnh thường có các triệu chứng như: mệt mỏi, sợ lạnh, giọng khàn khàn, nhịp tim chậm lại, tăng cân, mặt phù, sưng phù quanh mắt, đau khớp, giảm trí nhớ, trầm cảm, táo bón.

Nam giới cần đến gặp bác sĩ sớm để tìm nguyên nhân gây suy giáp, như viêm tuyến giáp Hashimoto, sau điều trị cường giáp, phẫu thuật tuyến giáp, điều trị i-ốt phóng xạ.

3. Viêm tuyến giáp

Viêm tuyến giáp là tình trạng viêm (sưng) tuyến giáp. Viêm có thể dẫn đến tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) hoặc giảm hoạt động (suy giáp). Viêm tuyến giáp có nhiều loại khác nhau như: viêm tuyến giáp Hashimoto, viêm tuyến giáp bán cấp hoặc cấp tính (nguyên nhân do virus hoặc vi khuẩn), viêm tuyến giáp do xạ trị. (3)

4. Bướu giáp đơn thuần

Bướu giáp đơn thuần còn có tên khác: bướu giáp bình giáp hay bướu giáp lành tính.

Bướu giáp đơn thuần là tình trạng phì đại tuyến giáp nhưng không kèm suy giáp hay cường giáp, không phải là ung thư. Được chia làm hai nhóm chính là bướu giáp đơn thuần dạng lan tỏa (trường hợp tuyến giáp to lan tỏa, bệnh nhân khu trú ở một khu vực địa lý nhất định như vùng núi cao) và bướu giáp đơn thuần thể nhân (bướu do tiếp xúc với phóng xạ hoặc rối loạn miễn dịch bẩm sinh, bướu có thể là một nốt lành tính, thể nhiều nốt thường gặp ở người lớn tuổi). (4)

Một số người bị bướu cổ đơn thuần sẽ có các triệu chứng của tuyến giáp hoạt động kém. Nếu tuyến giáp quá lớn sẽ gây chèn ép khí quản, thực quản dẫn đến khó thở, khàn tiếng, khó nuốt hoặc lồi ra phía trước gây mất thẩm mỹ.

5. Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp phát triển khi các tế bào thay đổi hoặc đột biến. Các tế bào bất thường bắt đầu nhân lên trong tuyến giáp, tạo thành một khối u. Người bệnh thường lúc đầu không có biểu hiện về sau xuất hiện các triệu chứng như: sưng ở cổ, sưng hạch bạch huyết cổ, đau, khàn giọng, khó thở, khó nuốt. (5)

Nguyên nhân gây ung thư tuyến giáp có thể do tiếp xúc với mức độ phóng xạ cao, di truyền.

Các loại ung thư tuyến giáp:

• Ung thư tuyến giáp thể nhú chiếm 80% – 90%. Khối u lan truyền qua các hạch lympho vùng, ⅓ bệnh nhân có thể di căn sang phổi. Bệnh nhân < 55 tuổi u nhỏ khu trú tại tuyến giáp có tiên lượng tốt.
• Ung thư tuyến giáp thể nang chiếm khoảng 10%, thường gặp ở bệnh nhân lớn tuổi và ở những vùng thiếu i-ốt, lan theo đường máu di căn xa.
• Ung thư tuyến giáp thể tủy chiếm khoảng 4%, có tính chất gia đình được phát hiện ở giai đoạn đầu vì nó tạo ra một loại hormone calcitonin, di căn lan truyền qua hạch bạch huyết đến hạch các vùng cổ, trung thất, đôi khi đến gan phổi và xương.
• Ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa chiếm 1%, nghiêm trọng nhất, hiếm gặp, khó điều trị vì lan nhanh sang các bộ phận khác của cơ thể.

Bệnh ung thư tuyến giáp phổ biến ở nữ hơn nam, xảy ra nhiều ở người da trắng hơn. Phụ nữ có xu hướng mắc ung thư tuyến giáp từ 40 – 50 tuổi, nam giới thường gặp từ 60 – 70 tuổi. Tuy nhiên, người trẻ tuổi cũng có khả năng bị ung thư tuyến giáp dạng nhú trong giai đoạn 30 – 50 tuổi. Bệnh có thể điều trị được khi phát hiện sớm và cả khi bệnh ở giai đoạn nặng hơn nhờ phẫu thuật cắt bỏ.

Dấu hiệu bướu cổ ở nam giới

Bướu cổ có nhiều kích thước khác nhau từ nhỏ đến lớn, thường không gây đau. Tuy nhiên, người bệnh viêm tuyến giáp sẽ gây đau. Dấu hiệu bướu cổ ở nam có những biểu hiện như:

• Có khối u ở trước cổ, có cảm giác căng tức vùng cổ họng.
• Giọng khàn.
• Tĩnh mạch cổ sưng lên.
• Cảm thấy chóng mặt khi giơ cánh tay lên trên đầu.
• Các triệu chứng khác (ít phổ biến): khó thở, ho khan, thở khò khè, khó nuốt thức ăn…

Điều trị bướu cổ cho nam

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu, kích thước bướu cổ sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau. Với người bệnh có bướu cổ nhỏ, bướu cổ lành tính, chức năng tuyến giáp bình thường, chỉ cần theo dõi, tái khám thường xuyên để kiểm tra sức khỏe. (6)

Với bệnh nhân có bướu cổ to gây chèn ép, ác tính, chức năng tuyến giáp bất thường có những phương pháp điều trị sau:

1. Điều trị nội khoa

Sử dụng các thuốc là hormon giáp, kháng giáp tổng hợp nhằm đưa hormon giáp về bình thường hoặc điều trị nhiễm trùng tại tuyến giáp.

Điều trị thuốc phải tuân thủ, đúng chỉ định, đều đặn hàng ngày, được kiểm tra định lượng hormone qua các lần kiểm tra định kỳ.

2. Phẫu thuật

Người bệnh sẽ được bác sĩ cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần tuyến giáp khi bướu cổ có những biến chứng như: khó thở, khó nuốt, các nốt tuyến giáp gây ra cường giáp, ung thư tuyến giáp…

Tùy thuộc vào lượng tuyến giáp bị loại bỏ, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc thay thế hormon tuyến giáp để ổn định sức khỏe cho bệnh nhân.

3. Điều trị bằng i-ốt phóng xạ

I-ốt phóng xạ là phương pháp điều trị khi tuyến giáp hoạt động quá mức thông qua đường uống. Khi cơ thể hấp thụ i-ốt phóng xạ sẽ giúp phá hủy các tế bào trong tuyến giáp, làm giảm hoặc loại bỏ việc sản xuất hormone, giảm kích thước của bướu cổ. Người bệnh cũng được dùng thuốc thay thế hormone tuyến giáp để duy trì mức độ ổn định hormone.

>>>Có thể bạn chưa biết: Các phương pháp điều trị bướu cổ tại nhà có thể bạn chưa biết.

Cách phòng tránh nam giới bị bướu cổ

Bướu cổ ở nam giới do thiếu i-ốt (bướu cổ đơn thuần) – loại bướu cổ duy nhất có thể phòng ngừa bằng cách bổ sung những loại thực phẩm chứa i-ốt như: cá biển, sữa, muối i-ốt…

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM được trang bị máy móc hiện đại cùng bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm, tay nghề cao, có chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường chuyên điều trị bướu cổ ở nam giới, bướu cổ ở nữ giới, tiểu đường, các bệnh rối loạn nội tiết khác… giúp người bệnh an tâm điều trị, đạt hiệu quả cao.

Bướu cổ ở nam giới đa số lành tính nhưng cũng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, khó khăn trong việc ăn uống. Vì vậy, người bệnh bướu cổ cần phát hiện sớm, đến khám tại chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường để điều trị kịp thời bảo vệ sức khỏe tốt hơn.